Pwy all gwyno?

Gall unrhyw berson neu sefydliad wneud cwyn am berson sydd wedi’i gofrestru gyda Chyngor y Gweithlu Addysg (CGA).

Am beth gallaf gwyno?

Mae’n rhaid i gŵyn ymwneud ag ymddygiad proffesiynol annerbyniol neu anghymhwysedd proffesiynol difrifol honedig person cofrestredig.

At ddibenion CGA, ystyr ymddygiad proffesiynol annerbyniol yw ‘ymddygiad nad yw’n cyrraedd y safon a ddisgwylir gan berson cofrestredig’ ac ystyr anghymhwysedd proffesiynol difrifol yw ‘ymddygiad sy’n dangos lefel o gymhwysedd sy’n is o lawer na’r hyn a ddisgwylir gan berson cofrestredig, o ystyried yr holl amgylchiadau perthnasol’.

Pa ymddygiad fydd yn ‘annerbyniol’ yn llygaid CGA?

Dylech ddarllen y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol ar gyfer Cofrestreion gyda Chyngor y Gweithlu Addysg, sydd wedi’i amgáu. Mae hyn yn esbonio’r hyn y gallai’r proffesiwn addysg ei ystyried yn ‘annerbyniol’ o ran ymddygiad ymarferydd, ac felly’r math o ymddygiad y gallai fod gan CGA ddiddordeb mewn ymchwilio iddo. Nid yw’r Cod yn trafod pob enghraifft, wrth gwrs.

Fel canllaw, dylech nodi bod y trothwy i CGA ganfod ymddygiad proffesiynol annerbyniol neu anghymhwysedd proffesiynol difrifol yn uchel. Er enghraifft, os caiff person cofrestredig ei ddiswyddo oherwydd ei ymddygiad naill ai tu mewn neu'r tu allan i sefydliad addysgol, mae’n fwy tebygol y bydd CGA o’r farn bod hyn yn annerbyniol.

Mae ymddygiad sy’n annhebygol o arwain at ddiswyddo gan gyflogwr yn llai tebygol o fod yn annerbyniol yn llygaid CGA.

A oes unrhyw beth y mae angen i mi ei wneud yn gyntaf cyn cwyno?

Oes. Dim ond os yw’r un gŵyn yn union eisoes wedi’i hadrodd i gyflogwr neu asiant y person cofrestredig, ac os derbyniwyd ymateb i’r gŵyn honno, y bydd CGA yn ei derbyn. Ystyr ‘cyflogwr’, fel arfer, yw ysgol (Corff Llywodraethu) a/neu’r awdurdod lleol, sefydliad addysg bellach neu unrhyw gorff perthnasol arall sy’n cyflogi gweithiwr ieuenctid, gweithiwr cymorth ieuenctid neu ymarferydd dysgu seiliedig ar waith. Os nad ydych wedi gwneud hyn, bydd angen gwneud hyn yn gyntaf.

Yna bydd angen i CGA weld tystiolaeth ysgrifenedig eich bod wedi cyflwyno’r un gŵyn, a chanlyniad ymchwiliad y cyflogwr neu’r asiant iddi, pan anfonwch y gŵyn i mewn.

Cwynion na fydd CGA yn eu derbyn

Ni fydd CGA yn derbyn cwyn sy’n ymwneud â:

1. pherson nad yw wedi’i gofrestru gyda CGA;
2. iechyd person cofrestredig;
3. unrhyw broblemau sydd gennych gyda chyflogwr, asiantaeth, Cyngor lleol, Corff Llywodraethu, sefydliad addysg bellach neu sefydliad arall nad ydynt wedi’u datrys yn foddhaol i chi, oni bai eu bod yn ymwneud ag ymddygiad person cofrestredig.

Ni all CGA chwaith dderbyn cwynion dienw.

Rwyf am gyflwyno cwyn o hyd. Sut dylwn wneud hyn?

Bydd angen i chi wneud yn siŵr bod eich cwyn yn glir ac yn hawdd ei deall, a’i bod:

• yn union yr un peth â’r gŵyn a wnaethoch i’r cyflogwr neu’r asiant (os nad yw, ni fydd CGA yn ei derbyn)
• yn benodol, yn glir ac yn gryno – bydd angen i chi ei chyfyngu i’r blwch ar dudalen 3 y ffurflen
• yn cynnwys enwau, dyddiadau ac amseroedd pwysig
• yn atodi’r canlynol:
  • tystiolaeth ysgrifenedig sy’n dangos eich bod wedi cyflwyno’r un gŵyn i’r cyflogwr neu’r asiant (rhaid i chi rifo hon a chyfeirio ati ar dudalen 3 y ffurflen gwyno)
  • tystiolaeth ysgrifenedig sy’n dangos bod y cyflogwr neu’r asiant wedi ymchwilio i’ch cwyn, ac wedi dweud wrthych, yn ysgrifenedig, beth oedd canlyniad yr ymchwiliad hwnnw (rhaid i chi rifo hon a chyfeirio ati ar dudalen 3 y ffurflen gwyno)

Os na fyddwch yn cyflwyno'ch cwyn yn y fformat a nodir uchod, caiff ei dychwelyd atoch.

Tystiolaeth ysgrifenedig arall sy’n dangos bod sail i’r hyn yr ydych yn ei ddweud
Gallai hyn gynnwys datganiadau sydd wedi’u hysgrifennu gan bobl a oedd yn dystion i’r digwyddiadau rydych yn sôn amdanyn nhw, cofnodion cyfarfodydd, adroddiadau, memos, cofnodion dyddiadur ac yn y blaen. Os penderfynwch ddefnyddio gwybodaeth y mae angen caniatâd i’w defnyddio, sicrhewch eich bod yn cael hon yn gyntaf.

Mae’n bwysig iawn i chi anfon cymaint o wybodaeth ag y gallwch atom i roi ‘sylwedd’ i’ch cwyn. Hebddi, mae’n bosibl na fydd y Cyngor yn gallu symud y mater yn ei flaen ymhellach.

Cofiwch fod trothwy CGA ar gyfer canfod ymddygiad proffesiynol annerbyniol neu anghymhwysedd proffesiynol difrifol yn uchel.

Anfonwch eich cwyn a’r wybodaeth atodol gyda’i gilydd

Os anfonwch wybodaeth yn ddiweddarach, neu mewn rhannau gwahanol, mae’n bosibl na fydd CGA yn ei derbyn. Mae hyn oherwydd ei bod yn bwysig, er tegwch, i’r person cofrestredig dan sylw allu gweld ac ateb unrhyw gŵyn a gyflwynir amdano, a chael digon o amser i wneud hyn.

Mae hefyd yn bwysig bod CGA yn ymdrin â chwynion mor gyflym â phosibl er mwyn lleihau’r pwysau ar bawb dan sylw, ac i sicrhau ei fod yn gweithredu mewn modd teg a thryloyw fel corff rheoleiddio.

Sut bydd CGA yn ymdrin â’m cwyn?

Lle bydd CGA yn derbyn cwyn, bydd yn ei hanfon at Bwyllgor Ymchwilio i ymchwilio iddi.
Cyn yr ymchwiliad hwn, bydd CGA yn anfon y gŵyn a’r wybodaeth atodol at:

• y person cofrestredig. Bydd ef neu hi’n cael amser i ymateb i’r gŵyn.
• cyflogwr y person cofrestredig. Gofynnir iddo a yw wedi derbyn y gŵyn ai peidio, wedi ymchwilio iddi, a chanlyniad yr ymchwiliad os yw wedi dod i be

Caiff yr holl wybodaeth a gesglir ei rhoi i’r Pwyllgor Ymchwilio.

Pa gamau y gall Pwyllgor Ymchwilio eu cymryd?

Nid yw Pwyllgor Ymchwilio’n cymryd unrhyw ‘gamau’ fel y cyfryw, ond gall wneud un o’r penderfyniadau canlynol:

• penderfynu bod gan berson cofrestredig ‘achos i’w ateb’. Os mai felly y mae, caiff y gŵyn ei throsglwyddo i wrandawiad cyhoeddus gan Bwyllgor Priodoldeb i Ymarfer
• penderfynu nad oes gan y person cofrestredig ‘achos i’w ateb’. Os mai felly y mae, ni fydd CGA yn cymryd unrhyw gamau pellach

Os bydd Pwyllgor Ymchwilio’n penderfynu nad oes gan y person cofrestredig ‘achos i’w ateb’, ni fydd y gŵyn yn mynd ymhellach.

Nid wyf yn fodlon bod y Pwyllgor Ymchwilio wedi penderfynu nad oes gan y person cofrestredig achos i’w ateb. Gaf i apelio?

Na chewch. Nid oes proses apelio ac ni all CGA ystyried yr un gŵyn fwy nag unwaith. Mae penderfyniad y Pwyllgor yn derfynol.

Am y rheswm hwn yn unig, mae’n bwysig eich bod yn dilyn yr arweiniad uchod yn ofalus.

Gweithdrefnau a Rheolau Disgyblu Gorffennaf 2024

Adrannau perthnasol y Rheolau yw Rheol 5(2), Rheol 6, Rheol 7 a Rheol 8.

Bydd CGA yn ysgrifennu atoch pan fydd wedi dod i benderfyniad am eich cwyn.

Cyfrifoldeb y cyflogwr a’r asiant i gyfeirio

Mae cyflogwyr personau cofrestredig (ysgolion (Cyrff Llywodraethu) awdurdodau lleol, sefydliadau addysg bellach ac unrhyw gorff perthnasol arall) ac asiantaethau yn gyfrifol am gyfeirio achosion honedig o ymddygiad proffesiynol annerbyniol, anghymhwysedd proffesiynol difrifol ac euogfarn am drosedd berthnasol i Gyngor y Gweithlu Addysg (CGA).

Mae’n rhaid i gyflogwr neu asiant gyfeirio achos yn unol â Deddf Addysg (Cymru) 2014, fel y’i diwygiwyd, a Rheoliadau Cyngor y Gweithlu Addysg (Prif Swyddogaethau) (Cymru) 2015, fel y'i diwygiwyd, lle:

• mae wedi rhoi’r gorau i ddefnyddio gwasanaethau person cofrestredig yng Nghymru, neu gallai fod wedi rhoi’r gorau i ddefnyddio gwasanaethau person cofrestredig yng Nghymru pe na bai ef neu hi wedi stopio eu darparu nhw (cyflogwr)
• terfynodd drefniadau gyda pherson cofrestredig, neu gallai fod wedi terfynu trefniadau gyda pherson cofrestredig pe na bai ef neu hi wedi eu terfynu neu achos tebyg (asiant)

Nid yw'r canlynol yn gwrthwneud dyletswydd statudol cyflogwr neu asiantaeth i gyfeirio achos:

• Setliad neu gytundebau cilyddol lle roedd diswyddo yn bosibilrwydd.
• Diswyddo am ‘Reswm Sylweddol Arall’ (RhSA) lle terfynwyd cytundeb cyflogaeth o ganlyniad i fater disgyblaethol (ymddygiad a/neu gymhwysedd)

Mewn unrhyw achos, gall CGA ymchwilio i unrhyw achos a gyfeiriwyd ato os yw o’r farn y gallai’r honiadau fod yn gyfystyr â honiad o ymddygiad proffesiynol annerbyniol, anghymhwysedd proffesiynol difrifol neu euogfarnu am drosedd berthnasol.

Cyfrifoldeb cyflogwyr

Mae’n rhaid i gyflogwr adrodd ffeithiau achos i CGA:

1. pan fo cyflogwr wedi rhoi’r gorau i ddefnyddio gwasanaethau person cofrestredig yng Nghymru ar sail:
   1. camymddygiad;
   2. anghymhwysedd proffesiynol; neu
   3. euogfarn am drosedd berthnasol.

2. lle gallai fod wedi rhoi’r gorau i ddefnyddio gwasanaethau person cofrestredig ar y fath sail pe na bai’r person cofrestredig wedi rhoi’r gorau i ddarparu’r gwasanaethau hynny.

Cyfrifoldeb asiantau

Mae’n rhaid i asiant adrodd ffeithiau achos i CGA:

1. lle mae wedi terfynu trefniadau ar sail:
   1. camymddygiad;
   2. anghymhwysedd proffesiynol; neu
   3. euogfarn am drosedd berthnasol.
      
      
2. lle gallai fod wedi terfynu trefniadau ar y fath sail pe na bai’r person cofrestredig wedi eu terfynu; neu

3. lle gallai fod wedi ymatal rhag gwneud trefniadau newydd ar gyfer person cofrestredig ar y fath sail pe na bai’r person cofrestredig wedi rhoi’r gorau i gynnig ei hun i weithio.

Papurau cyfeirio – beth i’w ddarparu

Dylai cyflogwyr ac asiantau gyfeirio at Ran 2 o Atodlen 5 Rheoliadau Cyngor y Gweithlu Addysg (Prif Swyddogaethau) (Cymru) 2015, fel y'i diwygiwyd i weld rhestr o’r gwaith papur perthnasol y dylid ei gynnwys gyda’r atgyfeiriad os yw ar gael.

Achosion Cyfeirio a’r Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd (GDG)

Pan fydd CGA yn derbyn achos cyfeirio gan gyflogwr neu asiant, ac mae’n ymddangos y gallai achos cyfeirio o’r fath ymwneud â niwed, neu berygl niwed i blant neu oedolion agored i niwed, bydd yn cyflwyno’r achos cyfeirio i’r GDG.

Gallai’r GDG naill ai benderfynu cynnwys y person cofrestredig ar y Rhestr Waharddedig Plant neu’r Rhestr Waharddedig Oedolion, neu gallai gyfeirio’r achos cyfeirio yn ôl at CGA i’w ystyried ar wahân ar sail broffesiynol.

Nid oes gan CGA unrhyw orchwyl i ymchwilio i, neu wrando ar unrhyw fater sy’n ymwneud â niwed neu berygl niwed i blant neu oedolion agored i niwed.

Fel rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol y gweithlu addysg yng Nghymru, ein swyddogaeth graidd yw rheoleiddio er budd y cyhoedd. I sicrhau ein bod yn cynnal ein hachosion yn drylwyr ac yn deg, rydym yn cynnal ein gwrandawiadau priodoldeb i ymarfer yn gyhoeddus, oni bai bod rheswm eithriadol dros breifatrwydd.

Gall aelodau’r cyhoedd a’r wasg gysylltu â ni er mwyn gwylio ein gwrandawiadau cyhoeddus; mae’r rhan fwyaf o’r rhain yn cael eu cynnal o bell erbyn hyn.

Gellir gwneud cais am gynnal gwrandawiadau yn breifat. Os bydd y pwyllgor priodoldeb i ymarfer annibynnol yn caniatáu cais ar ddiwrnod cyntaf gwrandawiad, ni fydd unrhyw aelodau’r cyhoedd a’r wasg sy’n bresennol yn gallu ei wylio. Weithiau, dim ond rhan o wrandawiad a gynhelir yn breifat, felly gall unrhyw aelodau’r cyhoedd neu’r wasg sy’n bresennol wylio sesiynau cyhoeddus gwrandawiad yn unig.

Bydd penderfyniad pwyllgor bob amser yn cael ei ddatgan yn gyhoeddus.

Bod yn bresennol mewn gwrandawiad

Os byddwch chi’n dymuno bod yn bresennol mewn gwrandawiad, dylech wneud cais uniongyrchol i’r tîm priodoldeb i ymarfer. Bydd gwybodaeth ymuno’n cael ei darparu tua 24 awr cyn dechrau’r gwrandawiad.

Gallwch aros am y cyfan o’r gwrandawiad cyhoeddus, gan gynnwys datgan y penderfyniad yn gyhoeddus.

Sylwch, os na fyddwch yn bresennol mewn gwrandawiad, neu’n bresennol mewn rhannau ohono yn unig, byddwn ond yn gallu darparu’r wybodaeth ganlynol i chi os gofynnwch amdani:

• copi o’r penderfyniad wedi’i ddatgan yn gyhoeddus
• cadarnhau’r honiadau a’r bobl allweddol sy’n gysylltiedig

Bydd y wybodaeth hon ar gael o fewn 48 o oriau gwaith wedi i’r gwrandawiad ddod i ben.

Ymholiadau ychwanegol

Os hoffech gael eglurhad o agwedd ar y dystiolaeth rydych chi’n ei chlywed wrth wylio gwrandawiad, cysylltwch â’r swyddog achos sy’n bresennol, a fydd yn ystyried eich cais. Ni fydd yn gallu egluro unrhyw beth sydd heb gael ei glywed yn gyhoeddus.

Os oes gan y wasg unrhyw ymholiadau yn dilyn gwrandawiad, neu os hoffech wneud cais am gopïau o’r dogfennau a restrir uchod, cysylltwch â thîm cyfathrebu CGA.

Pam mae CGA yn defnyddio Egress Protect?

Oherwydd ein gwaith rheoleiddiol, rydym yn aml yn ymdrin â chyfrolau mawr o ddata personol, ac ni fyddem am i'r data fynd i'r dwylo anghywir. Yn gynyddol rydym yn anfon gwybodaeth trwy e-bost, gan fod hwn yn ffordd gyflym a chyfleus o gyfathrebu.

Mae Egress Switch yn rhaglen e-bostio a throsglwyddo ffeiliau diogel sy'n caniatáu i'r Cyngor anfon negeseuon e-bost a dogfennau sensitif mewn modd diogel.

Mae negeseuon neu ddogfennau a anfonir trwy Egress yn cael eu diogelu gydag amgryptiad AES 256-bit.

Oes yna gost?

Na, mae'n rhad ac am ddim i gael negeseuon e-bost oddi wrth CGA, a gallwch hefyd ymateb yn ddiogel i'r negeseuon e-bost hynny. Codir tâl arnoch ddim ond os byddwch chi'n defnyddio Egress eich hun i'w hanfon at dderbynwyr heblaw am CGA.

Sut ydw i'n agor e-bost Egress Protect?

Os anfonwyd e-bost diogel atoch, fe gewch neges fel y dangosir i'r dde gyda'r geiriau:

Anfonwyd yr e-bost hwn atoch yn ddiogel trwy gyswllt yng Nghyngor y Gweithlu Addysg (CGA). Os oes gennych unrhyw amheuon am yr e-bost hwn, cysylltwch â'r anfonwr yn uniongyrchol gan ddefnyddio eu cyfeiriad e-bost a ddylai gorffen gyda ewc.wales neu cga.cymru

I gael mynediad at y neges ddiogel, gallwch greu cyfrif Switch e-bost am ddim ar eu gwefan trwy glicio ar y ddolen defnyddiwr newydd.

Neu, os oes gennych gyfrif eisoes, mae angen i chi fewngofnodi gyda'r ddolen defnyddiwr presennol.

Bydd cael cyfrif Egress am ddim hefyd yn caniatáu i chi anfon atebion diogel i Gyngor y Gweithlu Addysg.

Darllenwch fwy am e-bost diogel Egress Protect

Ewch i wefan Egress am gefnogaeth bellach

Ydw i'n gallu agor negeseuon Egress ar fy ffôn neu lechen?

Ydych. Mae gan Egress wefan ar gyfer ffonau symudol i helpu wrth agor y wefan ar ddyfais symudol a cheir apiau ar gyfer dyfeisiau Apple ac Android.

Beth os ydw i'n profi problemau technegol?

E-bostiwch dîm cefnogi Egress drwy support@egress.com neu ffoniwch 0871 376 0014.