Lawrlwytho'r Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon ar gyfer y flwyddyn yn diweddu 31 Mawrth 2025

Gosodir y ddogfen hon gerbron Senedd Cymru gan Archwilydd Cyffredinol Cymru ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, ar y cyd, yn unol ag Atodlen 1 Deddf Addysg (Cymru) 2014.

Adroddiad ar berfformiad

Rhagair gan y Cadeirydd

A minnau’n Gadeirydd Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA), rwy’n falch o fyfyrio ar flwyddyn o gynnydd, lle parhawyd i gryfhau ein sefyllfa fel y rheoleiddiwr proffesiynol, dibynadwy ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru. Drwy gydol 2024/25, mae CGA wedi parhau i gyflawni ei swyddogaethau statudol, gan weithredu er budd y cyhoedd i gynnal safonau ar draws y gweithlu addysg.

Mae maint ac amrywiaeth y gweithlu a reoleiddiwn yn parhau i dyfu. Yn dilyn deddfwriaeth newydd a ddaeth i rym ym mis Mai 2024, croesawom ymarferwyr addysg oedolion, ac uwch reolwyr a phenaethiaid addysg bellach i’n Cofrestr. O ganlyniad, rydym bellach yn rheoleiddio 13 o gategorïau ymarferwyr, sy’n cynnwys mwy na 91,000 o weithwyr proffesiynol ledled Cymru.

A ninnau’n sefydliad sy’n annibynnol ar y llywodraeth, ariennir ein gwaith craidd trwy’r ffioedd cofrestru blynyddol a delir gan ein cofrestreion yn unig. Yn dilyn penderfyniad Llywodraeth Cymru i beidio â chymorthdalu ffioedd cofrestreion mwyach yn 2024/25, penderfynodd y Cyngor ddefnyddio ei gronfeydd ariannol wrth gefn i gadw ei ffioedd yr un peth. Wrth wneud y penderfyniad hwn, ceisiom amddiffyn ein cofrestreion rhag cynnydd sydyn, ar yr un pryd â sicrhau bod CGA yn parhau i fod yn sefydlog yn ariannol ac yn gallu cyflawni ei swyddogaethau craidd yn annibynnol.

Wrth edrych tua’r dyfodol, mae’r Cyngor wedi ymrwymo i amlygu’r angen i gryfhau’r ddeddfwriaeth sy’n sail i’n gwaith. Mae anghysondebau’n parhau o fewn ein swyddogaethau statudol, yn enwedig o ran gwarchod safonau proffesiynol, lleiafswm gofynion cymwysterau ar gyfer pob categori cofrestru, a chyfrifoldeb am achredu’r cymwysterau hyn. Byddwn yn parhau i ymgysylltu â rhanddeiliaid i sicrhau bod y meysydd hyn yn derbyn sylw mewn ffordd sy’n gwella proffesiynoldeb ac effaith ein gweithlu, ar yr un pryd â diogelu plant a phobl ifanc yn gryfach ym mhob rhan o Gymru.

Hoffwn ddiolch i chi, ein cofrestreion a’n rhanddeiliaid, am eich arbenigedd a’ch ymroddiad. Mae hyn yn allweddol i godi safonau ar draws y system addysg, ac rydym yn falch o gefnogi’ch gwaith pwysig.

Yn olaf, ar ran y Cyngor, yn dilyn ei benderfyniad i ymddeol ar ôl 25 mlynedd o wasanaeth diwyd, hoffwn achub ar y cyfle hwn i ddiolch yn arbennig i Brif Weithredwr CGA, Hayden Llewellyn. Mae CGA yn sefydliad uchel ei barch sy’n cyflawni’n eithriadol heddiw o ganlyniad i’w arweinyddiaeth ragorol a’i ymroddiad diysgog ef. Mae ei ymroddiad i gefnogi’r gweithlu addysg a diogelu dysgwyr a phobl ifanc ledled Cymru wedi gadael gwaddol parhaus.
Diolch, Hayden.

Eithne Hughes
Cadeirydd, CGA 

 

Rhagair gan y Prif Weithredwr

Mae Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon CGA yn rhoi cyfle i fyfyrio ar ein cynnydd wrth gyflawni ein hamcanion strategol yn ystod 2024/25, yn unol â chyfrifoldebau statudol o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014.

Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, mae lefel a chymhlethdod ein gwaith rheoleiddiol craidd wedi cynyddu. Law yn llaw â hyn, mae’r ymwybyddiaeth y cyhoedd o’r cyfrifoldeb hwn wedi cynyddu’n sylweddol hefyd.

Ehangodd y Gofrestr Ymarferwyr Addysg unwaith eto yn ystod y flwyddyn, ac mae bellach yn cynnwys mwy na 91,000 o unigolion sy’n gallu ymarfer yng Nghymru. O ganlyniad, dyma’r Gofrestr gyhoeddus fwyaf yng Nghymru a’r ehangaf o’i bath yn y byd ym maes addysg. Gwnaethom brosesu dros 19,000 o geisiadau newydd ar gyfer cofrestru, y nifer fwyaf ers ein sefydlu, a chynorthwyo cyflogwyr i sicrhau bod eu staff wedi’u cofrestru’n gywir i ymarfer yn eu rolau cyflogedig.

Yn ystod y flwyddyn, adolygwyd ac ymchwiliwyd i fwy na 300 o achosion priodoldeb i ymarfer yn ymwneud â chofrestreion presennol neu ddarpar gofrestreion. Sicrhaodd ein gweithdrefnau cadarn fod ein hystyriaethau’n drwyadl ac yn dryloyw, gan ein galluogi i gymryd camau pendant os oedd angen, i ddiogelu dysgwyr a phobl ifanc. I ategu’r gwaith hwn, cynhaliwyd ymgynghoriad cyhoeddus ar y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol a datblygwyd ein hymgysylltiad ymhellach â chyflogwyr ac asiantaethau cyflenwi, a’u cymorth iddynt.

Yn ogystal â rheoleiddio’r gweithlu, rydym wedi parhau i gyflawni ein dyletswydd statudol i achredu a monitro rhaglenni addysg gychwynnol athrawon (AGA) ar gyfer athrawon ysgol yng Nghymru, i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â’r meini prawf achredu sy’n sail i’r ddarpariaeth hon. Mae ein prosesau’n sicrhau bod hyfforddiant o ansawdd uchel yn cael ei ddarparu i’r genhedlaeth nesaf o athrawon.

A ninnau’n rheoleiddiwr y gweithlu, mae gan CGA rôl bwysig ac unigryw i’w chyflawni wrth ddylanwadu ar bolisi addysg yng Nghymru mewn ffordd gadarnhaol. Rydym wedi cymryd rhan mewn grwpiau llywio cenedlaethol sy’n ymdrin ag ystod o faterion gweithlu, a rhoi arweiniad iddynt, ac wedi ymateb i ymgynghoriadau cenedlaethol a galwadau am dystiolaeth. Un o’r meysydd proffil uchaf y mae CGA wedi gwneud sylwadau arno yw recriwtio i’r proffesiynau addysg a chadw staff ynddynt, sy’n dirywio yng Nghymru. Drwy gydol yr holl waith hwn, rydym wedi gwneud defnydd helaeth o’r data a ddelir ar y Gofrestr i lywio a dylanwadu ar ddatblygu polisi a chynllunio’r gweithlu.

Wrth i mi baratoi i ymddeol , ailddatganwn ein hymrwymiad i gydweithio â chofrestreion a rhanddeiliaid, gwella diogelu a chynnal y safonau proffesiynol uchaf. Rwy’n hyderus y bydd y gwaith pwysig yma’n parhau gyda chryfer a phwrpas yn y flwyddyn i ddod.

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr, CGA 

 

Trosolwg

Mae’r adran hon yn amlygu ein gweithgareddau a’n cyflawniadau allweddol yn 2024/25.

Amcan 1: Bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg

• Derbyn a phrosesu dros 19,000 o geisiadau newydd ar gyfer cofrestru.
• Cynnal y Gofrestr o 91,253 o ymarferwyr addysg cofrestredig yng Nghymru.
• Cwblhau cofrestru ymarferwyr addysg oedolion ac uwch arweinwyr Addysg Bellach.
• Galluogi dros 150,000 o wiriadau ar-lein o’r Gofrestr gyhoeddus.
• Dros 13,278 o edrychiadau ar y Cod ar ein gwefan.
• Cwblhau 284 o achosion priodoldeb i ymarfer, ac addasrwydd i gofrestru.
• Gosod 14 Gorchymyn Atal Dros Dro Interim, ac adolygu 22 Gorchymyn Atal Dros Dro Interim.
• Cyhoeddi 1,206 o ddyfarniadau statws athro cymwysedig (SAC), a phrosesu 64 o geisiadau am gydnabyddiaeth SAC o’r tu allan i Gymru.
• Cyhoeddi 1,182 o ddyfarniadau sefydlu.
• Ailachredu pedair rhaglen AGA, ac achredu dwy raglen newydd.
• Cwblhau 12 asesiad Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru.

Amcan 2: Cefnogi proffesiynoldeb a dysgu, a hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg

• Cyflwyno dros 300 o sesiynau cymorth a chyflwyniadau i gofrestreion a rhanddeiliaid.
• Cynnal wyth digwyddiad cenedlaethol.
• Rhyddhau pedair pennod newydd o’r podlediad.
• Cefnogi 3,574 o athrawon newydd gymhwyso (ANG) a mentoriaid yn rhan o sefydlu statudol.
• Cyflwyno 31 o sesiynau cymorth sefydlu.
• Cynorthwyo cofrestreion i ddatblygu eu Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP), gyda bron 26,000 o ddefnyddwyr gweithredol.
• Denu 629,073 o ymweliadau â gwefan Addysgwyr Cymru.
• Hysbysebu 6,436 o swyddi ar Addysgwyr Cymru.
• Mynychu 233 o ddigwyddiadau fel Addysgwyr Cymru.

Amcan 3: Ceisio llywio, ffurfio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

• Ymateb i 17 o ymgynghoriadau/galwadau am dystiolaeth.
• Cyfrannu at fwy na 40 o grwpiau llywio cenedlaethol.
• Darparu dadansoddiadau data manwl i Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill.
• Ymgysylltu â Llywodraeth Cymru, gwleidyddion, a rhanddeiliaid eraill ynglŷn â chryfhau’r ddeddfwriaeth sy’n sail i waith CGA.
• Darparu gwasanaeth ysgrifenyddiaeth annibynnol i Gorff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (CACAC).

Amcan 4: Bod yn sefydliad cydnerth, galluog, ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion.

• Cyflawni barn archwilio ddiamod ar gyfer Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon 2023/24.
• Cael sicrwydd sylweddol, heb argymhellion, ar gyfer pum adolygiad archwilio mewnol.
• Ymgorffori arfer gorau yn ein cyfrifoldebau statudol ynglŷn â chydraddoldeb, y Gymraeg, diogelu data, a’r amgylchedd.
• Diweddaru ein seilwaith seiberddiogelwch, a chyflawni ardystiad Cyber Essentials fel sicrwydd.
• Ymateb i dri chais am fynediad at ddata gan y testun, a 18 o geisiadau rhyddid gwybodaeth.
• Penodi a hyfforddi dau aelod newydd o’r Cyngor, tri aelod newydd o’r panel Priodoldeb i Ymarfer, chwe aelod newydd o’r Bwrdd Achredu AGA, a chwe aseswr Marc Ansawdd newydd.
• Darparu 12 o weithgareddau dysgu proffesiynol a hyfforddiant i staff, aelodau’r Cyngor, ac aelodau eraill.
• Cyflwyno pum sesiwn lles staff yn rhan o raglen les ehangach i feithrin diwylliant cadarnhaol a chefnogol yn y gweithlu.

 
Amdanom ni

Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) yw’r rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru.

Fe’n sefydlwyd gan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014, ac rydym yn rheoleiddio ymarferwyr addysg mewn 13 o wahanol gategorïau cofrestru sy’n rhychwantu ysgolion, addysg bellach, gwaith ieuenctid, addysg oedolion, a dysgu seiliedig ar waith. Ein Cofrestr Ymarferwyr Addysg (y Gofrestr) yw’r gofrestr gyhoeddus fwyaf o unrhyw broffesiwn yng Nghymru, a’r gofrestr fwyaf pellgyrhaeddol o weithwyr addysg proffesiynol yn y byd, gyda dros 91,000 o ymarferwyr wedi’u cofrestru.

Gweledigaeth

I fod yn rheoleiddiwr proffesiynol annibynnol, dibynadwy sy’n gweithio er budd y cyhoedd i gynnal proffesiynoldeb a gwella safonau yn y gweithlu addysg yng Nghymru.

Rôl a chylch gwaith

Mae Deddf Addysg (Cymru) 2014 yn amlinellu’n ffurfiol ein rôl fel rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ac arweinydd strategol yn y sector addysg yng Nghymru. Mae’r Ddeddf hefyd yn manylu ar ein rhwymedigaethau i’n cofrestreion, dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, ac yn diffinio ein nodau a’n swyddogaethau.

Ein nodau

• Cyfrannu at wella safonau addysgu ac ansawdd dysgu yng Nghymru.
• Cynnal a gwella safonau ymddygiad proffesiynol ymhlith athrawon ac eraill sy’n cefnogi addysgu a dysgu yng Nghymru.
• Diogelu buddiannau dysgwyr, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, a chynnal hyder a ffydd y cyhoedd yn y gweithlu addysg.

Ein swyddogaethau

• Sefydlu a chynnal Cofrestr Ymarferwyr Addysg.
• Cynnal Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.
• Ymchwilio i honiadau a allai godi amheuon ynghylch priodoldeb ymarferydd cofrestredig i ymarfer, a’u clywed.
• Achredu a monitro rhaglenni AGA athrawon ysgol.
• Rhoi cyngor i Lywodraeth Cymru ac eraill.
• Monitro’r broses sefydlu a chlywed apeliadau sefydlu.
• Hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg.
• Ymgymryd â gwaith penodol ar gais Llywodraeth Cymru.

Ein gwerthoedd

Tegwch

Rydym yn gweithredu’n deg a chydag unplygrwydd i gynnal safonau a hyrwyddo proffesiynoldeb.

Cymorth

Rydym yn cynorthwyo’r gweithlu addysg i gynnal safonau ymddygiad ac ymarfer uchel.

Rhagoriaeth

Rydym yn ymdrechu i gyflawni rhagoriaeth ac yn ceisio darparu gwasanaeth o ansawdd uchel i gofrestreion, rhanddeiliaid, dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd.

Cydweithredu

Rydym yn gweithio mewn partneriaeth â’r gweithlu addysg a rhanddeiliaid i ddatblygu a hyrwyddo rhagoriaeth mewn addysgu a dysgu.

Annibyniaeth

Rydym yn annibynnol, ac yn rheoleiddio mewn ffordd sy’n ddiduedd ac wedi’i seilio ar dystiolaeth.

Ein pobl

Mae gan ein Cyngor 14 o aelodau sy’n gosod cyfeiriad strategol y sefydliad, ac sy’n gyfrifol am ei lywodraethu. Eleni, penodwyd dau aelod newydd o’r Cyngor i lenwi swyddi a fu’n wag ers i’r Cyngor ddechrau ei dymor ym mis Ebrill 2023.

Caiff pob aelod ei benodi am gyfnod o bedair blynedd. Penodir saith aelod yn uniongyrchol trwy system penodiadau cyhoeddus Llywodraeth Cymru, a phenodir saith aelod arall yn sgil cael eu henwebu gan amrywiaeth o randdeiliaid.

Rydym yn cyflogi dros 55 o aelodau staff ar hyn o bryd. Rydym hefyd yn cynnal ac yn cefnogi:

• cronfa o 53 o aelodau panel priodoldeb i ymarfer
• Bwrdd Achredu AGA sy’n cynnwys 15 o aelodau
• cronfa o 45 o aseswyr y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Cynaliadwyedd ariannol

A ninnau’n rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol a ariennir gan ffioedd cofrestru, rydym wedi ymrwymo’n gryf i beidio â gwario mwy na’n hincwm a sicrhau ein bod yn defnyddio ein hadnoddau’n effeithlon. Rydym yn ceisio cadw ein ffioedd cofrestru mor isel â phosibl, ond gan ddarparu’r lefel uchaf o wasanaeth ar yr un pryd wrth gyflawni ein dyletswyddau statudol. Fel rheoleiddwyr eraill, rydym yn cynnal cronfeydd ariannol wrth gefn digonol er mwyn darparu sefydlogrwydd a sicrhau bod ein gwasanaethau’n cael eu diogelu rhag risgiau a allai godi o ddigwyddiadau annisgwyl.

Rydym yn arwain gweithgareddau ar ran Llywodraeth Cymru yn rheolaidd, lle’r ystyrir mai CGA yw’r corff mwyaf priodol i wneud gwaith o’r fath yng Nghymru. Mewn amgylchiadau o’r fath, Llywodraeth Cymru fydd yn talu ein costau trwy gyllid grant ar gyfer prosiectau. Gallwn ymgymryd â gweithgareddau masnachol hefyd, ac rydym yn gwneud hynny pan fyddwn yn credu ei fod er budd cofrestreion a’r sector addysg yng Nghymru.

Archwilir ein Hadroddiad Blynyddol a’n Cyfrifon gan Archwilio Cymru bob blwyddyn ac, wedi hynny, fe’u gosodir gerbron y Senedd.

Y Gymraeg

Rydym wedi ymrwymo i’r iaith Gymraeg ac yn falch o fod yn sefydliad dwyieithog. Rydym yn gweithio gyda Chomisiynydd y Gymraeg i sicrhau cydymffurfiaeth lwyr â Safonau’r Gymraeg.

Mae ein Hadroddiad Monitro Safonau’r Gymraeg 2024/25 yn nodi ein cydymffurfedd â safonau’r Gymraeg, ac yn amlinellu’r gwaith rydym wedi’i wneud yn ystod y flwyddyn ddiwethaf i hyrwyddo defnydd o’r iaith, ymhlith ein gweithwyr ni, ac wrth ymgysylltu â chofrestreion a rhanddeiliaid eraill allanol.

Cydraddoldeb ac amrywiaeth

Rydym yn croesawu ac yn hyrwyddo egwyddorion cydraddoldeb ac amrywiaeth, y tu mewn i’n sefydliad ac, o fewn ein cylch gwaith, ar draws y gweithlu addysg ehangach yng Nghymru.

Mae ein Hadroddiad Cydraddoldeb Blynyddol 2024/25 yn amlinellu’r cynnydd rydym wedi’i wneud wrth gyflawni ein pum amcan cydraddoldeb yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol 2024-28 yn amlinellu ein hamcanion cydraddoldeb uchelgeisiol, ac mae ei chynllun gweithredu cysylltiedig yn manylu ar sut rydym yn bwriadu eu cyflawni a sut y bydd llwyddiant yn cael ei fesur.

Strwythurau ein Cyngor a’n pwyllgorau

Y Cyngor

• Mae’n gosod ein gweledigaeth a’n cyfeiriad strategol.
• Mae’n craffu ar berfformiad.
• Mae’n dal y Prif Weithredwr i gyfrif.

Pwyllgor Gweithredol

Mae’n goruchwylio:

• datblygiad cynlluniau strategol a gweithredol
• cynnydd yn erbyn amcanion gweithredol a strategol trwy adolygu adroddiadau chwarterol ac Adroddiadau Blynyddol a Chyfrifon
• cynlluniau statudol

Pwyllgor Cofrestru a Rheoleiddio

Mae’n goruchwylio:

• y broses gofrestru a chynnal y Gofrestr
• y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol a phriodoldeb i ymarfer
• achredu rhaglenni AGA
• mentrau i sicrhau ansawdd a gwella safonau addysgu a dysgu

Pwyllgor Archwilio a Chraffu

Mae’n goruchwylio:

• gweithdrefnau gweinyddol a chyllid
• prosesau rheoli risg
• seiberddiogelwch, diogelu data, a rhyddid gwybodaeth
• gweithgarwch a gyflawnir gan archwilio mewnol ac allanol
• adroddiadau gan Archwilydd Cyffredinol Cymru

Mae’r uwch dîm rheoli’n gyfrifol am ein gweithrediadau a’n rheolaeth. Mae’r Prif Weithredwr yn gyfrifol am ein harweinyddiaeth, yn unol â’r cyfeiriad strategol a osodwyd gan y Cyngor, ac mae’n goruchwylio’r uwch dîm rheoli.

• Prif Weithredwr – Hayden Llewellyn
• Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol (a’r dirprwy Brif Weithredwr dynodedig) - Lisa Winstone
• Cyfarwyddwr Rheoleiddio - David Browne
• Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu a Pholisi - Bethan Holliday-Stacey

 

Amcanion strategol 2024-25

Amcan 1

Bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg.

1.1. Cynnal Cofrestr Ymarferwyr Addysg sy’n gywir ac yn hygyrch.

1.2. Gweithredu gweithdrefnau rheoleiddiol cadarn, teg, a thryloyw sy’n sicrhau mai’r rhai yr ystyrir eu bod yn addas i ymarfer yn unig sy’n cael gwneud hynny.

1.3. Ffurfio ymarfer cofrestreion trwy ddatblygu a hyrwyddo safonau ymddygiad a phroffesiynoldeb uchel.

1.4. Achredu a sicrhau ansawdd rhaglenni a darpariaeth addysg yng Nghymru.

1.5. Sicrhau bod gwaith CGA i’w weld yn amlwg ac yn cael ei ddeall gan gofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd, a’n rhanddeiliaid trwy gyfathrebu ac ymgysylltu effeithiol, hygyrch, ac ymatebol.

Amcan 2

Cefnogi proffesiynoldeb a dysgu, a hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg.

2.1. Darparu casgliad o ganllawiau, adnoddau, a gwasanaethau proffesiynol sy’n canolbwyntio ar gynorthwyo ein cofrestreion i gynnal egwyddorion allweddol y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.
2.2. Arwain a chefnogi mentrau i hyrwyddo ac annog dysgu proffesiynol effeithiol ar gyfer cofrestreion.
2.3. Arwain a chefnogi mentrau i hyrwyddo ymgysylltu ag ymchwil a helpu i ledaenu arfer gorau i gofrestreion.
2.4. Hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg a sbarduno gwelliant mewn recriwtio.

Amcan 3

Ceisio llywio, ffurfio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg.

3.1. Darparu cyngor, ymchwil, a dadansoddiad annibynnol i lywio a dylanwadu ar ddatblygu a chyflawni polisi addysg yng Nghymru, gyda’r nod o wella safonau.
3.2. Gweithio gyda chofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd, a’n rhanddeiliaid i lywio a dylanwadu ar bolisi addysg yng Nghymru, gan helpu i wella safonau.
3.3. Dylanwadu ar Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill i sicrhau bod y ddeddfwriaeth sy’n sail i’n swyddogaethau rheoleiddiol yn ddigon cadarn.
3.4. Gweithredu fel Ysgrifenyddiaeth i Gorff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (CACAC).

Amcan 4

Bod yn sefydliad cydnerth, galluog, ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion.

4.1. Rheoli adnoddau’n effeithiol ac yn gynaliadwy i fodloni anghenion y presennol a’r dyfodol, gan ddefnyddio technoleg yn briodol i annog effeithlonrwydd a gwella ein gwasanaethau.
4.2. Sefydlu prosesau effeithiol ar gyfer cynllunio, rheoli perfformiad, a chydymffurfio, gan sicrhau eu bod yn ymgorffori arfer gorau.
4.3. Bod yn gyflogwr rhagorol sy’n hyrwyddo diwylliant cefnogol a chynhwysol lle mae’r holl staff, aelodau’r Cyngor ac aelodau Pwyllgorau/paneli yn teimlo eu bod yn werthfawr ac yn gallu cyfrannu’n llawn.
4.4. Dylanwadu ar Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill i sicrhau bod y ddeddfwriaeth sy’n sail i’n hannibyniaeth, ein trefniadau llywodraethu, a’n cyllid yn addas i’r diben.

 

Edrych tua’r dyfodol

Mae ein Cynllun Strategol 2025-28 yn amlinellu ein blaenoriaethau ar gyfer y cyfnod, ac yn adlewyrchu ein rôl a’n cylch gwaith statudol yng nghyd-destun ehangach addysg yng Nghymru.

Bydd gweithgareddau allweddol ar gyfer 2025/26 yn cynnwys:

• parhau i ymgymryd â’n cyfrifoldebau statudol yn effeithiol, yn effeithlon, ac yn gynaliadwy:
  • darparu gwasanaeth cofrestru a rheoleiddio cadarn, sy’n golygu mai’r rhai hynny sy’n addas ac yn gymwys i ymarfer yn unig sy’n gallu gwneud hynny
  • gweithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau model ffioedd cofrestru priodol ar gyfer y dyfodol, sy’n gymesur ar gyfer cofrestreion, ac sy’n caniatáu i ni aros yn annibynnol ac yn ariannol gynaliadwy
• amlygu i’r llywodraeth ac eraill fod angen cryfhau’r ddeddfwriaeth sy’n sail i’n gwaith, i fynd i’r afael â’r anghysondebau yn ein swyddogaethau statudol, gan gynnwys:
  • sefydlu cymwysterau gofynnol ar gyfer pob categori cofrestru
  • achrediad proffesiynol cymwysterau o’r fath
  • gwarchod y safonau proffesiynol ar gyfer pob grŵp cofrestreion
• penodi Prif Weithredwr newydd yn dilyn y cyhoeddiad y bydd Hayden Llewellyn yn ymddeol ar 11 Awst 2025
• cyhoeddi ‘maniffesto’ CGA, sy’n amlinellu ein safbwynt a’n blaenoriaethau ar faterion polisi allweddol sy’n berthnasol i’w gylch gwaith, wrth baratoi ar gyfer etholiadau’r Senedd 2026
• parhau i weithio gyda Llywodraeth Cymru a rhanddeiliaid yn y sectorau Addysg Bellach ac addysg oedolion i ddatrys y materion a amlygwyd yn y ddeddfwriaeth a ddaeth i rym ym mis Mai 2024, sy’n mynnu bod yr ymarferwyr hyn yn cofrestru gyda CGA
• cynorthwyo cofrestreion i gynnal y Cod, a chyflawni’r safonau proffesiynol uchaf trwy ddarparu a hyrwyddo gwybodaeth ddefnyddiol, adnoddau, a gwasanaethau a ddyluniwyd i gynnig arweiniad a chyfarwyddyd
• ffurfio a dylanwadu ar bolisi addysg yng Nghymru, gan gynnwys rhoi a chyhoeddi cyngor ar addysgu a dysgu, a materion perthnasol yn ymwneud â’n gweithlu cofrestredig
• hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg, yn ogystal ag ymgymryd â gwaith y tu hwnt i’r hyn a amlinellir yn Neddf Addysg (Cymru) 2014 trwy Addysgwyr Cymru, gan gynnwys gweithgarwch wedi’i dargedu gydag unigolion, sefydliadau partner, a grwpiau cymunedol mewn meysydd blaenoriaeth
• gwella ein gwasanaethau digidol, gan gynnwys lansio cronfa ddata cofrestru wedi’i huwchraddio
• parhau i gynyddu ymwybyddiaeth o’n rôl trwy gryfhau ein cyfathrebu â chofrestreion, rhanddeiliaid, a’r cyhoedd
• cyflawni gwaith a ariennir gan Lywodraeth Cymru yn unol â thargedau a graddfeydd amser cytunedig

 

Risgiau a heriau allweddol

Mae gennym weithdrefnau cadarn ar waith i reoli risg sefydliadol. Mae ein cofrestr risg yn sicrhau bod meysydd a amlygir yn cael eu harchwilio’n drylwyr a’u hadolygu’n rheolaidd gan reolwyr. Rydym yn darparu gwybodaeth bellach am reoli risg yn ein Datganiad Llywodraethu Blynyddol.

Mae mwyafrif y risgiau yn y gofrestr risg yn rhai parhaus, ond ystyrir bod y canlynol yn arbennig o berthnasol ar gyfer y flwyddyn i ddod.

Cyfyngiadau

Rydym yn parhau i weithio gyda Llywodraeth Cymru i ddatblygu fframwaith llywodraethu sy’n berthnasol ac yn gymesur. Yn wahanol i lawer o gyrff cyhoeddus eraill, mae ein gwaith craidd yn cael ei ariannu gan ein cofrestreion trwy ffioedd cofrestru. Oherwydd y cyfyngiadau ariannol rydym yn gweithio ynddynt, mae’n hanfodol i ni reoli arian yn dda, ac mae gennym fframwaith llywodraethu cymesur a thryloyw ar waith, sy’n berthnasol i’n sefydliad unigryw.
Mae ein ffioedd cofrestru wedi aros yr un peth ers i ni gael ein sefydlu yn 2015, ac ers 2008 ar gyfer athrawon ysgol (pan oeddem yn Gyngor Addysgu Cyffredinol Cymru). Rydym yn ceisio taro cydbwysedd rhwng dal digon o gronfeydd wrth gefn i sicrhau ein cynaliadwyedd, gan ddarparu’r lefel uchaf o wasanaeth wrth gyflawni ein dyletswyddau statudol. Rydym yn adolygu lefelau ffioedd a chronfeydd wrth gefn rheoleiddwyr eraill ar draws y byd yn rheolaidd.

Model cyllido ar gyfer y dyfodol

Ym mis Mawrth 2024, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru na fyddai’n darparu cyfraniad i gofrestreion tuag at eu ffioedd cofrestru blynyddol (a adwaenir fel cymhorthdal), ar gyfer 2024/25. Er mwyn osgoi goblygiadau ariannol i’n cofrestreion, cytunodd ein Cyngor i dalu’r cymhorthdal o’n cronfeydd wrth gefn. Ym mis Mawrth 2025, cadarnhaodd Llywodraeth Cymru y byddai’n darparu cymhorthdal rhannol yn unig i gofrestreion ar gyfer 2025/26. Wrth ystyried y sgil-effeithiau ariannol ar gyfer ein cofrestreion, cytunodd ein Cyngor unwaith eto i ddefnyddio ein cronfeydd wrth gefn i dalu’r diffyg. Rydym yn parhau i weithio gyda Llywodraeth Cymru i ystyried modelau cyllido posibl ar gyfer y dyfodol a’u goblygiadau i’r gweithlu addysg.

Cronfa ddata cofrestru

Rydym wrthi’n uwchraddio ein cronfa ddata cofrestru er mwyn darparu system hunanwasanaeth gynhwysfawr ar gyfer cofrestreion, cyflogwyr, a’r cyhoedd. Byddwn yn monitro cynnydd y prosiect hwn yn ofalus i sicrhau nad oes unrhyw darfu ar y gwasanaeth.

Seiberddiogelwch

Mae materion seiberddiogelwch yn fygythiad byd-eang, ac mae sefydliadau’n wynebu risgiau parhaus, ni waeth pa mor fawr yw’r busnes na pha fath o fusnes ydyw. Mae gennym ystod o gamau a mesurau diogelwch ar waith i sicrhau diogelwch ein rhwydwaith TG, a’r data a gedwir ynddo. Bydd y dulliau hyn yn cael eu monitro a’u gwella ymhellach, fel y bo’r angen.

Newid i bersonél allweddol

Gan y bydd Hayden Llewellyn yn ymddeol fel Prif Weithredwr ar 11 Awst 2025, mae’n hollbwysig ein bod yn recriwtio Prif Weithredwr newydd, sy’n briodol o gymwys, i arwain CGA. Yn ystod y cyfnod hwn o newid, mae’n rhaid i ni sicrhau ein bod yn parhau i gyflawni ein swyddogaethau statudol, heb darfu ar ein rhanddeiliaid, ein staff, na’r safon uchel o wasanaeth a ddarparwn. Mae colli personél allweddol wedi’i restru yn ein cofrestr risg ochr yn ochr â phrosesau a gweithdrefnau clir i’w mabwysiadu mewn achosion o’r fath, a manylir arno yn ein cynllun parhad busnes. Bydd y broses recriwtio i’r swydd yn cael ei chynnal gan asiantaeth chwilio am swyddogion gweithredol, a fydd yn dechrau ym mis Ebrill 2025.

 

Dadansoddiad o berfformiad

Mae ein Cynllun Gweithredol ar gyfer 202/254 yn amlinellu camau gweithredu a mesurau manwl ar gyfer pob un o’n hamcanion strategol. Neilltuir y cyfrifoldeb am gyflawni amcanion strategol i uwch swyddogion, ac fe’i dirprwyir ymhellach i dimau, fel y bo’n briodol. Craffwyd ar gynnydd gan yr uwch dîm rheoli ym mhob cyfarfod misol, a chan y Cyngor a’i Bwyllgor Gweithredol trwy adolygiadau chwarterol, a thrwy gyflwyno adroddiadau monitro blynyddol. Rhoddir manylion ein cyflawniadau yn erbyn pob un o’r amcanion isod. 

 

Amcan 1: Bod yn yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg

Cofrestru

Mae’r Gofrestr yn hanfodol i’n gwaith i sicrhau bod safonau uchel o broffesiynoldeb yn cael eu cynnal yn y gweithlu. Mae’n amddiffyn y cyhoedd trwy sicrhau mai dim ond y rhai sy’n cyrraedd a chynnal ein safonau all weithio mewn rolau wedi’u rheoleiddio yng Nghymru.

Ar 31 Mawrth 2025, roedd dros 91,000 o ymarferwyr addysg ar ein Cofrestr, yn rhychwantu 13 o grwpiau o fewn ysgolion, addysg bellach, gwaith ieuenctid, addysg oedolion, a dysgu seiliedig ar waith. Fe wnaethom brosesu ein nifer fwyaf erioed o geisiadau cofrestru newydd eleni, sef 19,058, a chafwyd y nifer fwyaf o geisiadau gan weithwyr cymorth dysgu ysgol (12,972).

Rydym wedi gweithio’n helaeth gyda chyflogwyr ac asiantaethau drwy gydol y flwyddyn i sicrhau eu bod yn deall eu rhwymedigaethau cyfreithiol i benodi a chyflogi staff sydd wedi’u cofrestru gyda CGA, ac i’w cynghori ar sut gall eu mynediad at y Gofrestr helpu. Mae gwaith ymgysylltu yn y maes hwn wedi cynnwys gohebu â mwy na 300 o wahanol gyflogwyr/asiantaethau, lansio canllawiau newydd i gyflogwyr/asiantaethau, a chynnal saith Fforwm Cyflogwyr i sicrhau eu bod yn llwyr ddeall y rhwymedigaethau cyfreithiol sy’n ofynnol ar gyfer staff ym mhob lleoliad. Fe wnaethom hefyd ddatblygu, a chyhoeddi ym mis Chwefror 2025, digwyddiad (a drefnwyd ar gyfer 2025/26) ar gyfer uwch arweinwyr, cyflogwyr, asiantaethau cyflenwi, a llywodraethwyr. Yn ogystal â rhannu ein gwybodaeth a’n dealltwriaeth a gafwyd o fwy na 25 mlynedd o waith rheoleiddiol, bydd y digwyddiad yn rhoi arweiniad ar wneud atgyfeiriadau i CGA, a’r gofyniad statudol i gyflogwyr/asiantaethau wneud hynny.

Mae’r Gofrestr ar gyfer y cyhoedd, sydd ar gael trwy ein gwefan, yn galluogi cyflogwyr, aelodau’r cyhoedd, ac eraill i wirio statws cofrestru ymarferwyr addysg. Mae hyn yn allweddol i ddiogelu dysgwyr a phobl ifanc. Gwnaed dros 150,000 o wiriadau ar-lein rhwng 1 Ebrill 2024 a 31 Mawrth 2025.

Cynhaliwyd 33 o sesiynau rhithwir gyda phrifysgolion a cholegau Addysg Bellach i sicrhau bod myfyrwyr sy’n bwriadu ymuno â’r gweithlu addysg ar ôl cymhwyso, yn deall y gofynion cyfreithiol arnynt i gofrestru.

Yn ogystal, cynhaliwyd sawl ymarfer eleni i wella cyflawnder cofnodion ar y Gofrestr. Roedd hyn yn cynnwys cysylltu â mwy na 17,000 o gofrestreion nad oedd eu cofnodion wedi’u cwblhau’n llawn.

Astudiaeth achos: Cynorthwyo cyflogwyr i gydymffurfio

Ym mis Mai 2024, croesawom ymarferwyr addysg oedolion, ac uwch reolwyr a phenaethiaid sy’n gweithio ym maes Addysg Bellach i’n Cofrestr. Roedd hyn yn dilyn deddfwriaeth newydd a oedd hefyd wedi cyflwyno cymwysterau gofynnol ar gyfer y rhai sy’n gweithio fel athrawon Addysg Bellach ac ymarferwyr addysg oedolion. Fe wnaethom gynorthwyo cyflogwyr/asiantaethau yr effeithiwyd arnynt i weithredu’r gofynion a amlinellir yn y ddeddfwriaeth newydd a chyhoeddi arweiniad ar ein gwefan. Rydym hefyd wedi gweithio’n agos gyda Llywodraeth Cymru, Colegau Cymru, a chyflogwyr i sicrhau cyflawnder ein data cymwysterau, fel y gellir gweithredu’r gofyniad ar gyfer cymwysterau gofynnol yn effeithiol.

Addasrwydd i gofrestru

Rydym yn mynnu bod pob ymgeisydd yn datgan eu hanes troseddol, disgyblu, neu reoleiddiol yn rhan o’u cais i gofrestru er mwyn sicrhau eu haddasrwydd i ymarfer. Mae hyn yn sicrhau mai dim ond y rhai hynny sydd â’r sgiliau, y wybodaeth, a’r ymddygiadau angenrheidiol sy’n gallu cofrestru a gweithio yn y proffesiynau addysg yng Nghymru. Yn ystod 2024/25, gwnaethom gwblhau cyfanswm o 208 o asesiadau lle’r oedd ymgeiswyr wedi datgan materion penodol. Arweiniodd hyn at ystyried bod tri unigolyn yn anaddas i ymarfer yn y proffesiynau cofrestredig yng Nghymru. Ym mhob achos, rydym wedi cadw at y graddfeydd amser a’r safonau a amlinellir yn ein gweithdrefnau cyhoeddedig.

Yn ystod 2024/25, fe ddechreuom gwaith ymchwil a chwmpasu rhagarweiniol i archwilio ailddilysu neu ddiweddaru proffesiynol ar gyfer cofrestreion CGA. Bwriedir i’r gwaith hwn barhau yn 2025/26 a thu hwnt.

Priodoldeb i ymarfer

Mae gennym gyfrifoldeb statudol i ymchwilio i achosion honedig o ymddygiad proffesiynol annerbyniol, anghymhwysedd proffesiynol difrifol, a/neu euogfarn am drosedd berthnasol, a’u clywed os oes angen. Rydym yn ymgymryd â’r gwaith hwn er budd y cyhoedd i ddiogelu dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, ac i gynnal ffydd a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg.

Drwy gydol y flwyddyn, rydym ni, ynghyd â rheoleiddwyr eraill, wedi canfod bod gwaith achos yn dod yn gynyddol gymhleth. Mae rhyngweithiadau ag asiantaethau eraill fel y Llys Teulu a’r Heddluoedd wedi dod yn fwy mynych, gan arwain at gymhlethdodau cyfreithiol ychwanegol wrth ymchwilio i waith achos. Gan fod ein cylch gwaith yn cynnwys 13 o wahanol gategorïau cofrestru, rydym hefyd yn ymgysylltu ag amrywiaeth eang o gyflogwyr/asiantaethau sy’n rhychwantu’r gweithlu addysg.

Rydym wedi gwneud gwaith helaeth i sicrhau cyfathrebu a gohebu cadarn ag amrywiaeth o sefydliadau gyda phwyslais ar ddiogelu. Bob blwyddyn, rydym yn cyfarfod â’r holl Heddluoedd yng Nghymru i sicrhau bod y protocolau rhannu data cywir ar waith ac rydym yn cyfarfod yn rheolaidd ag arweinwyr diogelu ym mhob awdurdod lleol. Rydym wedi parhau i gyfarfod â’r Bwrdd Diogelu Annibynnol Cenedlaethol ddwywaith y flwyddyn i drafod materion diogelu sy’n berthnasol i’n cylch gwaith. Rydym hefyd yn cyfarfod â Chomisiynydd Plant Cymru bob blwyddyn, lle trafodir diogelu yn rhan o’r agenda. Yn ogystal, eleni, fe’n gwahoddwyd i gyfarfod bord gron a gynullwyd gan y Comisiynydd Plant, yn canolbwyntio ar ddiogelu disgyblion, a roddodd gyfle i ni rannu ein gwybodaeth a’n harbenigedd.

Gwaith achos priodoldeb i ymarfer

Eleni, gwnaethom gwblhau 76 o achosion priodoldeb i ymarfer. Roedd y rhain yn cynnwys 53 o wrandawiadau priodoldeb i ymarfer, y cynhaliwyd 48 ohonynt ar-lein, a phum wyneb yn wyneb. Mae amrywiaeth o gosbau y gellir eu gosod o ganlyniad i’r gwaith hwn. Yn yr achosion mwyaf difrifol, cafodd 17 o unigolion eu dileu o’r Gofrestr gyhoeddus, sy’n golygu nad ydynt yn gallu ymarfer yn y proffesiynau cofrestredig yng Nghymru.

Mae ein Hadroddiad Blynyddol Priodoldeb i Ymarfer 2024/25 yn rhoi gwybodaeth fanwl am dueddiadau yn ein gwaith achos a phroffil y rhai hynny sy’n ymddangos.

Gorchmynion atal dros dro interim

Pan fydd perygl diogelu i ddysgwyr, pobl ifanc, neu’r cyhoedd, mae gennym bwerau statudol i osod gorchmynion atal dros dro interim. Mae’r rhain yn caniatáu i ni ddileu unigolion o’r Gofrestr am gyfnod dros dro, tra’n disgwyl ymchwiliad. Yn ystod 2024/25, gwnaethom osod 14 gorchymyn atal dros dro interim newydd, a chynnal 22 adolygiad o orchmynion atal dros dro interim presennol.

Apeliadau sefydlu

Rydym yn gyfrifol am wrando ar apeliadau gan athrawon newydd gymhwyso (ANG) sy’n methu’r cyfnod sefydlu statudol, ond sy’n anfodlon ar y penderfyniad. Ni chawsom unrhyw apeliadau sefydlu yn ystod 2024/25.

Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol

Mae’r Cod yn amlinellu’r safonau a ddisgwylir gan ein cofrestreion, a bwriedir iddo lywio unrhyw ddyfarniadau a phenderfyniadau a wnânt. Mae hefyd yn rhoi gwybod i ddysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, cyflogwyr, a’r cyhoedd am y safonau y gallant eu disgwyl gan ymarferydd cofrestredig.

Gallai methiant i gydymffurfio â’r Cod godi amheuon ynglŷn â chofrestriad unigolyn. Felly, mae’n bwysig ein bod yn cynorthwyo ein cofrestreion a’n rhanddeiliaid i ddeall gofynion y Cod. Yn ystod 2024/25, gwnaethom:

• gyflwyno 46 o sesiynau hyfforddi ar y Cod

• cyhoeddi pedair astudiaeth achos sy’n rhoi gwybodaeth glir ac ymarferol am y disgwyliadau a’r safonau a ddisgwylir gan gofrestreion

• ychwanegu at ein casgliad o ganllawiau arfer da sy’n cydategu’r Cod a rhoi cyngor ychwanegol i gofrestreion ynglŷn â meysydd ymarfer allweddol

• datblygu a chyhoeddi dwy weminar fer yn y gyfres Eich CGA: ‘Eich CGA: Cyflwyniad i CGA’ ac ‘Eich CGA: Y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol’

• datblygu digwyddiad cychwynnol i gyflogwyr i rannu ein gwybodaeth a’n dealltwriaeth a gafwyd o fwy na 25 mlynedd o waith rheoleiddiol

Mae Deddf Addysg (Cymru) 2014 yn mynnu ein bod yn adolygu’r Cod a gwneud unrhyw ddiwygiadau yr ystyriwn eu bod yn briodol o fewn tair blynedd o bob dyddiad cyhoeddi, a/neu pan fydd categori cofrestru newydd yn cael ei ychwanegu. Mae’r Ddeddf hefyd yn mynnu ein bod yn ymgynghori ag unrhyw randdeiliaid a allai fod â diddordeb mewn adolygu’r Cod. Ym mis Ionawr 2025, dechreuodd gwaith ar yr adolygiad nesaf a drefnwyd, a oedd yn cynnwys gofyn i randdeiliaid rannu eu safbwyntiau trwy ymgynghoriad cyhoeddus. Bydd ymgysylltu pellach, gan gynnwys cyhoeddi crynodeb o’r ymatebion i’r ymgynghoriad cyhoeddus, yn parhau cyn cyhoeddi’r Cod diwygiedig ym mis Medi 2025.

Astudiaeth achos: Astudiaethau achos rheoleiddiol

Rydym wedi parhau i gynorthwyo ein cofrestreion i gynnal egwyddorion y Cod trwy ein cyfres o adnoddau a chanllawiau sy’n tyfu, a thrwy ymgysylltu’n uniongyrchol, i gyfnerthu eu hymarfer proffesiynol. Ym mis Hydref, cyhoeddwyd y cyntaf mewn cyfres o astudiaethau achos priodoldeb i ymarfer sy’n rhoi gwybodaeth glir ac ymarferol am y safonau a ddisgwylir gan gofrestreion. Er mwyn amlygu rhai o’r heriau a’r maglau cyffredin sy’n gallu arwain at wrandawiad priodoldeb i ymarfer, rydym hefyd wedi parhau i rannu ein harbenigedd trwy 46 o sesiynau wedi’u teilwra i gofrestreion a rhanddeiliaid mewn sefydliadau ledled Cymru. Rydym wedi datblygu digwyddiad, y bwriedir iddo gael ei gynnal yn 2025/26, ar gyfer uwch arweinwyr, cyflogwyr, asiantaethau cyflenwi, a llywodraethwyr, i rannu ein gwybodaeth a’n dealltwriaeth a gafwyd o fwy na 25 mlynedd o waith rheoleiddiol, gan ddefnyddio ein profiad o fwy na 5,000 o achosion.

SAC a sefydlu statudol

Er mwyn ymarfer fel athro ysgol mewn ysgol a gynhelir, mae’n rhaid i gofrestreion feddu ar gymhwyster proffesiynol SAC, a chwblhau cyfnod sefydlu statudol yn llwyddiannus. Eleni, fe wnaethom roi tystysgrifau i 1,206 i bobl a gyflawnodd SAC yng Nghymru. Gwnaethom hefyd asesu 56 o geisiadau am gydnabyddiaeth SAC gan ymgeiswyr a gyflawnodd gymwysterau y tu allan i Gymru. Fe wnaethom roi 1,183 o dystysgrifau i athrawon ysgol a gwblhaodd eu cyfnod sefydlu’n llwyddiannus.

Achredu AGA

Mae’n rhaid i’r holl raglenni AGA a gynigir yng Nghymru gael eu hachredu gan CGA a’u monitro drwy gydol y cyfnod achredu. Rydym yn dirprwyo’r swyddogaeth hon i’n Bwrdd Achredu AGA (y bwrdd). Wrth benderfynu p’un ai rhoi achrediad, mae’r bwrdd yn ystyried p’un a yw’r rhaglen yn bodloni’r meini prawf ar gyfer achredu rhaglenni AGA yng Nghymru.

Yn ystod y flwyddyn, cwblhaodd y bwrdd weithgarwch achredu ar gyfer tair rhaglen newydd a gweithgarwch ailachredu ar gyfer pum rhaglen. O ganlyniad, tynnwyd achrediad un rhaglen yn ôl, gwrthodwyd achredu un rhaglen ac achredwyd/ailachredwyd chwe rhaglen.

O ganlyniad i’r gweithgarwch hwn, roedd 15 rhaglen ar waith ar draws chwe phartneriaeth ym mis Medi 2024.

Mae CGA wedi gweithio’n agos gyda phartneriaethau AGA, Llywodraeth Cymru ac Estyn drwy gydol y flwyddyn i roi cyngor a chymorth parhaus, a sicrhau bod prosesau a gweithdrefnau achredu cadarn a chymesur ar waith.

Dyrannu niferoedd derbyn AGA

Ym mis Tachwedd 2024, ar y cyd â Llywodraeth Cymru, dyrannom niferoedd derbyn i bartneriaethau AGA ar gyfer rhaglenni sy’n dechrau ym mis Medi 2025. Gan gydnabod prinder athrawon penodol yng Nghymru, gwnaethom hefyd amlinellu gofynion Llywodraeth Cymru i recriwtio athrawon cyfrwng Cymraeg, ac athrawon o gymunedau du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol. Byddwn yn parhau i fonitro recriwtio i raglenni yn 2025/26 ac yn adrodd ar gynnydd i Lywodraeth Cymru bob mis.

Y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Ers mis Ionawr 2020, bu gennym gontract ar gyfer darparu’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru (y Marc Ansawdd), mewn partneriaeth â Safonau Addysg Hyfforddiant Cymru. Ym mis Rhagfyr 2024, rhoddwyd gwybod i ni fod ein contract gwreiddiol i gyflawni’r gwaith hwn wedi cael ei ymestyn tan fis Mawrth 2026.

Yn 2024/25, fe wnaethom asesu 12 o sefydliadau (naw efydd, dau arian, un aur). Yn gyfan gwbl, mae 40 o ddyfarniadau Marc Ansawdd wedi cael eu gwneud.

Fe wnaethom ymgysylltu’n helaeth â’r sector, a rhoi cyngor ac arweiniad i sefydliadau ac unigolion sy’n ystyried gwneud cais am y Marc Ansawdd. Rydym wedi datblygu a darparu hyfforddiant ar y Marc Ansawdd i weithwyr ieuenctid a gweithwyr cymorth ieuenctid

Cyfathrebu ac ymgysylltu

Rydym wedi parhau i gryfhau ein gweithgarwch cyfathrebu ac ymgysylltu yn ystod y flwyddyn ddiwethaf.

Lansiodd ail gam ein hymgyrch i gynyddu ymwybyddiaeth o CGA a’n gwasanaethau ymhlith cofrestreion a’r cyhoedd ym mis Ebrill 2024, gan ganolbwyntio’n bennaf ar ymgysylltu â rhieni/gwarcheidwaid. Fe ddaeth i ben ym mis Rhagfyr 2024, ac roedd yr uchafbwyntiau’n cynnwys cyfres newydd sbon o weminarau ‘Eich CGA’, llawer o ymgyrchoedd bach ar gyfryngau cymdeithasol, a phartneriaethau â sefydliadau eraill.

Mae ein hyfforddiant, sesiynau cymorth, a chyflwyniadau ar-lein wedi cael eu hategu ymhellach gan ein cyfres o recordiadau ar gais sy’n tyfu, gan gynnwys dau o’n fideos sefydliadol allweddol a gyhoeddwyd gyda dehongliad Iaith Arwyddion Prydeinig. Eleni, fe wnaethom hefyd gyhoeddi cyfres newydd o fideos astudiaeth achos sy’n dangos y Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP) a sut mae’n helpu sefydliadau yng Nghymru i gefnogi dysgu a datblygiad proffesiynol eu staff.

Rydym hefyd wedi parhau i ddatblygu ein gwefan i wella profiad y defnyddiwr, brandio, llywio, a gosodiad. Yn ogystal, rydym wedi gwneud mwy o welliannau hygyrchedd o ganlyniad i archwiliad cydymffurfio â Chanllawiau Hygyrchedd Cynnwys y We 2.2. Trwy geisio adborth yn rheolaidd, rydym yn parhau i wneud gwelliannau, lle bo’n briodol. Mae hyn i gyd wedi ein helpu i ddenu dros 894,913 o edrychiadau ar dudalennau ein gwefan (sy’n fwy na’r 852,841 y llynedd).

Eleni, rydym wedi rhyddhau wyth cylchlythyr i gofrestreion, a chyhoeddi dau flog gwadd gan bobl amlwg ym maes addysg, yn ogystal â dau flog am waith CGA. Rydym hefyd yn ymgysylltu â’n cofrestreion a’n rhanddeiliaid trwy ein cyfrifon cyfryngau cymdeithasol, gan gynyddu ein cynulleidfaoedd ar LinkedIn (839 o ddilynwyr), a Facebook (711 o ddilynwyr). Hyd at fis Rhagfyr 2024, roedd gennym gyfrif ar X hefyd (Twitter gynt). Penderfynwyd tynnu’n ôl o’r sianel honno yn dilyn nifer o newidiadau i’r platfform a’i gwnaeth yn gynyddol anodd i ni gysoni ein presenoldeb yno â’r gwerthoedd a’r egwyddorion sy’n bwysig i ni fel sefydliad.

Rydym yn gohebu â chofrestreion, rhanddeiliaid a’r cyhoedd bob dydd trwy’r e-bost ac ar y ffôn.

Cawsom sylw rheolaidd yn y cyfryngau eleni, gyda diddordeb arbennig yn ein gwaith priodoldeb i ymarfer. Fodd bynnag, dangosodd y wasg ddiddordeb mewn pynciau eraill hefyd, fel ein hystadegau blynyddol am y gweithlu, ein digwyddiadau a’n gweminarau, a’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid.

 

Amcan 2: Cefnogi proffesiynoldeb a dysgu, a hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg

Cefnogi ymarfer proffesiynol cofrestreion

Rydym yn cynnal amrywiaeth o ddigwyddiadau ar gyfer cofrestreion, sy’n canolbwyntio ar eu cynorthwyo mewn meysydd ymarfer allweddol. Mae hyn wedi cynnwys cyfres o weminarau ar gynyddu ymwybyddiaeth o’n rôl a’r gwasanaethau a gynigiwn, gyda phwyslais arbennig ar y Cod a sut i gydymffurfio ag ef.

Yn ogystal, rydym hefyd wedi parhau i ddefnyddio ein dau brif ddigwyddiad (y ddarlith flynyddol Siarad yn Broffesiynol, a Dosbarth Meistr) i arddangos syniadau arloesol a siaradwyr blaenllaw ar amrywiaeth o bynciau.

Astudiaeth achos: Siarad yn Broffesiynol

Ym mis Ionawr 2025, roeddem yn falch o groesawu’r Athro Rose Luckin, sy’n academydd uchel ei pharch yn rhyngwladol, fel prif siaradwr ein darlith flynyddol, Siarad yn Broffesiynol. Mynychwyd y digwyddiad gan fwy na 500 o bobl a glywodd drafodaeth ddiddorol am Groesawu Deallusrwydd Artiffisial mewn addysg. Ymdriniodd y digwyddiad â thueddiadau y dylai addysgwyr eu disgwyl yn y dyfodol a chymwysiadau ymarferol deallusrwydd artiffisial, yn ogystal ag awgrymu rhai strategaethau ar gyfer manteisio ar ddeallusrwydd artiffisial i wella canlyniadau addysgol. Edrychodd hefyd ar ystyriaethau moesegol a mesurau diogelu, a gofynnodd gwestiynau i’r ymarferwyr fyfyrio arnynt, cyn croesawu’r mynychwyr i gymryd rhan mewn sesiwn holi ac ateb diddorol.

Datblygu perthnasoedd a chydweithrediadau i hyrwyddo proffesiynoldeb a thegwch

Eleni, rydym wedi parhau i gydweithredu â sefydliadau partner i ddatblygu canllawiau, adnoddau, a gwasanaethau proffesiynol ychwanegol ar gyfer ein cofrestreion. Mae proffesiwn addysg teg yn hanfodol i greu amgylchedd cynhwysol ar gyfer ymarferwyr a dysgwyr. Drwy gydol y flwyddyn, rydym wedi cydweithredu â nifer o bartneriaid/sefydliadau i amlygu materion perthnasol yn y gweithlu addysg. Mae hyn wedi cynnwys:

• sefydlu partneriaeth ffurfiol â Thîm Lleiafrifoedd Ethnig ac Ieuenctid (EYST) Cymru i hyrwyddo gyrfaoedd ymhlith unigolion o gefndiroedd du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol
• darparu tystiolaeth lafar i adolygiad EYST o adroddiadau a gyhoeddwyd ar hiliaeth mewn ysgolion yng Nghymru
• ffurfio partneriaeth â DARPL (Dysgu Proffesiynol Amrywiaeth a Gwrth-hiliol) a rhanddeiliaid eraill i ddatblygu a hyrwyddo eu hail gynhadledd genedlaethol
• Dosbarth Meistr ar Arwain Ymarfer Myfyriol – Adolygu’r Dystiolaeth ym mis Mehefin 2024, a arweiniwyd gan yr Athro Carol Campbell, o Brifysgol Glasgow, a chanllaw arfer da ar y pwnc a gyhoeddwyd ym mis Tachwedd 2024
• gwahodd Cymorth Addysg i gymryd rhan ym mhennod ein podlediad ar les
• cydweithredu ag Academi Genedlaethol ar gyfer Arweinyddiaeth Addysgol Cymru (NAEL) ar drafodaeth banel yn Eisteddfod yr Urdd ynglŷn ag ymarfer myfyriol

Sefydlu

Rydym yn gweinyddu trefniadau cyllido, cofnodi, ac olrhain ar gyfer sefydlu statudol athrawon ysgol ar ran Llywodraeth Cymru. Yn dilyn y cyhoeddiad ynglŷn â newidiadau i’r rhaglen sefydlu yng Nghymru, gweithiodd swyddogion yn agos gyda’n datblygwyr cronfa ddata ac eWasanaethau i sicrhau bod y proffil sefydlu ar-lein, a dogfennau a chanllawiau cysylltiedig, yn cael eu diweddaru i adlewyrchu hyn. Rydym wedi parhau i weithio’n agos gydag awdurdodau lleol, y consortia rhanbarthol, mentoriaid, ANG, a Llywodraeth Cymru. Yn 2024/25, roedd y gwaith hwn yn cynnwys:

• cynorthwyo dros:
  • 2,600 o athrawon newydd
  • 900 o fentoriaid sefydlu
  • 400 o wirwyr allanol, mentoriaid sefydlu cyflenwi tymor byr, a dilyswyr sefydlu
  • 750 o ysgolion (yn rhan o’r rhaglen sefydlu)
• dosbarthu dros £3.38 miliwn o gyllid ar gyfer sefydlu i ysgolion
• rhyddhau dros £1.6 miliwn i’r consortia rhanbarthol i gefnogi gwirwyr allanol
• darparu cymorth gweinyddol wedi’i deilwra i gefnogi pob un o’r consortia rhanbarthol
• darparu gwasanaethau ar-lein, cyfleusterau desg gymorth, ac arddangosiadau i ysgolion, y consortia rhanbarthol, awdurdodau lleol, gwirwyr allanol a’r holl ymarferwyr cofrestredig sy’n cael at eu proffil sefydlu

E-bortffolio cenedlaethol – Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP)

Parhaom i ddatblygu a chynnal e-bortffolio cenedlaethol ar gyfer ein cofrestreion i’w cynorthwyo i gynllunio, cofnodi, a myfyrio ar eu profiadau a’u dysgu proffesiynol, a rhyngweithio â’u safonau proffesiynol. Ar 31 Mawrth 2025, roedd bron 26,000 o ddefnyddwyr gweithredol y PDP, a bron 750 o gyfrifon newydd ers 1 Ebrill 2024.

Rydym wedi darparu hyfforddiant a chymorth ar-lein drwy gydol y flwyddyn i helpu cofrestreion i ddefnyddio’r PDP, gweithio gyda phartneriaid i ddatblygu llawlyfrau pwrpasol yn y PDP, a datblygu animeiddiad byr sy’n hyrwyddo buddion y PDP.

Cefnogi ymchwil gan ymarferwyr

Yn unol â’n strategaeth ymchwil, rydym wedi parhau i hyrwyddo a chefnogi ymgysylltu ag ymchwil ar draws ein grwpiau o gofrestreion, fel llinyn arall o’n gwaith i helpu ein cofrestreion i gydymffurfio ag agweddau penodol ar ein Cod.

Rydym yn cynnig ystod o adnoddau ar-lein i gofrestreion er mwyn annog ymchwil agos i ymarfer, gan gynnwys darparu mynediad am ddim at becyn EBSCO o gyfnodolion ac e-lyfrau academaidd. Rydym yn defnyddio Meddwl Mawr, ein clwb llyfrau a chyfnodolion, i gynyddu ymwybyddiaeth o EBSCO, ac yn annog cofrestreion i droi at yr adnodd rhad ac am ddim hwn. Yn ystod 2024/25, fe wnaethom argymell 16 o lyfrau yn ymdrin â phynciau fel ymddygiad dysgwyr, lefelau cyrhaeddiad, amrywiaeth ymhlith addysgwyr, rheoli llwyth gwaith, niwroamrywiaeth mewn plant, ymwybyddiaeth ofalgar, a’r berthynas rhwng chwarae ac addysg.

Hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg

Mae gennym swyddogaeth statudol i hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau addysg yng Nghymru, ac rydym wedi parhau i ddatblygu brand a phlatfform Addysgwyr Cymru i gefnogi recriwtio a chamu ymlaen.

Rydym wedi gwella gwefan Addysgwyr Cymru gan ddefnyddio adborth gan ein defnyddwyr gwasanaeth. Mae porth swyddi’r platfform yn rhoi cymorth i gyflogwyr sy’n hysbysebu swyddi, gan ei gwneud yn haws i addysgwyr ddod o hyd i’w rôl nesaf. Eleni, mae’r wefan wedi denu 629,073 o ymwelwyr ac, am yr ail flwyddyn yn olynol, mae porth swyddi Addysgwyr Cymru wedi hysbysebu mwy o swyddi gwag yn gyson nag unrhyw ddarparwr tebyg yng Nghymru.

Rydym hefyd wedi parhau i weithio gyda phartneriaid i roi cynlluniau gweithredu penodol ar waith ar gyfer meysydd recriwtio blaenoriaethol, gan gynnwys cefnogi partneriaethau AGA â’u cynlluniau i recriwtio i bynciau blaenoriaethol, a denu mwy o addysgwyr du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol, ac addysgwyr sy’n siarad Cymraeg.

Trwy ein gwasanaeth hyrwyddo ac eirioli, rydym wedi cynnig cymorth i unigolion, cyflogwyr, a sefydliadau addysg, a chynrychiolwyd Addysgwyr Cymru mewn mwy na 230 o ddigwyddiadau – gan ymgysylltu â miloedd o unigolion sydd â diddordeb mewn gyrfa ym myd addysg.

Addysgwyr Cymru mewn rhifau

• 629,300 o ymwelwyr â gwefan Addysgwyr Cymru.
• 6,436 o swyddi gwag wedi’u postio ar y porth swyddi.
• 704 o ymholiadau neu geisiadau am gyngor.
• 163 o ddigwyddiadau recriwtio wedi’u mynychu (wedi’u cynnwys yn y 230 uchod).
• 16 o arddangosiadau o’r platfform i sefydliadau a chyflogwyr.
• 12,177 o broffiliau addysgwyr, 68 o broffiliau darparwyr, 704 o broffiliau cyflogwyr, ac 845 o broffiliau defnyddwyr cyflogwyr. 

 

Amcan 3: Ceisio llywio, ffurfio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

Cefnogi polisi addysgol

Rydym wedi ymrwymo i gyfrannu at ddatblygu polisi er budd ein cofrestreion, a dylanwadu arno.

Mae’r Cadeirydd, y Prif Weithredwr, a’r uwch swyddogion yn cyfarfod yn rheolaidd â phobl allweddol ym myd addysg yng Nghymru, gan gynnwys Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, uwch swyddogion Llywodraeth Cymru, ac arweinwyr addysg pob un o’r pleidiau gwleidyddol a gynrychiolir yn y Senedd. Rydym hefyd yn gweithio’n agos gyda sefydliadau fel undebau llafur ac ystod eang o gyrff proffesiynol a chyflogwyr y mae addysg yn rhan o’u cylch gwaith.

Rydym wedi cyfranogi mewn a chyfrannu at fwy na 40 o grwpiau cenedlaethol â phroffil uchel sydd â chylchoedd gwaith yn ymestyn ar draws ysgolion, addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith, a gwaith ieuenctid. Canolbwyntiodd y grwpiau hyn ar faterion allweddol y gweithlu fel diogelu ym maes addysg, datblygu’r gweithlu a datblygu sgiliau Cymraeg ymhlith ymarferwyr addysgol.

Ym mis Ionawr 2025, fe wnaethom gymryd rhan mewn dwy drafodaeth bord gron, gan gyfrannu ein safbwyntiau a’n harbenigedd ar faterion sy’n effeithio’n uniongyrchol ar ein cofrestreion. Mynychwyd y cyntaf, a gynhaliwyd gan Gymorth Addysg, gan gynrychiolwyr Llywodraeth Cymru ac ystod o unedau llafur hefyd, a chanolbwyntiodd ar bwnc ‘Gweithlu ysgol sy’n ffynnu yng Nghymru: cydweithio i wella lles a boddhad swydd ein hathrawon a’n staff ysgol’. Canolbwyntiodd yr ail, a gynullwyd gan Gomisiynydd Plant Cymru, ar ddiogelu dysgwyr, a gwnaethom rannu ein gwybodaeth a’n harbenigedd.

Astudiaeth achos: Bod yn llais rhanddeiliaid allweddol ar gyfer y gweithlu addysg.

Un o swyddogaethau statudol CGA yw rhoi cyngor ar faterion sy’n ymwneud â’r rhai rydym yn eu rheoleiddio. Rydym yn ymateb yn rheolaidd i ymgynghoriadau a galwadau am dystiolaeth i eirioli ar ran y gweithlu addysg, gan ddefnyddio ein gwybodaeth a’n harbenigedd i ddylanwadu ar y system addysg yng Nghymru mewn ffordd gadarnhaol. Yn nodedig eleni, mae hyn wedi cynnwys:

• rhoi tystiolaeth fanwl i Bwyllgor Addysg Plant a Phobl Ifanc y Senedd i gynorthwyo ei ymchwiliad i Fil y Gymraeg ac Addysg
• sesiwn tystiolaeth lafar ar adolygiad EYST o argymhellion o adroddiadau a gyhoeddwyd ynglŷn â hiliaeth mewn ysgolion yng Nghymru, gan edrych yn benodol ar fonitro a chofnodi digwyddiadau hiliol, rhannu arfer gorau, ac iechyd meddwl a chymorth sy’n briodol yn ddiwylliannol
• ffurfio Cynllun Datblygu’r Gweithlu Ieuenctid, gan ymateb i’r ymgynghoriad cyhoeddus, a thrwy’r Grŵp Cyfranogi ar Weithredu Datblygu’r Gweithlu, yr oedd ein Prif Weithredwr yn aelod ohono

Cyngor polisi wedi'i seilio ar dystiolaeth

Data a dadansoddi

Mae ein Cofrestr yn cynnig cyfoeth o wybodaeth werthfawr i lywio a dylanwadu ar bolisi a chynllunio’r gweithlu yng Nghymru. Dyfynnir ohoni a chyfeirir ati’n aml yn y Senedd, gan undebau llafur, ac yn y cyfryngau.

Ym mis Gorffennaf 2024, cyhoeddasom ein Hystadegau Blynyddol y Gweithlu Addysg ar gyfer Cymru, sy’n manylu ar gyfansoddiad y gweithlu cofrestredig ar draws ysgolion, addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith, a lleoliadau gwaith ieuenctid. Ar ôl cyhoeddi’r ddogfen honno, cynhaliwyd digwyddiad briffio rhanddeiliaid ym mis Hydref 2024, lle y cyflwynwyd trosolwg o’r data ac amlygwyd tueddiadau allweddol yn y gweithlu. Am y tro cyntaf yn 2024, roedd hyn yn cynnwys gwybodaeth am athrawon a staff cymorth dysgu sy’n gweithio mewn ysgolion a cholegau annibynnol.

Ym mis Awst 2024, cyhoeddwyd canlyniadau myfyrwyr Addysg Gychwynnol Athrawon (AGA) ar gyfer 2023/24, gan gadarnhau’r niferoedd y dyfarnwyd Statws Athro Cymwysedig (SAC) iddynt.

Mae ein Cofrestr hefyd yn rhoi gwybodaeth unigryw a gwerthfawr am yr heriau recriwtio a chadw sy’n wynebu lleoliadau addysg yng Nghymru. Gallwn ddefnyddio hyn i roi cyngor ac arweiniad i Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill. Eleni, rydym wedi darparu neu ddechrau gwaith ar nifer o becynnau data arwyddocaol i gefnogi Llywodraeth Cymru. Er enghraifft, ymgymryd â gwaith (y disgwylir iddo ddod i ben yn 2025/26) yn olrhain cynnydd ac effaith cynlluniau Cymhelliant Addysg Gychwynnol i Athrawon Llywodraeth Cymru, yn ogystal â chyrff neu sefydliadau proffesiynol eraill, gan gynnwys CACAC.

Astudiaeth achos: Sesiwn briffio polisi – gweithwyr cymorth dysgu

Ym mis Tachwedd 2024, fe gynhaliom sesiwn briffio polisi, gan ddefnyddio’r data diweddaraf o’n Cofrestr i archwilio materion allweddol sy’n effeithio ar weithwyr cymorth dysgu yng Nghymru. Ymdriniodd y digwyddiad â phynciau allweddol, fel recriwtio a chadw, lleoli, y gallu i siarad Cymraeg, amrywiaeth y gweithlu, a dysgu proffesiynol, a rhai o’r heriau sy’n wynebu’r gweithlu.

Rhannodd panel o arbenigwyr, gan gynnwys ymarferwyr cymorth dysgu sy’n arbenigo yn y sector uwchradd ac anghenion addysgol arbennig, eu myfyrdodau gonest ynglŷn â’u rolau yn eu lleoliadau, a ledled Cymru yn fwy cyffredinol. Arweiniodd hyn at sesiwn holi ac ateb ddiddorol, gyda chwestiynau craff a thrafodaeth ysbrydoledig.

Materion deddfwriaethol

Er bod y ddeddfwriaeth sy’n sail i’n swyddogaethau rheoleiddiol wedi cael ei chryfhau eleni trwy ychwanegu dau gategori newydd o ymarferwyr at y Gofrestr a chyflwyno cymwysterau gofynnol ar gyfer athrawon Addysg Bellach yng Nghymru, credwn fod anghysondebau deddfwriaethol ychwanegol y mae angen mynd i’r afael â nhw. Mae’r rhain yn cynnwys gwarchod safonau proffesiynol, cymwysterau gofynnol ar gyfer pob grŵp o gofrestreion, ac achredu proffesiynol ar gyfer cymwysterau gofynnol o’r fath. Eleni, rydym wedi parhau i dynnu sylw’r llywodraeth ac eraill at yr anghysondebau hyn, gyda’r nod o’n cynorthwyo ymhellach i gynnal safonau’n gadarn ymhlith ymarferwyr addysg, a diogelu dysgwyr, pobl ifanc, a’r cyhoedd, fel y cawsom ein sefydlu i’w wneud.

Corff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (CACAC)

A ninnau’n darparu ysgrifenyddiaeth annibynnol i CACAC, rydym yn cyflawni rôl allweddol wrth hwyluso gwaith y bwrdd adolygu. Mae hyn wedi cynnwys cynorthwyo CACAC i gynhyrchu adroddiadau ar amrywiaeth o faterion sy’n effeithio ar y gweithlu addysgu, gan gynnwys adolygiad strategol o strwythur cyflog ac amodau athrawon ysgol ac arweinwyr, ac adroddiad yn ymwneud ag athrawon cyflenwi. Eleni, fe gynorthwyom CACAC i gyflwyno ei bumed adroddiad adolygu cyflogau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, ym mis Mehefin 2024. Cyhoeddwyd yr adroddiad, gan gynnwys argymhellion ynglŷn â diwygiadau i gyflog ac amodau athrawon yng Nghymru, gan Lywodraeth Cymru ym mis Medi 2024.

 

Amcan 4: Bod yn sefydliad cydnerth, galluog ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Cyllid

Cyflwynwyd ein Hadroddiad Blynyddol a’n Cyfrifon ar gyfer 2023/24 gerbron y Senedd ym mis Awst 2024, a chawsom farn archwilio ddiamod ar eu cyfer unwaith eto.

Yn 2024/25, bu pum maes yn destun adolygiad archwilio mewnol:

• llywodraethu – rheoli perfformiad gweithredol
• rheolaeth ariannol allweddol
• cofrestriadau
• Diogelwch TGCh – seiberddiogelwch
• Rheoliad Cyffredinol ar Ddiogelu Data y Deyrnas Unedig

Cafodd y pum adolygiad y farn archwilio uchaf, sef sicrwydd sylweddol, ac ni wnaed unrhyw argymhellion.

Ar gyfer y flwyddyn ariannol a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2025, adroddom ddiffyg o £1,481,000 (diffyg o £1,113,000 ar 31 Mawrth 2024) a chyfanswm asedau net o £4,329,000 (£5,603,000 ar 31 Mawrth 2024).

Mae cronfeydd wrth gefn yn cyflawni rôl allweddol yn ein dull rheoli ariannol cyffredinol ac maen nhw’n rhan annatod o gyflawni Cynllun Strategol CGA yn llwyddiannus. Maen nhw’n galluogi’r sefydliad i reoli risg yn effeithiol, sicrhau parhad busnes, a pharhau i allu cyflawni ein dyletswyddau statudol pan fyddwn yn wynebu materion annisgwyl na ellid eu rhagweld, boed hynny o natur ariannol neu wasanaeth. Mae Polisi Cronfeydd Wrth Gefn ar waith, sy’n amlinellu lleiafswm lefel y gronfa wrth gefn gyffredinol i ddiogelu ein gwaith. Caiff hyn ei adolygu a’i gymeradwyo gan y Cyngor bob blwyddyn yn rhan o broses pennu’r gyllideb.

Gwasanaethau cost-effeithiol

Gan fod ein swyddogaethau craidd, sef cofrestru a rheoleiddio, yn cael eu hariannu gan ffioedd cofrestru, mae’n hanfodol nad ydym yn gwario mwy na’n hincwm a’n bod yn defnyddio ein hadnoddau’n effeithlon. Rydym yn cynnal ymarferion meincnodi helaeth, gan ymchwilio i reoleiddwyr ar draws y byd i fonitro lefel ein ffioedd a sicrhau bod unrhyw gynigion ar gyfer modelau yn y dyfodol yn deg ac yn gyson â sefydliadau eraill sydd â chylch gwaith rheoleiddiol.

Rydym wedi parhau i wneud gwelliannau i’n seilwaith TG a’n cyfleusterau i sicrhau ein bod yn cynnig gwerth am arian i’n cofrestreion am eu ffioedd blynyddol. Drwy gydol 2024/25, mae gwaith wedi bod yn mynd rhagddo i uwchraddio ein cronfa ddata cofrestru a fydd yn gwella effeithlonrwydd perfformiad ymhellach, ein galluogi i gofnodi data manylach, a gwella taith y defnyddiwr ar gyfer ein cofrestreion. Bydd y gronfa ddata wedi’i huwchraddio yn cael ei lansio yn 2025/26.

Ein pobl

Rydym wedi ymrwymo i gyfle cyfartal ac mae ein hagweddau at recriwtio, datblygu, a dyrchafu staff wedi hen ennill eu plwyf. Mae ein prosesau recriwtio’n cael eu monitro a’u profi’n barhaus i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â Safonau’r Gymraeg a chyfrifoldebau cydraddoldeb. Yn 2024/25, fe wnaethom 13 o benodiadau, yr oedd dau ohonynt yn fewnol.

Datblygiad staff

Ein staff yw ein hased mwyaf gwerthfawr, ac rydym wedi ymrwymo i gefnogi eu twf parhaus trwy gyfleoedd hyfforddi a datblygu cynhwysfawr, sy’n cyd-fynd â’n hamcanion sefydliadol. Yn ystod 2024/25, roedd ein hyfforddiant ar gyfer yr holl staff yn cynnwys darpariaeth ar ymwybyddiaeth o gam-drin domestig a LHDTC+, gan adlewyrchu ein hymrwymiad i gydraddoldeb ac amrywiaeth. Yn ogystal â hyfforddiant ar gyfer y sefydliad cyfan, mae aelodau staff unigol yn gallu gofyn am hyfforddiant penodol iddyn nhw eu hunain, yn rhan o’r broses adolygu perfformiad a datblygiad. Mae’r ceisiadau hyn yn cael eu hystyried yn ofalus a'u cefnogi, lle bo’n briodol, i fodloni anghenion unigol a sefydliadol.

Lles staff

Rydym wedi ymrwymo i greu amgylchedd ffisegol a diwylliant gwaith sy’n hyrwyddo iechyd corfforol a meddyliol cadarnhaol, a lles. Rydym yn sicrhau bod gan staff fynediad am ddim at linell gymorth gyfrinachol sy’n rhoi cymorth i weithwyr a chyfres o weminarau gan Care First sy’n ymdrin ag ystod o bynciau iechyd a lles. Ym mis Medi 2024, cawsom fynediad at hyb lles penodol ar gyfer staff, sy’n darparu ystod o adnoddau sy’n hyrwyddo iechyd, ffitrwydd a lles, gan gynnwys ap a gymeradwywyd gan y GIG i atal cyflyrau iechyd meddwl cyffredin, eu canfod yn gynnar, a’u hunanreoli.

Yn ogystal, mae gennym raglen lles staff barhaus sy’n annog cydweithwyr i gymryd rhan mewn amrywiaeth o weithgareddau a ddyluniwyd i hyrwyddo eu hiechyd corfforol a meddyliol. Mae pedwar swyddog cymorth cyntaf iechyd meddwl o fewn y sefydliad hefyd sydd wedi’u hyfforddi i gynorthwyo eu cydweithwyr.

Astudiaeth Achos: Creu gweithle cefnogol a chynhwysol

Yn rhan o’n hymrwymiad parhaus i greu gweithle cefnogol a chynhwysol (ac yn dilyn adborth gwerthfawr gan staff mewn fforymau cyflogeion a sesiynau cynllunio), ym mis Mawrth 2025 agorwyd ystafell dawel, amlbwrpas newydd ar gyfer staff, sy’n darparu lle digyffro a phreifat ar gyfer gweithgareddau fel gweddïo aml-ffydd, myfyrio, ac ymlacio, i gefnogi lles ein cyflogeion. Rydym hefyd wedi neilltuo lle hamddenol, nad yw’n gorfforaethol lle gall staff gael seibiant, cael eu cefn atynt, a chymdeithasu, sy’n cynnig ardal gyfforddus i ymlacio yn ystod y diwrnod gwaith

Cefnogi aelodau

Mae gan aelodau’r Cyngor brofiad helaeth ar draws y sector addysg, ac mae eu gwybodaeth yn rhychwantu pob un o’r 13 o grwpiau cofrestreion y Cyngor yn ogystal â phresenoldeb lleyg. Gwneir penodiadau i’r Cyngor bob pedair blynedd, drwy broses penodiadau cyhoeddus Llywodraeth Cymru. Mae’r Cadeirydd yn cael ei ethol gan y Cyngor ei hun. Penodwyd y Cyngor presennol ar 1 Ebrill 2023 gyda chwe phenodiad newydd a chwe aelod yn parhau am gyfnod arall o bedair blynedd. Yn dilyn gweithgarwch recriwtio ychwanegol, penodwyd y ddau aelod a oedd yn weddill ym mis Gorffennaf 2024.

Rydym hefyd yn cynnal ac yn cefnogi cronfa o aelodau annibynnol y panel priodoldeb i ymarfer, aelodau’r Bwrdd Achredu AGA, ac aseswyr y Marc Ansawdd. Drwy gydol y flwyddyn, rydym wedi cynnal nifer o ymarferion recriwtio i sicrhau bod gennym niferoedd digonol o aelodau sydd â’r wybodaeth a’r arbenigedd priodol.

Mae’r holl aelodau’n ymgymryd â hyfforddiant sefydlu cyn dechrau eu rolau ac rydym yn cynnal sesiynau hyfforddi ffurfiol yn rheolaidd gyda chyfraniad gan amrywiaeth o siaradwyr fel cyrff rheoleiddiol eraill, cynghorwyr cyfreithiol, ac arbenigwyr o fewn meysydd addysgol arbenigol. Anogir aelodau i amlygu unrhyw hyfforddiant ychwanegol y gallwn ei ddarparu i’w cynorthwyo i gyflawni eu rolau.

Diogelwch TG

Mae gennym fecanweithiau cadarn ar waith i sicrhau diogelwch ein rhwydwaith TG a’r data a gedwir ynddo. Cyflawnom ardystiad Cyber Essentials ym mis Mai 2024, ac rydym yn cynnal gwiriadau cydymffurfio â safonau diogelwch data’r diwydiant cardiau talu bob chwarter. Rydym yn darparu hyfforddiant gorfodol ar-lein ar seiberddiogelwch i’r holl staff, ac yn cynnal profion gwe-rwydo rheolaidd i gynnal ymwybyddiaeth staff o faterion seiber. Rydym yn gweithio tuag at gyflawni achrediad Cyber Essentials Plus yn ystod 2025/26. Ym mis Tachwedd a mis Rhagfyr 2024, mynychodd y Rheolwr TG a’r uwch dîm rheoli ddigwyddiad Ymgysylltu a Hyfforddi ar gyfer Uwch Arweinwyr a drefnwyd gan Lywodraeth Cymru i gynorthwyo sefydliadau i ddatblygu aeddfedrwydd eu Cynlluniau Rheoli Seiberddigwyddiad (CIMP).

Diogelu data a Rhyddid Gwybodaeth

Mae polisïau a gweithdrefnau cadarn ar waith gennym i fonitro gofynion diogelu data a sicrhau ein bod yn cydymffurfio â nhw.

Darperir hyfforddiant ar ddiogelu data i’r holl staff, aelodau’r Cyngor, aelodau’r bwrdd AGA, aelodau panel, ac Aseswyr y Marc Ansawdd. Mae’r ddarpariaeth yn cael ei theilwra i weddu i ofynion y gynulleidfa ac fe’i hadolygir yn flynyddol.

Cynhaliom adolygiad blynyddol o ansawdd a chyflawnder y data a ddaliwn ar y Gofrestr, a arweiniodd at gysylltu â dros 17,000 o gofrestreion i sicrhau bod eu cofnodion yn gyfredol.

Yn 2024/25, ymatebom i dri chais am fynediad at ddata gan y testun a 18 o geisiadau rhyddid gwybodaeth.

Y Gymraeg

Rydym wedi ymrwymo i’r iaith Gymraeg ac yn falch o weithredu fel sefydliad dwyieithog, sy’n cynnig gwasanaethau i gofrestreion yn Gymraeg a Saesneg.

Mae’n ofynnol i ni gydymffurfio â 148 o Safonau’r Gymraeg, sy’n ymdrin â darparu gwasanaeth, materion gweithredol, llunio polisïau, a chadw cofnodion. Mae pob aelod o staff yn gyfrifol am sicrhau ein bod yn cydymffurfio â’r safonau hyn.

Eleni, rydym wedi cefnogi bwriad Comisiynydd y Gymraeg am ymagwedd fwy rhagweithiol tuag at reoleiddio ar y cyd trwy ymateb i’w alwadau am dystiolaeth ynglŷn â chanlyniadau rheoleiddiol newydd, llinellau ymholi allweddol, a pholisi gorfodi diwygiedig.

Cyhoeddom ein Hadroddiad Monitro Blynyddol ar Safonau’r Gymraeg ym mis Awst 2024, a amlinellodd ein hymrwymiad i’r safonau a’n cydymffurfedd â nhw.

Cydraddoldeb

Rydym wedi ymrwymo i hyrwyddo cynhwysiant a chydraddoldeb o fewn y sector a sicrhau ein bod ni, fel cyflogwyr, yn hyrwyddo tegwch ac amrywiaeth, ac yn gweithio’n effeithiol tuag at greu Cymru decach. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn amlinellu sut byddwn yn gweithio tuag at y nod o gyflawni cyfle cyfartal, o fewn ein sefydliad, ac ar draws y gweithlu addysg ehangach yng Nghymru. Ar ôl i Lywodraeth Cymru gyhoeddi diweddariad i Gynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol ym mis Tachwedd 2024, fe wnaethom adolygu a diwygio ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn unol â hynny i sicrhau ei fod yn cyd-fynd ag ef.

Cyhoeddwyd ein Hadroddiad Cydraddoldeb Blynyddol diwethaf, a adolygodd ein cynnydd yn erbyn yr amcanion a amlinellwyd yn y Cynllun Cydraddoldeb Strategol, ym mis Awst 2024.

Astudiaeth Achos: Ein hymrwymiad i wella hygyrchedd yn barhaus

Rydym wedi ymrwymo i wneud ein holl wasanaethau, ymgysylltu, a chyfathrebu mor hygyrch â phosibl, a gwerthuso ein hunain yn barhaus i amlygu meysydd i’w gwella. Eleni, rydym wedi:

• cyhoeddi dau o’n fideos animeiddiedig corfforaethol allweddol gydag Iaith Arwyddion Prydain
• hwyluso 13 o geisiadau am addasiadau rhesymol mewn digwyddiadau a sesiynau hyfforddi
• cofnodi 20,547 achos o ddefnyddio’r offeryn hygyrchedd ReachDeck ar ein gwefan
• cynnal adolygiad cynhwysfawr o’n proses Asesiad Effaith Integredig
• gweithio i wella hygyrchedd ein gwefan ymhellach, gan ddilyn cyngor a gafwyd o archwiliad safonol AA Canllawiau Hygyrchedd Cynnwys y We 2.2
• mynychu digwyddiad hyfforddi a gynhaliwyd gan y Ganolfan Hygyrchedd Digidol a diweddaru ein gwefan o ganlyniad i wella ei hygyrchedd ymhellach

Materion amgylcheddol a chymunedol

Rydym wedi ymrwymo i leihau ein heffaith ar yr amgylchedd i’r eithaf, yn unol â’r dyletswyddau a amlinellir yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016. Rydym wedi cyhoeddi datganiad ar y Ddyletswydd Adran 6 ar Fioamrywiaeth a Chydnerthedd Ecosystemau ar ein gwefan, a adolygwyd gennym eleni.

Ymgynghori â gweithwyr a rhanddeiliaid

Cyflogeion

Rydym yn cydnabod pwysigrwydd cyfathrebu â’r holl gyflogeion, a rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf iddynt am ddatblygiadau mewnol ac allanol.

Yn ogystal â’n trefniadau ffurfiol ar gyfer adolygu staff yn flynyddol, mae gennym amrywiaeth o ddulliau mwy anffurfiol o gydweithio, gan gynnwys calendr o gyfarfodydd a diweddariadau, llyfrgell staff, a mewnrwyd. Rydym hefyd yn cynnal diwrnod cynllunio blynyddol ar gyfer staff bob mis Rhagfyr, lle mae staff yn trafod a chyfrannu at ddatblygu ein cyfres o gynlluniau sefydliadol. Yn seiliedig ar adborth gan staff, cyflwynwyd diwrnod ymgysylltu â staff ychwanegol eleni ym mis Mehefin 2024. Bydd y digwyddiad hwn yn cael ei gynnal bob blwyddyn o hyn ymlaen, ochr yn ochr â’r sesiwn gynllunio flynyddol.

Mae’r fforwm cyflogeion hefyd yn rhoi cyfle i staff drafod a dylanwadu ar waith CGA mewn meysydd fel iechyd a diogelwch, lles, yr amgylchedd swyddfa, a’r Gymraeg.

Rhanddeiliaid

Rydym yn cyfarfod yn rheolaidd â’n rhanddeiliaid a’n partneriaid yn y sector addysg, gan ddefnyddio amrywiaeth o sianeli i ymgysylltu ac ymgynghori ar ystod o weithgareddau.

Rydym wedi arwain dau ymgynghoriad ffurfiol eleni yn gysylltiedig â’n Cynllun Strategol 2025-28 a’n Cod Ymddygiad ac Ymarferol Proffesiynol.

Rydym hefyd wedi ymgysylltu’n eang â chofrestreion a rhanddeiliaid, ar draws pob sector, yn rhan o’r prosiectau niferus rydym wedi’u harwain drwy gydol y flwyddyn.

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr
10 Gorffennaf 2025 

 

Adroddiad atebolrwydd

Adroddiad llywodraethu corfforaethol

Adroddiad y Cyfarwyddwyr

Y Cyngor

Mae gan y Cyngor 14 o aelodau, yn cynnwys saith aelod a benodir gan Weinidogion Cymru o enwebeion sefydliadau fel yr amlinellir yn Atodlen 2 Rheoliadau Cyngor y Gweithlu Addysg (Aelodaeth a Phenodi) (Cymru) 2014, a saith aelod a benodir yn uniongyrchol gan Weinidogion Cymru. Ymdrinnir â strwythur pwyllgorau a llywodraethu’r Cyngor yn fanylach yn yr adroddiad ar berfformiad.

Yr aelodau yn ystod y cyfnod 1 Ebrill 2024 tan 31 Mawrth 2025 oedd:

• Eithne Hughes, Cadeirydd
• Bethan Thomas
• David Edwards (ers 2 Medi 2024)
• David Williams
• Geraint Williams
• Gwawr Taylor
• Jane Jenkins
• Karl Jones (ers 2 Medi 2024)
• Kathryn Robson
• Kelly Edwards
• Nicola Stubbins
• Rosemary Jones
• Sue Walker
• Theresa Evans-Rickards

Yn ogystal, mae’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu yn cynnwys un aelod lleyg (Alison Jarvis).

Uwch swyddogion

Yr uwch swyddogion ar gyfer y cyfnod 1 Ebrill 2024 tan 31 Mawrth 2025 oedd:

• Prif Weithredwr - Hayden Llewellyn
• Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol - Lisa Winstone
• Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu a Pholisi - Bethan Holliday-Stacey
• Cyfarwyddwr Rheoleiddio - David Browne

Mae’r Cyngor yn cynnal Cofrestr o Fuddiannau Aelodau, sydd ar gael ar y wefan, sy’n rhoi manylion unrhyw fuddiannau sy’n berthnasol i’w gwaith fel aelod o’r Cyngor, neu a allai fod yn berthnasol i hynny. Mae’n ofynnol i uwch swyddogion beidio â dal unrhyw swydd y cânt gydnabyddiaeth ariannol am ei chyflawni a fyddai’n gwrthdaro â’u dyletswyddau ar gyfer CGA, ac adroddir am unrhyw swyddi di-dâl eraill hefyd. Datgelir manylion trafodion â phartïon cysylltiedig, gan gynnwys aelodau’r Cyngor ac uwch swyddogion, yn nodyn 20 i’r Cyfrifon. 

 

Datganiad o gyfrifoldebau’r Cyngor a’r Prif Weithredwr

O dan Baragraff 21 Atodlen 1 Deddf Addysg (Cymru) 2014, mae’n ofynnol i CGA baratoi datganiad o gyfrifon ar gyfer pob blwyddyn ariannol, ar y ffurf a’r sail a nodir yn y Cyfarwyddyd Cyfrifon. Caiff y cyfrifon eu paratoi ar sail croniadau ac mae’n rhaid iddynt roi darlun cywir a theg o sefyllfa CGA ar ddiwedd y flwyddyn a’i incwm a’i wariant, a’i lifoedd arian parod ar gyfer y flwyddyn ariannol.

Wrth baratoi’r cyfrifon, mae’n ofynnol i CGA gydymffurfio â gofynion Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth, ac yn benodol i:

• ddilyn y Cyfarwyddyd Cyfrifon a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru, gan gynnwys y gofynion cyfrifyddu a datgelu perthnasol, a defnyddio polisïau cyfrifyddu addas yn gyson
• gwneud dyfarniadau ac amcangyfrifon ar sail resymol
• datgan a yw’r safonau cyfrifyddu perthnasol fel y’u nodir yn Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth wedi’u dilyn, a datgelu ac esbonio unrhyw wyriad o bwys yn y datganiadau ariannol
• paratoi’r datganiadau ariannol ar sail busnes gweithredol

Mae cyfrifoldebau’r Prif Weithredwr wedi’u hamlinellu yn Rheoli Arian Cyhoeddus Cymru, a gyhoeddir gan Lywodraeth Cymru, ac maen nhw’n cynnwys cyfrifoldeb am y canlynol:

• priodoldeb a rheoleidd-dra’r cyllid cyhoeddus (y mae’r Prif Weithredwr yn atebol amdano)
• cadw cofnodion priodol
• diogelu asedau CGA

Fel Prif Weithredwr, cadarnhaf:

• hyd y gwn i, nad oes unrhyw wybodaeth archwilio berthnasol nad yw archwilwyr CGA yn ymwybodol ohoni
• yr wyf wedi cymryd yr holl gamau gofynnol i ddod i wybod am unrhyw wybodaeth archwilio berthnasol a chadarnhau bod archwilwyr CGA yn ymwybodol o’r wybodaeth honno
• bod yr Adroddiad Blynyddol a’r Cyfrifon hyn yn eu cyfanrwydd yn deg, yn gytbwys ac yn ddealladwy, ac fy mod yn cymryd cyfrifoldeb personol am yr Adroddiad Blynyddol a’r Cyfrifon hyn a’r dyfarniadau gofynnol ar gyfer pennu eu bod yn deg, yn gytbwys ac yn ddealladwy

Datganiad Llywodraethu Blynyddol

Mae CGA wedi ymrwymo i gyflawni safonau uchel o lywodraethu wrth gyflawni ei amcanion corfforaethol, gan gynnwys rheoli ei adnoddau yn briodol. Mae’r datganiad hwn yn disgrifio’r trefniadau llywodraethu ar gyfer CGA yn 2024/25 a fframwaith risg a rheoli CGA, gan gloi gydag asesiad o’u heffeithiolrwydd yn ystod y flwyddyn.

Ac yntau’n rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol a chorff cyhoeddus, nid yw CGA wedi’i gyfrwymo’n ddeddfwriaethol gan God Llywodraethu Corfforaethol y llywodraeth ganolog, er ei fod yn dewis dilyn llawer o’i egwyddorion i gyfoethogi ei arferion. Yn rhan o’u telerau penodi a’r gyfres ddilynol o weithdrefnau llywodraethu, mae’n ofynnol i aelodau’r Cyngor fabwysiadu egwyddorion Nolan ar gyfer bywyd cyhoeddus trwy God Ymddygiad ac Ymarfer Gorau ar gyfer Aelodau CGA. Dylanwadir ar y Cod hwn gan y Cod Ymddygiad ar gyfer Aelodau Bwrdd Corff Cyhoeddus (a gyhoeddwyd gan swyddfa’r Cabinet yn 2011 ac a adolygwyd yn 2019), y Pwyllgor ar Safonau mewn Bywyd Cyhoeddus (Pwyllgor Nolan) a’r egwyddorion ychwanegol a amlinellir yng Ngorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001.

Rôl Cyngor y Gweithlu Addysg

Prif nodau a swyddogaethau CGA yw:

• cyfrannu at wella safonau addysgu ac ansawdd dysgu yng Nghymru
• cynnal a gwella safonau ymddygiad proffesiynol ymhlith athrawon ac eraill sy’n cefnogi dysgu ac addysgu yng Nghymru
• diogelu buddiannau dysgwyr, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, a chynnal ffydd a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg

Fframwaith llywodraethu

Mae’r fframwaith llywodraethu yn cynnwys y systemau a’r prosesau a ddefnyddir i gyflawni ei weithgareddau, ac mae’n seiliedig ar genhadaeth, gweledigaeth a gwerthoedd CGA. Mae’n galluogi CGA i fonitro a rheoli ei weithrediadau.

Mae Cyngor y Gweithlu Addysg yn gorff corfforaethol, a sefydlwyd gan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014 a Rheoliadau amrywiol Llywodraeth Cymru, gan gynnwys Rheoliadau Cyngor y Gweithlu Addysg (Prif Swyddogaethau) (Cymru) 2015. Mae’n ofynnol i aelodau’r Cyngor (cyfeiriwch at adroddiad y cyfarwyddwyr am wybodaeth ychwanegol) gydymffurfio â’r Cod Ymddygiad ac Ymarfer Gorau ar gyfer Aelodau.

Mae’r aelodau yn aelodau o un o dri o bwyllgorau sefydlog y Cyngor: y Pwyllgor Gweithredol, y Pwyllgor Cofrestru a Rheoleiddio, a’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu. Mae’r Cyngor yn cyfarfod teirgwaith y flwyddyn (er y cynhaliwyd chwe chyfarfod yn 2024/25 i ystyried eitemau ychwanegol), ac fel arfer bydd pob pwyllgor hefyd yn cyfarfod teirgwaith y flwyddyn, ac adroddir busnes y pwyllgor i gyfarfod nesaf y Cyngor. Yn ogystal, mae’r Cyngor wedi sefydlu Pwyllgor Adolygu Perfformiad, yn cynnwys y Cadeirydd a dau aelod arall, sy’n cytuno ar yr asesiad o berfformiad y Prif Weithredwr, yn cadarnhau dyfarnu unrhyw gynyddran, ac yn gosod yr amcanion ar gyfer y flwyddyn nesaf.

Caiff y fframwaith llywodraethu ei ffurfioli drwy Reolau Sefydlog CGA, sy’n nodi sut mae’r Cyngor a’r Pwyllgorau yn gweithredu. I gefnogi hynny, ceir cyfres o bolisïau a gweithdrefnau sy’n nodi sut mae CGA yn gweithredu a’r broses ar gyfer cyflawni amcanion corfforaethol. Y rhain sy’n ffurfio system reoli fewnol CGA.

Y Cadeirydd sy’n gyfrifol am ddarparu arweinyddiaeth strategol effeithiol ar faterion fel ffurfio strategaeth CGA ar gyfer cyflawni ei ddyletswyddau statudol, annog safonau uchel o briodoldeb, a hybu defnydd effeithlon ac effeithiol o staff ac adnoddau eraill ym mhob rhan o CGA, a sicrhau bod CGA, wrth wneud penderfyniadau, yn rhoi ystyriaeth briodol i’w gyfrifoldebau statudol.

Mae rolau’r aelodau yn strategol ac maent yn cynnwys canolbwyntio ar strategaeth gorfforaethol, amcanion a thargedau strategol allweddol, cymeradwyo dogfennau polisi o bwys, a phenderfyniadau o bwys sy’n ymwneud â defnyddio adnoddau ariannol ac adnoddau eraill. O dan y Rheolau Sefydlog, caiff y Cyngor ddirprwyo cyfrifoldebau am faterion penodol i bwyllgorau’r Cyngor, y Cadeirydd, neu’r Prif Weithredwr. Mae gan aelodau’r Cyngor a swyddogion gyfrifoldebau sy’n ategu ei gilydd o ran ffurfio a gweithredu polisïau’r Cyngor.

Mae’r cyfrifoldeb am reolaeth o ddydd i ddydd wedi’i ddirprwyo i’r Prif Weithredwr ac uwch aelodau staff, o fewn fframwaith rheoli strategol clir gan aelodau’r Cyngor. Y Prif Weithredwr sydd â’r cyfrifoldeb, o dan y Cyngor, am brosesau trefnu, rheoli, a staffio cyffredinol CGA, gan gynnwys:

• sicrhau bod CGA yn cydymffurfio â’r holl ddeddfwriaeth berthnasol
• monitro cydymffurfedd â rheoliadau a pholisïau mewnol CGA
• ymddygiad a disgyblaeth staff.

Y Prif Weithredwr sy’n gyfrifol am lywodraethu corfforaethol priodol CGA, rheoli ei swyddogion gweithredol yn effeithiol, rheoli ariannol, a chyfathrebu â rhanddeiliaid. Mae’r Prif Weithredwr wedi sefydlu trefniadau dirprwyo os bydd yn absennol a bydd y Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol yn ymgymryd â’r rôl.

Cefnogir y Prif Weithredwr gan ei Uwch Dîm Rheoli, sy’n cynnwys tri chyfarwyddwr fel uwch swyddogion, a restrir yn adroddiad y cyfarwyddwyr. Mae’r Uwch Dîm Rheoli yn cyfarfod yn fisol. Ei gylch gwaith yw cynghori’r Prif Weithredwr ar gynnydd yn unol â’i brif weithgareddau, cadarnhau dyraniad adnoddau, monitro a rheoli cyfrifon rheoli yn seiliedig ar gyllidebau y cytunwyd arnynt, adolygu a diwygio’r gofrestr risg, ac adolygu a chymeradwyo polisïau newydd a diwygiedig sy’n effeithio ar bob agwedd ar weithrediadau CGA.

Yn 2024/25, ymrwymodd CGA i bedwar amcan corfforaethol, sef:

• bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol effeithiol sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg
• cefnogi proffesiynoldeb a dysgu, a hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg
• ceisio llywio, ffurfio a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg
• bod yn sefydliad cydnerth, galluog, ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Dehonglir amcanion yn weithgareddau trwy’r cynllun strategol tair blynedd a’r cynllun gweithredol blynyddol. Goruchwylir perfformiad gweithredol ac ariannol gan y Pwyllgor Gweithredol trwy adolygiadau chwarterol, sy’n adrodd ar gyflawniadau yn unol ag amcanion ar gyfer y cyfnod adrodd. Cyflawnir atebolrwydd ariannol trwy’r prosesau pennu cyllideb flynyddol, yn seiliedig ar gynlluniau sydd wedi’u cymeradwyo, a chynhyrchir cyfrifon rheoli misol, y mae’r Uwch Dîm Rheoli yn craffu arnynt. Seilir fformat y cyfrifon blynyddol ar Lawlyfr Adroddiadau Ariannol y Trysorlys. Mae hyn yn sicrhau eglurder ynghylch datgelu perfformiad ariannol. Yna, caiff y Cyfrifon hyn, a’r systemau ariannol ategol, eu harchwilio’n allanol, i gadarnhau eu bod yn gywir a’u bod yn cydymffurfio â gofynion datgelu, a rheoleidd-dra trafodion ariannol.

Fframwaith risg a rheoli

Mae’r fframwaith risg a rheoli yn seiliedig ar y polisi rheoli risg sy’n ffurfio haen allweddol o drefniadau rheoli mewnol a llywodraethu corfforaethol CGA. Mae’r polisi’n ategu’r prif egwyddorion a amlinellir yn Llyfr Oren Trysorlys EM, er nad yw hyn wedi cael ei fabwysiadu’n ffurfiol fel ymagwedd ar gyfer CGA. Mae’r polisi’n cydnabod nad yw’n bosibl dileu pob risg, ond, drwy’r gofrestr risg, mae’n cofnodi’r prosesau a ddefnyddir i leihau risg i lefel dderbyniol. Mae hefyd yn nodi bod yr holl staff yn chwarae rhan mewn nodi risgiau posibl newydd, er mai’r Uwch Dîm Rheoli sy’n gyfrifol am reoli’r risgiau. Mae’r polisi’n cael ei adolygu ddwywaith y flwyddyn, ac fe’i hadolygir nesaf ym mis Gorffennaf 2025.

Mae’r gofrestr risg yn rhoi manylion yr holl fygythiadau allweddol i gyflawni’r amcanion corfforaethol, y cytunwyd arnynt yn y cynllun strategol a’r cynllun gweithredol. Rhoddir sgôr i bob risg allweddol yn seiliedig ar ei heffaith bosibl ar fusnes CGA a’r tebygolrwydd y bydd yn digwydd. Mae’r strategaeth reoli yn cynnwys derbyn, osgoi, lleihau, neu drosglwyddo risgiau mewn ymateb i hynny. Mae camau penodol sy’n ofynnol yn cael eu hamlygu, eu dyrannu i uwch reolwr, a’u gweithredu yn unol â therfynau amser penodol. Mae’r gofrestr risg yn cynnwys gwerthusiad o lefel y ‘risg weddilliol’ ar ôl gweithredu’r dull rheoli. Caiff risgiau agoriadol a gweddilliol eu cynrychioli drwy ddefnyddio system rybuddio goleuadau traffig, ac mae iddynt liw sy’n unol â hynny (coch/melyn/gwyrdd). Ystyriwyd yr holl risgiau yn ystod adolygiad chwarterol yr Uwch Dîm Rheoli.

Ar ddiwedd y flwyddyn, roedd y Gofrestr Risg yn cynnwys y prif risgiau canlynol: