Mae data ar ethnigrwydd a gyhoeddwyd gan Stats Cymru yn 2023 yn dangos bod 5.2% o bobl yng Nghymru yn nodi eu bod yn ddu, Asiaidd neu ethnig leiafrifol, sy’n uwch na’r 4.3% o gofrestreion sy’n datgan hynny ar ein Cofrestr. Mae amrywiaeth o fewn y gweithlu addysg, yn ogystal ag o fewn ein sefydliad, yn hynod bwysig i ni, fel eu bod yn adlewyrchu cyfansoddiad amrywiol ein cymunedau yng Nghymru.

Rydym yn gadarn yn ein hymdrechion i helpu creu gweithlu mwy amrywiol, ond yn cydnabod bod peth ffordd i fynd. Dros y blynyddoedd diwethaf, ar y cyd gyda cofrestreion a phartneriaid, rydym wedi cymryd nifer o gamau bach ond pwrpasol. Mae’r rhain yn cynnwys datblygu Cynllun Cydraddoldeb Strategol (SEP) uchelgeisiol sy’n atgyfnerthu ein hymrwymiad at wrth-hiliaeth, bod ar grŵp llywio i oruchwylio gweithredu cynllun gweithredu Cymru wrth-hiliol Llywodraeth Cymru (sy’n cynnwys camau gweithredu penodol wedi’u neilltuo i ni), a llofnodi Addewid Dim Hiliaeth Cymru Cyngor Hil Cymru. Ymhlith pethau eraill, mae’r addewid hwn yn golygu ein bod yn ymrwymo i sefyll yn erbyn hiliaeth a hyrwyddo cymdeithas fwy cynhwysol i bawb.

Ym mis Tachwedd 2021, croesawom y gwesteion uchel eu parch, yr Athro Charlotte Williams a Sathnam Sanghera, i’r cyntaf yn ein cyfres o weminarau ar symud o Gymru anhiliol i Gymru wrth-hiliol. Roedd y digwyddiad yn boblogaidd iawn, gan danio’r angen am dri digwyddiad tebyg arall, gyda chyfraniadau gan amrywiol ysgolion ar draws Cymru yn siarad am eu profiadau o ddod yn wrth-hiliol, a rhannu arfer da. Gallwch wylio pob un o’r pedwar gweminar ar ein sianel YouTube.

O’r gyfres o weminarau daeth cyfle i weithio gydag amrywiol grwpiau a sefydliadau i eiriol dros ein cofrestreion du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol. Un o’r partneriaid hynny yw DARPL (Dysgu Proffesiynol Amrywiaeth a Gwrth-hiliol), yr ydym wedi parhau i weithio’n agos â nhw dros y blynyddoedd diwethaf. Mae hyn wedi cynnwys cyfraniad amhrisiadwy gan Gyfarwyddwr a sylfaenydd DARPL, Chantelle Houghton, yn ein podlediad ar amrywio’r gweithlu, a chynorthwyo â chyflwyno eu cynadleddau blynyddol.

Hefyd, fe wnaeth DARPL, ochr yn ochr â nifer o bartneriaid allweddol eraill, ein helpu i lunio ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol 2024-28. Mae’n cynnwys dau gam gweithredu allweddol yn seiliedig ar gynyddu amrywiaeth o fewn ein gweithlu ni, a’r gweithlu addysg yn ei gyfanrwydd, trwy recriwtio a hyrwyddo.

I gynorthwyo â chyflawni amcan pump ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol, ‘helpu datblygu gweithlu addysg sy’n cynrychioli’r boblogaeth amrywiol yng Nghymru’, creom swydd newydd o fewn y tîm hyrwyddo gyrfaoedd (y tîm sy’n gyfrifol am ddarparu Addysgwyr Cymru a gyllidir gan Llywodraeth Cymru). Mae ganddynt gyfrifoldeb penodol am hyrwyddo gyrfaoedd mewn addysg a chefnogi pobl o gymunedau du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol i ymuno â’r gweithlu. Daw’r sawl a benodwyd o’r cymunedau hyn, ac maent wedi bod yn hollbwysig wrth gael mwy o bobl i ymuno â’r proffesiynau addysg yng Nghymru. Maent wedi mynychu dros 50 o wahanol ddigwyddiadau wedi’u targedau at gymunedau ethnig leiafrifol ers 2022, gan gynnwys cymysgedd o ddigwyddiadau cymunedol bach, digwyddiadau cenedlaethol mawr, a sesiynau galw heibio unigol. Hefyd, maent wedi trefnu nosweithiau agored poblogaidd gydag amrywiol raglenni addysg gychwynnol athrawon (AGA) ar draws Cymru, gan dyfu o un digwyddiad yn 2022 i darged o saith eleni.

Yn ogystal â’r gweithgareddau hyn, rydym wedi creu nifer o adnoddau gwahanol i gynorthwyo ein holl gofrestreion i hyrwyddo amrywiaeth ethnig, mynd i’r afael â hiliaeth a gweithio tuag at Gymru wrth-hiliol. Un o’r adnoddau yw canllaw arfer da ar fynd i’r afael â hiliaeth, wedi’i gymeradwyo gan Rwydwaith BAMEed Cymru a Dangos y Cerdyn Coch i Hiliaeth. Cafodd ei greu i’n holl gofrestreion a’i nod yw eu helpu i sicrhau bod eu hymddygiadau a’u harfer yn gynhwysol, a chreu amgylchedd lle mae dysgwyr, pobl ifanc a chydweithwyr yn teimlo bod croeso iddynt, ni waeth beth yw eu hil neu ethnigrwydd.

Ac eto, er ein bod yn falch iawn o’r camau yr ydym wedi eu cymryd, rydym yn cydnabod bod gwir newid yn cymryd cefnogaeth ymroddedig a chyson gan y sector addysg i gyd. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol, a’n cydweithio gyda phartneriaid, yn dangos ein hymrwymiad i barhau i wneud yn well, ac rydym wastad yn croesawu syniadau ac adborth, a phartneriaethau all gefnogi cynnydd.

Drwy gydweithio, credwn y gallwn adeiladu gweithlu addysg sy’n wirioneddol gynhwysfawr, sy’n grymuso cofrestreion, dysgwyr, a phobl ifanc i deimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi, yn ddiogel ac yn cael eu parchu.

Os hoffech ddysgu mwy am yr hyn rydym ni wedi sôn amdano yma, neu os hoffech gyfrannu at ein gwaith mewn rhyw fodd, ewch i’n gwefan, neu This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it..

Oeddech chi'n gwybod bod gyda ni far offer ReachDeck ar ein gwefan?

Ond pam fod hyn yn bwysig?

Yn fyd-eang, mae gan un ym mhob saith o bobl anabledd. Ar gyfer nifer, mae hyn yn golygu eu bod yn profi rhwystrau ar y we. Er enghraifft, efallai bydd pobl â nam golwg yn cael trafferth os yw gwybodaeth ar gael ar ffurf testun yn unig. Ac efallai bydd pobl ag anableddau deallusol yn ei chael hi'n anodd darllen gwybodaeth ar dudalen we sy'n llawn gwybodaeth. Gall hyn gael effaith ar eu gallu i bori, prynu, a chael mynediad at gynnwys neu wasanaethau ar-lein.

Yn fwy na hyn, dim ond un ym mhob deg person sy'n gallu cael mynediad at dechnoleg gynorthwyol.

Drwy ychwanegu bar offer ReachDeck i'n gwefan, ry'n ni'n rhoi cefnogaeth ychwanegol i'r bobl sydd ei angen. Gall ein hymwelwyr ddewis gwrando ar y cynnwys wedi ei ddarllen, tynnu cynnwys sy'n tynnu sylw, neu ychwanegu arlliw i'r sgrin gyda phanel darllen, i'w helpu i ganolbwyntio.

Rhowch dro iddo

I lansio bar offer ReachDeck, dewiswch yr eicon ar frig gwefan CGA (blwch petryal glas gyda chorff gwyn oddi mewn). I glywed testun wedi ei ddarllen, dewiswch yr eicon cyntaf a hofrwch eich llygoden dros unrhyw destun. O ddyfais sgrin cyffwrdd, bydd angen i chi ddewis y testun i'w glywed.

Nawr, rhowch arlliw ar y sgrin gan ddewis yr eicon llygad. I archwilio mwy, dewiswch yr eicon marc cwestiwn (?) i ddarganfod beth mae pob nodwedd ar y bar offer yn ei gynnig.

Rydym yn This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. ar y wefan, gan gynnwys ei hygyrchedd.

gan Nick Hudd

Yn ôl yn 2019, ysgrifennais erthygl am ymateb gwaith ieuenctid i ddigartrefedd. Ar y pryd, roedd Llywodraeth Cymru newydd gyhoeddi uchelgais beiddgar i ddod â digartrefedd pobl ifanc i ben erbyn 2027. Bum mlynedd yn ddiweddarach, mae’n ymddangos bod neilltuo amser i fyfyrio ar y sefyllfa bresennol a bwrw golwg tuag at y dyfodol yn beth call i’w wneud.

Yn ddiweddar, fe wnaeth amrywiol bartïon â budd weithio ar y cyd i gynllunio a hwyluso cynhadledd genedlaethol, ‘Gweithio Gyda’n Gilydd i fynd i’r afael â Digartrefedd Ieuenctid’. Efallai bod y digwyddiad hwn yn cynnig darlun pendant o’r sefyllfa bresennol ac enghraifft o’r sector yn gwneud beth y mae’n ei wneud orau, sef meithrin partneriaethau, ceisio mynd i’r afael â diffygion, dod o hyd i ffyrdd o rannu enghreifftiau o arfer da, a chydweithio er budd pobl ifanc.

Fe wnaeth pob un o wasanaethau ieuenctid y 22 awdurdod lleol gydweithredu a chytuno i gyd-ariannu’r digwyddiad, ynghyd â phartner trydydd sector, End Youth Homelessness Cymru. Yn ogystal, fe wnaeth Llywodraeth Cymru a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) chwarae rhan hanfodol wrth helpu i gynllunio a hwyluso’r diwrnod. Gan fod y sector weithiau’n cael ei gyhuddo o syllu ar ei fogail a chydnabod y rôl frocera y mae gwaith ieuenctid yn ei chwarae, gwahoddwyd mynychwyr o amrywiaeth o broffesiynau, gan gynnwys gofal cymdeithasol, iechyd a llu o sefydliadau sector gwirfoddol/trydydd sector, sef cyfanswm o bron i 200 o bobl. I’r bobl hynny sydd efallai wedi cwestiynu yn y gorffennol pam rydym ni wedi cael rôl mor flaenllaw wrth helpu i fynd i’r afael â’r agenda benodol hon, mae cynrychiolaeth mor gynhwysfawr yn awgrymu ein bod yn dadlau’r achos.

Mae gwaith ieuenctid bob amser wedi ymfalchïo mewn bod yn arloesol, gan addasu a newid i fodloni anghenion cymdeithas gyfoes. Mae adnabod ac adeiladu ar y cryfderau hyn yn caniatáu i ni ymateb i ddigartrefedd ieuenctid yn effeithiol. Fodd bynnag, er mwyn symud ymlaen, mae’n rhaid i ni weithiau edrych yn ôl a nodi meysydd lle y bu angen mwy o ddatblygu.

Mae angen i ymarferwyr ddal ati i gamu i ffwrdd rhag gorddibynnu ar fyfyrdodau anecdotaidd ac, yn hytrach, sicrhau eu bod yn mynegi’n effeithiol y fethodoleg a’r addysgeg strategol a systematig sy’n llywio, yn llunio ac yn rheoli ein gwaith. Er ein bod yn ystyried ein hunain yn addysgwyr anffurfiol/nad ydynt yn ffurfiol, yn hanesyddol, bu camsyniad gan rai nad oes fframwaith ffurfiol i’n dull. Trwy ddefnyddio a chyfeirio at y llu adnoddau sydd ar gael i ni, gallwn wrthsefyll credoau gwallus o’r fath, gan wella deilliannau i bobl ifanc. Po fwyaf y gwnewn ni i wasanaethu’r gofynion hyn, yn enwedig wrth ryngweithio â phobl o’r tu allan i’r sector, po fwyaf y bydd pobl eraill yn deall a’r mwyaf o gyfleoedd fydd am weithio cydweithredol, gan arwain yn anochel at ddeilliannau gwell.

Mae’r Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Ieuenctid yn cynnig enghraifft lle y gallwn arddangos dull strategol, systematig, gan gysylltu ein gwaith â mentrau ehangach Llywodraeth Cymru, hefyd. Mae chwe elfen graidd allweddol y fframwaith nid yn unig yn rhagnodi ymagwedd systematig glir at ein gwaith ar ddigartrefedd ieuenctid, maent hefyd yn ein galluogi ni i gynnig naratif clir a chryno am ein hymagwedd ynghyd â ffordd o ddechrau dangos tystiolaeth o’n gwaith. Isod, rwy’n myfyrio ar ddwy elfen yn unig i ddarlunio’r pwyntiau hyn:

Nodi’n gynnar

Mae anghenion bob amser wedi arwain gwaith ieuenctid. Er mwyn nodi’r angen a gweithredu’n briodol mewn partneriaeth ag eraill, mae angen i ni sicrhau ein bod yn datblygu’r systemau hyn. Mae ymarferwyr yn gallu proffilio’r cymunedau y maent yn gweithio ynddynt yn gwbl fedrus, p’un a yw’r rhain yn cael eu diffinio’n ddaearyddol neu fel rhan o bwnc penodol, fel iechyd, troseddau ieuenctid, neu ddigartrefedd. Mae sefydlu’r systemau hyn yn gontinwwm i’r ymagwedd hon.

Enghreifftiau o ymarfer

Trwy ddefnyddio setiau data cadarn ar draws amrywiol barthau ym meysydd tai, gofal cymdeithasol ac addysg, rydym ni (yn fy sefydliad i) wedi gallu olrhain achosion cyffredin digartrefedd ieuenctid er mwyn llywio ymyriadau. Gallwn nodi meysydd, gan gynnwys lleoliadau daearyddol ac ysgolion, ynghyd â demograffeg benodol lle y mae nifer y bobl ifanc sy’n cyflwyno’u hunain yn ddigartref yn uwch, fel y gallwn dargedu cymunedau a’r rhai sydd wedi profi ffactorau cyfrannol penodol, gydag ymyriadau mwy dwys. Yn ogystal, trwy roi’r unigolion hyn yn ôl trwy ymgysylltu â llu o wasanaethau, gallwn sefydlu ble y gallwn ni neu eraill ymyrryd yn gynt.

Broceriaeth

Mae gwaith ieuenctid bob amser wedi mabwysiadu ymagwedd ragweithiol, yn hyn o beth. Er enghraifft, cyfeirio pobl ifanc, eu cynorthwyo â’r broses o gael at wasanaethau eraill, cynnig lleoliadau i gynnal cyfarfodydd, neu gynnig staff i’w cynorthwyo wrth ryngweithio ag eraill. Mae’r ffactorau sy’n cyfrannu at ddigartrefedd ieuenctid ac achosion digartrefedd ieuenctid yn amrywiol ac yn eang ac, oherwydd hyn, nid oes sefydliad, adran na sector unigol a all fforddio mabwysiadu ymagwedd unochrog at fynd i’r afael ag ef.

Enghreifftiau o ymarfer

Trwy weithio gyda phobl ifanc a darparwyr eraill, rydym wedi gallu nodi ymhle y mae rhwystrau’n bodoli, canfod bylchau mewn darpariaeth ac archwilio unrhyw amgyffrediad o ddiffyg dealltwriaeth neu heriau mewn prosesau a gweithdrefnau. Mae ein prosiect ‘Lleisiau’ yn rhoi cyfle i bobl ifanc rannu eu profiadau o gael at wasanaethau a’u defnyddio. Mae hyn yn helpu i hysbysu eu cyfoedion a rhanddeiliaid eraill. Hefyd, rydym wedi sefydlu Fforwm Tai a Digartrefedd Ieuenctid, lle mae’r aelodau’n defnyddio’u profiadau eu hunain i amlygu problemau a gweithio ar y cyd â phartneriaid i ddod o hyd i atebion. Rydym wedi datblygu adnoddau gwybodaeth, gan gynnwys fideos a ffeithluniau sy’n esbonio ble i gael help a chymorth, gan bwy a sut. Mae dull cydweithredol o’r fath yn cefnogi agenda broceriaeth, gan sicrhau ein bod yn cydweithio i sefydlu parhad darpariaeth a bod pobl ifanc yn cael y cymorth cywir, ar yr amser cywir, gan y bobl gywir.

Fel yr awgrymwyd yn flaenorol, mae cysylltu ein gwaith â mentrau ehangach eraill Llywodraeth Cymru yn annog ymarferwyr Gwaith Ieuenctid a phartneriaid proffesiynol eraill i ddatblygu dealltwriaeth strategol well o’r rôl rydym ni’n ei chwarae yn yr agenda hon ac mewn agendâu eraill. Er enghraifft, mae dogfennau canlynol Llywodraeth Cymru yn cyfeirio at elfen digartrefedd ieuenctid y Fframwaith Ymgysylltu a Datblygu Ieuenctid:

• Cynllun Plant a Phobl Ifanc
• Strategaeth Tlodi Plant Cymru 2024
• Rhoi diwedd ar ddigartrefedd: cynllun gweithredu lefel uchel 2021 i 2026
• Canllawiau'r Grant Cymorth Tai

Mae myfyrio ar yr ychydig enghreifftiau hyn yn amlygu sut mae ein gwaith yn pontio llu o fentrau strategol a gwaith ar draws parthau gwahanol. Mae angen i ni, fel sector, fanteisio ar hyn a sicrhau bod pob rhanddeiliad yn ymwybodol o’n swyddogaeth ragweithiol.

Yn fy erthygl flaenorol, cyfeiriais at ‘In Defence of Youth Work’, a awgrymodd fod y sector ieuenctid yn cynhyrchu o leiaf £10 ar gyfer pob £1 o wariant y sector. Nid yn unig y mae ein hymagwedd, sef cynnwys pobl ifanc wrth ddylunio, cyflwyno, cyd-hwyluso a gwerthuso ein hymyriadau ni ac ymyriadau rhanddeiliaid eraill, yn sicrhau bod darpariaethau o’r fath yn bodloni eu hanghenion, mae hefyd yn ychwanegu gwerth ariannol. I’w roi’n ddi-flewyn-ar-dafod, nid oes fawr o gost i’r cyfraniad hwn.

Yn lleol, rydym yn rhedeg cynllun benthyca dodrefn a chyfarpar sy’n gallu gweithredu dim ond oherwydd haelioni pobl a busnesau yn ein cymuned sy’n rhoi er mwyn galluogi pobl ifanc i baratoi a dodrefnu eu cartrefi. Fodd bynnag, mae hyn oll yn gofyn am fath arall o fuddsoddiad. Amser. Mae angen amser i feithrin perthnasoedd. Mae angen amser ar ymagweddau systematig effeithiol. Mae gwaith lleol, rhanbarthol a chenedlaethol yn cymryd amser i ddatblygu. Mae angen neilltuo amser priodol i strategaeth gynyddol hirdymor. Er mwyn dadlau’r achos dros fuddsoddiad ariannol, mae angen i ni sicrhau bod yr holl elfennau sydd wedi cael eu hystyried uchod yn llunio, yn dylanwadu ar,  ac yn llywio ein gwaith o hyn ymlaen.

Aeth cryn amser heibio ers arolygu gwaith ieuenctid yn ffurfiol. Mae gwaith i ddatblygu ffurf ar ei phen ei hun o arolygu gwaith ieuenctid yn Estyn yn mynd rhagddo a bydd arolygu Gwaith Ieuenctid yn cael ei ailgyflwyno ar ddiwedd 2024. Mae ailgyflwyno arolygu yn dilyn cyflwyno’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru. Yn y blog hwn, byddwn yn esbonio beth yw arolygu a sut mae’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yn ei ategu.

Mae gwaith ieuenctid wedi cael ei ystyried yn rhan o arolygiadau awdurdodau lleol, ond bydd cyflwyno arolygiad ar ei ben ei hun ar gyfer y cyfan o Waith Ieuenctid yn amlygu cyfraniad pwysig y maes addysg hwn at fywyd pobl ifanc yng Nghymru. Hefyd, bydd yn helpu i bwysleisio’r sail ddeddfwriaethol ar gyfer Gwaith Ieuenctid, gan gynnwys ei sail statudol, a phwysigrwydd cynnal sector gwaith ieuenctid gwirfoddol bywiog.

Mae cydweithwyr yn Estyn, ynghyd â chynrychiolwyr o’r maes gwaith ieuenctid cyfan, wrthi’n mireinio manylion arolygiadau’r maes hwn. Bydd proses yn parhau hyd nes bod yr arolygiadau peilot wedi’u cwblhau ar ddechrau 2024. Bydd yr ymagwedd golegol hon yn sicrhau bod y broses arolygu yn gefnogol, yn ystyrlon ac yn yrrwr allweddol o ran gwella gwasanaethau.

Pan fyddwn yn gweithio gyda phobl ifanc, mae ansawdd ein hymyriadau yn aml yn anodd ei ddiffinio. Yr adeg honno o ymgysylltu, pan fydd person ifanc wedi troi cornel emosiynol, achub cyfle neu gael ateb i broblem, yw’r uchafbwyntiau yng ngyrfa llawer o weithwyr ieuenctid.

Mae’r adegau hyn yn aml yn deillio o oriau lu o gynllunio, myfyrio, datblygu neu newid. Mae gwrando ar bobl ifanc ac ymateb iddynt yn holl bwysig. Mae’r datblygiadau hyn yn enghreifftiau o egwyddorion a gwerthoedd gwaith ieuenctid yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i berson ifanc. Weithiau, mae’r sector gwaith ieuenctid ei hun yn cyffredinoli hyn trwy gyfiawnhau ei fod ‘ond yn rhan o’r gwaith’. Ni ddylem golli golwg ar y ffaith bod gweithwyr ieuenctid yn aml yn mynd y filltir ychwanegol honno i helpu a chefnogi pobl ifanc. Dylid dathlu’r adegau hyn, a’r paratoi ar eu cyfer. Mae deall a gwerthuso’r gwaith rydym ni’n ei wneud yn rhan hanfodol o hunanwerthuso ac mae’n cynorthwyo sefydliadau i wella’u gwaith ieuenctid ymhellach.

Mae gan waith ieuenctid o ansawdd uchel ran hanfodol i’w chwarae wrth gynorthwyo llawer o bobl ifanc i gyflawni eu potensial llawn a llywio trawsnewidiadau allweddol rhwng 11 a 25 oed yn llwyddiannus. Trwy ddulliau addysgol ffurfiol a dulliau nad ydynt yn rhai ffurfiol, mae ymarfer gwaith ieuenctid effeithiol yn meithrin gallu a gwydnwch pobl ifanc a gall newid eu bywyd er gwell. Trwy gymryd rhan mewn gwaith ieuenctid, mae pobl ifanc yn ennill hyder a chymhwysedd, yn datblygu hunanhyder, a chânt gyfle i sefydlu disgwyliadau a dyheadau uchel iddyn nhw eu hunain.

Mae’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru yn galluogi sefydliadau i ddathlu’r adegau hyn a’r gwaith caled a’r ymdrech sydd eu hangen i’w cyflawni. Mae’n helpu i wella gwasanaethau trwy fyfyrdod ac adolygu. Mae natur wirfoddol y broses hon yn dangos ymrwymiad i ragoriaeth trwy lwybr hunanasesu ac asesu gan gymheiriaid. Mae cyflawni’r Marc Ansawdd yn dwyn llawer o fuddion i sefydliadau, yn anad dim, cael bathodyn rhagoriaeth sy’n dangos eich bod wir yn darparu gwasanaeth i bobl ifanc y gallwch chi, eich cymheiriaid a Chymru fod yn falch ohono.

Bydd arolygu Gwaith Ieuenctid yn gwella cydnabyddiaeth Gwaith Ieuenctid yn llygaid y rhai sydd â dylanwad arwyddocaol, fel Llywodraeth Cymru, uwch reolwyr sefydliadau, cyrff cyllido allanol ac eraill.  Nod arolygu yn benodol yw cael y math hwn o ddylanwad ar addysg, o fewn awdurdodau lleol, ysgolion, y sector addysg bellach (AB), cyflogwyr eraill, llywodraeth, undebau a chyllidwyr. Mae hyn yn cael ei gyflawni trwy hyrwyddo statws Gwaith Ieuenctid ochr yn ochr â phroffesiynau addysg eraill.  

Y bwriad yw y bydd ailgyflwyno arolygu yn cynnig craffu a chydnabyddiaeth gyhoeddus ac, yn ei dro, y gobaith yw y bydd hyn yn codi proffil gwaith ieuenctid, gan roi platfform ar gyfer gwella a chyfle i’r maes cyfan. Mae’n ofynnol bod pob gwasanaeth addysg statudol a’u cyrff llywodraethu yn atebol yn gyhoeddus trwy’r broses arolygu, gan gynnwys Gwasanaethau Ieuenctid awdurdodau lleol. Bydd grwpiau gwaith ieuenctid y sector gwirfoddol yn cael eu cynnwys, hefyd.

Mae arolygu hefyd yn rhoi adborth i’r cyhoedd ar waith ieuenctid i bobl ifanc ac i’r gymuned ehangach am y gwaith ieuenctid sy’n digwydd yn eu hardal. Nid yw asesiad y Marc Ansawdd yn arwain at gyhoeddi adroddiad, ond bydd arolygu’n gwneud hynny. Fodd bynnag, bydd y ddau’n canolbwyntio ar amlygu arloesi ac arfer dda. Bydd unrhyw bryderon sy’n codi yn cael eu hamlygu mewn ffordd gefnogol a grymusol er mwyn helpu sefydliadau i ddarparu’r gwasanaethau gorau posibl i bobl ifanc.

Mae gan y Marc Ansawdd elfen o hunanasesu sydd ar gael i holl sefydliadau Gwaith Ieuenctid yng Nghymru ei defnyddio, ni waeth beth yw eu maint nac o ble y cânt eu cyllid, nac a fyddant wedyn yn mynd ati i gael eu gwirio’n allanol ai peidio. Bydd Estyn yn defnyddio’r prosesau hunanasesu a chynllunio ar gyfer gwella sydd eisoes ar waith gan sefydliadau fel y man cychwyn ar gyfer arolygu ac ni fydd disgwyl i ddarparwyr gynhyrchu unrhyw ddogfennau ychwanegol cyn arolygiad.  

Oherwydd y gofyniad deddfwriaethol i arolygu gwaith ieuenctid, y prif wahaniaeth allweddol rhwng y Marc Ansawdd ac arolygu yw bod sefydliadau’n gwneud cais gwirfoddol am y Marc Ansawdd, ond mae arolygu’n orfodol.  

Yn yr un modd â’r Marc Ansawdd, bydd y broses arolygu’n cynnwys lanlwytho tystiolaeth i ardal rithwir. Bydd Estyn hefyd yn darparu nifer o ddogfennau arweiniad gyda’r darparwr yn yr un ffordd. Nid oes disgwyl bod darparwyr yn paratoi dogfennau yn benodol ar gyfer arolygiad, dim ond rhannu eu hadroddiadau adrodd a sicrhau ansawdd mewnol. Mae’r broses ar gyfer asesu’r Marc Ansawdd a’r broses arolygu yn helpu i ganolbwyntio ar bwysigrwydd hunanwerthuso effeithiol. Gall arolygu gael ei ystyried yn ffordd o ddilysu’r mathau o welliannau i wasanaethau a gafodd eu hysgogi a’u hannog gan asesiad y Marc Ansawdd. Yn ystod arolygiad, daw sylfaen dystiolaeth wreiddiol arolygwyr o gyfarfodydd â phobl ifanc, gweithwyr ieuenctid, a phartneriaid allweddol eraill, ac arsylwi gwaith ieuenctid yn mynd rhagddo’n uniongyrchol.

Yn yr un modd â’r Marc Ansawdd, bydd timau arolygu Estyn yn cynnwys ymarferwyr gwaith ieuenctid profiadol sydd wedi’u hyfforddi’n arolygwyr cymheiriaid. Mae ymarferwyr yn gwerthfawrogi’r rôl hon yn fawr a dywed arolygwyr cymheiriaid bod eu profiadau mewn arolygiad yn ddatblygiad proffesiynol defnyddiol iawn. Bydd cyfleoedd i ymarferwyr hyfforddi’n arolygwyr cymheiriaid yn cael eu hysbysebu ar wefan Estyn.  

Gall y Marc Ansawdd a phrosesau arolygu gefnogi prosesau hunanwerthuso a gwella ansawdd sefydliad i ddangos effeithiolrwydd ac ymrwymiad ein Gweithwyr Ieuenctid a’n gwirfoddolwyr. Gallant helpu i sicrhau bod gwaith ieuenctid yng Nghymru o ansawdd uchel a’i fod yn cael effaith ar fywyd pobl ifanc a bywyd eu cymunedau.