Lawrlwytho'r Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon ar gyfer y flwyddyn yn diweddu 31 Mawrth 2024
Lawrlwytho'r Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon ar gyfer y flwyddyn yn diweddu 31 Mawrth 2024 - Trosolwg

Gosodir y ddogfen hon gerbron Senedd Cymru gan Archwilydd Cyffredinol Cymru ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, ar y cyd, yn unol ag Atodlen 1 Deddf Addysg (Cymru) 2014.

Adroddiad ar berfformiad

Rhagair gan y Cadeirydd

Mae’n bleser gennyf gyflwyno Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) am y tro cyntaf yn ystod fy nghyfnod fel Cadeirydd, ar ôl i mi gael fy ethol ym mis Mai 2023. Mae’r cyhoeddiad hwn yn amlinellu ein cyflawniadau allweddol a’n proffil ariannol ar gyfer blwyddyn weithredol 2023-24.

Mae’n bleser gennyf adrodd bod CGA wedi llwyddo i gyflawni ei holl swyddogaethau statudol o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014 unwaith eto, gan wneud hynny mewn modd cost-effeithiol. Hoffwn ddiolch i’n holl staff, aelodau’r Cyngor, a phanelwyr am eu gwaith caled a’u hymroddiad wrth ein helpu i gyflawni hyn.

Ni yw’r rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru, ac rydym yn deall mai ein rôl, uwchlaw popeth, yw diogelu dysgwyr a chynnal ffydd a hyder y cyhoedd yn ein hymarferwyr addysg yng Nghymru. Yn unol â’r cyfrifoldeb sylweddol hwn, mae CGA bellach yn cynnal y gofrestr gyhoeddus fwyaf yng Nghymru a’r gofrestr ehangaf o ymarferwyr addysg yn y byd, sy’n cynnwys dros 90,000 o gofrestreion mewn 11 o gategorïau cofrestru.

Yn ogystal â’n rôl reoleiddiol, mae gennym swyddogaethau cydategol eraill o fewn y ddeddfwriaeth, yn enwedig hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau addysg a rhoi cyngor i’r llywodraeth ac eraill ar faterion perthnasol. Gallwch ddarllen mwy am y gwaith hwn yng nghorff yr adroddiad hwn.

A ninnau’n sefydliad sy’n annibynnol ar y llywodraeth, ariennir ein gwaith craidd trwy’r ffioedd cofrestru blynyddol a delir gan ein cofrestreion yn unig. Mae ffioedd CGA yn parhau i fod ymhlith yr isaf o unrhyw broffesiwn rheoleiddiedig yn y byd ac nid ydynt wedi newid ers i ni gael ein ffurfio yn 2015, sy’n golygu, mewn gwirionedd, eu bod wedi gostwng.

Wrth ymateb i benderfyniad Llywodraeth Cymru i beidio â darparu cymhorthdal tuag at ffioedd cofrestreion ar gyfer 2024-25, penderfynodd Cyngor CGA ddefnyddio ei gronfeydd ariannol wrth gefn i gadw ffioedd yn ddigyfnewid ar gyfer 2024-25. Mae’n rhaid i CGA aros yn sefydlog yn ariannol, ond roeddem yn pryderu am yr effaith y byddai cynyddu’r ffi ar fyr rybudd yn ei chael ar ein cofrestreion.

Drwy gydol y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi parhau i gynnal ein lefelau uchel arferol o ymgysylltu a rhyngweithio â’n cofrestreion, rhanddeiliaid, a’r cyhoedd, yn ffurfiol ac yn anffurfiol. Os hoffech siarad â ni am ein gwaith, cysylltwch â ni, bydd ein tîm yn falch o helpu.
Ar ran CGA, diolchaf i chi am eich diddordeb yn ein gwaith, a’ch cefnogaeth iddo.

Eithne Hughes
Cadeirydd, CGA

Rhagair gan y Prif Weithredwr

Wrth i flwyddyn arall ddod i ben, mae Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon CGA yn rhoi cyfle i fyfyrio ar ein cynnydd tuag at gyflawni ein hamcanion strategol yn ystod 2023-24.

Dechreuodd Cyngor newydd CGA ei gyfnod pedair blynedd ar 1 Ebrill 2023, gan ethol Eithne Hughes yn Gadeirydd newydd ym mis Mai 2023. Bu’n bleser gweithio’n agos gydag Eithne, sy’n rhannu ein pwyslais ar sicrhau bod CGA yn parhau i fod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol, dibynadwy ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru.

Yn sgil newidiadau deddfwriaethol a ddaeth i rym ym mis Mai 2023, croesawyd ymarferwyr o ysgolion annibynnol a cholegau i’r Gofrestr, sy’n ddatblygiad a argymhellwyd gennym ers tro. Roeddwn yn falch ein bod wedi gallu gweithio ar y cyd â’r sector i gefnogi dealltwriaeth y cofrestreion newydd o CGA, y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol, a pherthnasedd cofrestru proffesiynol.

Ar 31 Mawrth 2024, roedd mwy na 90,000 o ymarferwyr addysg wedi’u cofrestru yng Nghymru, sef ein nifer fwyaf erioed. Rydym yn disgwyl i’n Cofrestr ehangu ymhellach yn ystod y flwyddyn i ddod yn sgil cyflwyno dau gategori cofrestru arall ym mis Mai 2024.

Unwaith eto eleni, rydym wedi cyflawni gwaith cofrestru a rheoleiddio cadarn trwy ein gwaith priodoldeb i ymarfer, gan sicrhau mai’r rhai sy’n addas ac yn gymwys i ymarfer yn unig sy’n gallu gwneud hynny. Rydym hefyd wedi parhau i gyflawni ein dyletswydd statudol i achredu rhaglenni Addysg Gychwynnol Athrawon (AGA) ar gyfer athrawon ysgol yng Nghymru, gan fonitro rhaglenni i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â’r meini prawf achredu sy’n sail i’r ddarpariaeth hon.

Yn ogystal â chyflawni ein swyddogaethau rheoleiddiol yn effeithiol, rydym wedi ceisio cael dylanwad cadarnhaol ar bolisi addysg yng Nghymru. Rydym wedi cymryd rhan mewn grwpiau llywio cenedlaethol sy’n ymdrin ag ystod o faterion gweithlu, a rhoi arweiniad iddynt, ac wedi ymateb i ymgynghoriadau cenedlaethol neu alwadau am dystiolaeth. Drwy gydol yr holl waith hwn, rydym wedi gwneud defnydd helaeth o’r data unigryw a ddelir ar y Gofrestr Ymarferwyr Addysg i lywio a dylanwadu ar ddatblygiad polisi a chynllunio’r gweithlu.

Yn yr un modd ag mewn gwledydd eraill, mae recriwtio i’r proffesiynau addysg yng Nghymru yn heriol o hyd. Rydym wedi parhau â’n rôl statudol i hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg trwy’r wefan Addysgwyr Cymru, ac ymgysylltu wyneb yn wyneb ag unigolion mewn mwy na 200 o ddigwyddiadau recriwtio.

Wrth i ni fyfyrio ar y cyflawniadau a amlinellir yn yr adroddiad hwn, edrychaf ymlaen at weithio gyda chofrestreion a rhanddeiliaid yn ystod y flwyddyn i ddod i gynnal proffesiynoldeb a gwella safonau yn ein gweithlu addysg.

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr, CGA

Trosolwg

Mae’r adran hon yn amlygu ein gweithgareddau a’n cyflawniadau allweddol yn 2023-24:

Amcan 1: Bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg

Cofrestru 90,812 o ymarferwyr addysg yn llwyddiannus yng Nghymru
Galluogi 151,000 o wiriadau ar-lein o’r Gofrestr gyhoeddus
Cyhoeddi 1,198 o ddyfarniadau Statws Athro Cymwysedig (SAC)
Prosesu 64 o geisiadau am gydnabyddiaeth SAC o’r tu allan i Gymru
Cyhoeddi 1,395 o ddyfarniadau sefydlu
Derbyn dros 5,500 o edrychiadau ar y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol ar ein gwefan
Cwblhau 301 o achosion priodoldeb i ymarfer ac addasrwydd i gofrestru
Asesu wyth rhaglen AGA ar gyfer ailachrediad, ac un rhaglen newydd
Cyhoeddi 19 o ddyfarniadau o’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Amcan 2: Cefnogi dysgu a phroffesiynoldeb o fewn y gweithlu addysg

Cefnogi 3,881 o athrawon newydd gymhwyso (ANG) a mentoriaid yn rhan o sefydlu statudol
Cyflwyno 41 o sesiynau cymorth sefydlu
Ymgysylltu â 42,000+ o ddefnyddwyr cofrestredig y Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP), gan gynorthwyo cofrestreion i gymryd cyfrifoldeb am eu safonau a’u dysgu proffesiynol
Cynnal tri digwyddiad cenedlaethol, gan hwyluso ymgysylltiad wyneb yn wyneb gwerthfawr â chofrestreion a’r cyhoedd
Cyflwyno 500+ o sesiynau a chyflwyniadau i gynorthwyo cofrestreion a rhanddeiliaid
Lansio’r podlediad ‘Sgwrsio gyda CGA’, gan gyhoeddi pum pennod

Amcan 3: Ceisio llywio, ffurfio a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

Denu 687,300 o ymweliadau â’r wefan Addysgwyr Cymru
Hysbysebu 6,982 o swyddi gwag ar Addysgwyr Cymru
Mynychu 205 o ddigwyddiadau fel Addysgwyr Cymru, gan hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg
Cyfrannu at 45+ o grwpiau llywio cenedlaethol, gan lywio datblygiad polisi a mentrau addysg yng Nghymru
Ymateb i 21 o ymgynghoriadau/galwadau am dystiolaeth
Cyhoeddi canfyddiadau arolwg cenedlaethol o’r gweithlu Addysg Bellach a Dysgu Seiliedig ar Waith
Lansio Canolfan Fframwaith Datblygiad Proffesiynol ar gyfer y sector ôl-16
Cynorthwyo DARPL i gyflwyno eu cynhadledd flynyddol gyntaf

Amcan 4: Bod yn sefydliad cydnerth, galluog ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Cyflawni barn archwilio ddiamod ar gyfer Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon 2022-23
Cynnal pum adolygiad archwilio mewnol gan dderbyn sicrwydd sylweddol a dim argymhellion ar gyfer pob un
Cydymffurfio â deddfwriaeth ar ddiogelu data, y Gymraeg, cydraddoldeb, a deddfwriaeth amgylcheddol
Penodi Cadeirydd newydd y Cyngor, a 6 aelod newydd o’r Cyngor
Cynnal 13 o weithgareddau hyfforddiant a dysgu proffesiynol ar gyfer staff, aelodau’r Cyngor, ac aelodau eraill
Cyflwyno chwe gweithgaredd lles ar gyfer staff

Amdanom ni

Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) yw’r rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru.

Fe’n sefydlwyd gan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014, ac rydym yn rheoleiddio ymarferwyr addysg mewn 11 o wahanol gategorïau cofrestru sy’n rhychwantu ysgolion, addysg bellach, gwaith ieuenctid, a dysgu seiliedig ar waith. Ein Cofrestr Ymarferwyr Addysg yw’r gofrestr gyhoeddus fwyaf o unrhyw broffesiwn yng Nghymru, a’r gofrestr fwyaf pellgyrhaeddol o weithwyr addysg proffesiynol yn y byd, gyda dros 90,000 o ymarferwyr wedi’u cofrestru.

Gweledigaeth

I fod yn rheoleiddiwr proffesiynol annibynnol, dibynadwy sy’n gweithio er budd y cyhoedd i gynnal proffesiynoldeb a gwella safonau yn y gweithlu addysg yng Nghymru.

Rôl a chylch gwaith

Mae Deddf Addysg (Cymru) 2014 yn amlinellu’n ffurfiol ein rôl fel rheoleiddiwr proffesiynol annibynnol ac arweinydd strategol yn y sector addysg yng Nghymru. Mae’r Ddeddf hefyd yn manylu ar ein rhwymedigaethau i’n cofrestreion, dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid a’r cyhoedd. Crynhoir isod ein nodau a’n swyddogaethau, fel y’u diffinnir gan y Ddeddf.

Ein nodau

Cyfrannu at wella safonau addysgu ac ansawdd dysgu yng Nghymru.
Cynnal a gwella safonau ymddygiad proffesiynol ymhlith athrawon ac eraill sy’n cefnogi addysgu a dysgu yng Nghymru.
Diogelu buddiannau dysgwyr, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, a chynnal hyder a ffydd y cyhoedd yn y gweithlu addysg.

Ein swyddogaethau

Sefydlu a chynnal Cofrestr Ymarferwyr Addysg.
Cynnal Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.
Ymchwilio i honiadau a allai godi amheuon ynghylch priodoldeb ymarferydd cofrestredig i ymarfer, a’u clywed.
Achredu a monitro rhaglenni AGA athrawon ysgol.
Rhoi cyngor i Lywodraeth Cymru ac eraill.
Monitro’r broses sefydlu a chlywed apeliadau sefydlu.
Hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg.
Ymgymryd â gwaith penodol ar gais Llywodraeth Cymru.

Ein gwerthoedd

Tegwch

Rydym yn gweithredu’n deg a chydag unplygrwydd i gynnal safonau a hyrwyddo proffesiynoldeb.

Cymorth

Rydym yn cynorthwyo’r gweithlu addysg i gynnal safonau ymddygiad ac ymarfer uchel.

Rhagoriaeth

Rydym yn ymdrechu i gyflawni rhagoriaeth ac yn ceisio darparu gwasanaeth o ansawdd uchel i gofrestreion, rhanddeiliad, dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd.

Cydweithredu

Rydym yn gweithio mewn partneriaeth â’r gweithlu addysg a rhanddeiliaid i ddatblygu a hyrwyddo rhagoriaeth mewn addysgu a dysgu.

Annibyniaeth

Rydym yn annibynnol ac yn rheoleiddio mewn ffordd sy’n ddiduedd ac wedi’i seilio ar dystiolaeth.

Ein pobl

Mae gan ein Cyngor 14 o aelodau sy’n gosod cyfeiriad strategol y sefydliad ac sy’n gyfrifol am ei lywodraethu. Yn 2023-24, mae ein Cyngor wedi bod yn gweithredu gyda dwy swydd wag.

Caiff pob aelod ei benodi am gyfnod o bedair blynedd. Penodir saith aelod yn uniongyrchol trwy system penodiadau cyhoeddus Llywodraeth Cymru a phenodir saith aelod arall yn sgil cael eu henwebu gan amrywiaeth o randdeiliaid.

Rydym yn cyflogi dros 50 o aelodau staff ar hyn o bryd. Rydym hefyd yn cynnal ac yn cefnogi:

cronfa o 60 o aelodau panel priodoldeb i ymarfer
Bwrdd Achredu AGA sy’n cynnwys 11 o aelodau
cronfa o 48 o aseswyr y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru (31 yn weithredol)

Cynaliadwyedd ariannol

A ninnau’n rheoleiddiwr proffesiynol annibynnol a ariennir gan ffioedd cofrestru, mae’n hanfodol nad ydym yn gwario mwy na’n hincwm a’n bod yn defnyddio ein hadnoddau’n effeithlon. Rydym yn ceisio cadw ein ffioedd cofrestru mor isel â phosibl, ond gan ddarparu’r lefel uchaf o wasanaeth ar yr un pryd wrth gyflawni ein dyletswyddau statudol. Fel rheoleiddwyr eraill, rydym yn cynnal cronfeydd ariannol wrth gefn digonol er mwyn darparu sefydlogrwydd a sicrhau bod ein gwasanaethau’n cael eu diogelu rhag risgiau a allai godi o ddigwyddiadau annisgwyl.

Rydym yn arwain gweithgareddau ar ran Llywodraeth Cymru yn rheolaidd lle’r ystyrir mai CGA yw’r corff mwyaf priodol i wneud gwaith o’r fath yng Nghymru. Mewn amgylchiadau o’r fath, Llywodraeth Cymru fydd yn talu ein costau trwy gyllid grant ar gyfer prosiectau. Mae CGA yn gallu ymgymryd â gweithgareddau masnachol hefyd, ac mae’n gwneud hynny pan fydd yn credu bod hyn er budd cofrestreion a’r sector addysg yng Nghymru.

Archwilir ein Hadroddiad Blynyddol a’n Cyfrifon gan Archwilio Cymru bob blwyddyn ac, wedi hynny, fe’u gosodir gerbron y Senedd.

Y Gymraeg

Rydym wedi ymrwymo i’r iaith Gymraeg ac yn falch o fod yn sefydliad dwyieithog. Rydym yn gweithio gyda Chomisiynydd y Gymraeg i sicrhau cydymffurfiaeth lwyr â Safonau’r Gymraeg.

Mae ein Hadroddiad Monitro Safonau’r Gymraeg 2023-24 yn nodi ein cydymffurfedd â Safonau’r Gymraeg ac yn amlinellu’r gwaith rydym wedi’i wneud yn ystod y flwyddyn ddiwethaf i hyrwyddo defnydd o’r iaith, ymhlith ein gweithwyr ni, ac wrth ymgysylltu â chofrestreion a rhanddeiliaid eraill allanol.

Cydraddoldeb ac amrywiaeth

Rydym yn croesawu ac yn hyrwyddo egwyddorion cydraddoldeb ac amrywiaeth, y tu mewn i’n sefydliad ac, o fewn ein cylch gwaith, ar draws y gweithlu addysg ehangach yng Nghymru.

Mae ein Hadroddiad Cydraddoldeb Blynyddol 2023-24 yn amlinellu’r cynnydd rydym wedi’i wneud wrth gyflawni ein pedwar amcan cydraddoldeb yn ystod y flwyddyn ddiwethaf. Yn ystod 2023-24, rydym wedi gweithio gyda rhanddeiliaid i ddatblygu ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol 2024-28 sy’n sefydlu amcanion cydraddoldeb newydd uchelgeisiol ac, o fewn ei gynllun gweithredu cysylltiedig, yn manylu ar sut rydym yn bwriadu eu cyflawni, a sut y bydd llwyddiant yn cael ei fesur.

Strwythurau ein Cyngor a’n pwyllgorau

Y Cyngor

Mae’n gosod ein gweledigaeth a’n cyfeiriad strategol.
Mae’n craffu ar berfformiad.
Mae’n dal y Prif Weithredwr i gyfrif.

Pwyllgor Gweithredol

Mae’n goruchwylio:

datblygiad cynlluniau strategol a gweithredol
cynnydd yn erbyn amcanion gweithredol a strategol trwy adolygu adroddiadau chwarterol ac Adroddiadau Blynyddol a Chyfrifon
cynlluniau statudol

Pwyllgor Cofrestru a Rheoleiddio

Mae’n goruchwylio:

y broses gofrestru a chynnal y Gofrestr
y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol a phriodoldeb i ymarfer
achredu rhaglenni AGA athrawon ysgol
mentrau i sicrhau ansawdd a gwella safonau addysgu a dysgu

Pwyllgor Archwilio a Chraffu

Mae’n goruchwylio:

gweithdrefnau gweinyddol a chyllid
prosesau rheoli risg
seiberddiogelwch a diogelu data
gweithgarwch a gyflawnir gan archwilio mewnol ac allanol
adroddiadau gan Archwilydd Cyffredinol Cymru

Mae’r uwch dîm rheoli (UDRh) yn gyfrifol am ein gweithrediadau a’n rheolaeth. Mae’r Prif Weithredwr yn gyfrifol am ein harweinyddiaeth, yn unol â’r cyfeiriad strategol a osodwyd gan y Cyngor, ac mae’n goruchwylio’r UDRh.

Prif Weithredwr – Hayden Llewellyn
Cyfarwyddwr Cymwysterau, Cofrestru a Phriodoldeb i Ymarfer - Elizabeth Brimble (tan iddi ymddeol ar 31 Awst 2023)
Cyfarwyddwr Rheoleiddio – David Browne (o 1 Medi 2023)
Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu a Pholisi - Bethan Holliday-Stacey
Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol - Lisa Winstone

Amcanion strategol 2023-24

1. Bod yn rheoleiddiwr annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg

1.1 Cynnal Cofrestr Ymarferwyr Addysg sy’n gywir ac yn hygyrch.

1.2 Gweithredu gweithdrefnau rheoleiddiol cadarn, teg a thryloyw sy’n sicrhau mai’r rhai yr ystyrir eu bod yn addas i ymarfer yn unig sy’n cael gwneud hynny.

1.3 Ffurfio ymarfer cofrestreion trwy ddatblygu a hyrwyddo safonau ymddygiad a phroffesiynoldeb uchel.

1.4 Achredu a sicrhau ansawdd rhaglenni a darpariaeth addysg yng Nghymru.

1.5 Dylanwadu ar Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill i sicrhau bod y ddeddfwriaeth sy’n sail i’n swyddogaethau rheoleiddio yn ddigon cadarn.

2. Cefnogi dysgu a phroffesiynoldeb o fewn y gweithlu addysg

2.1 Darparu casgliad o ganllawiau, adnoddau, a gwasanaethau proffesiynol i gofrestreion.

2.2 Arwain a chefnogi mentrau i hyrwyddo ac annog dysgu proffesiynol effeithiol ar gyfer cofrestreion.

2.3 Arwain a chefnogi mentrau i hyrwyddo ymgysylltu ag ymchwil a lledaenu arfer gorau i gofrestreion.

2.4 Sicrhau bod gwaith CGA i’w weld yn amlwg ac yn cael ei ddeall gan gofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd a’n rhanddeiliaid trwy gyfathrebu ac ymgysylltu effeithiol, hygyrch ac ymatebol.

3. Ceisio llywio, ffurfio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

3.1 Darparu cyngor, ymchwil a dadansoddiad annibynnol i lywio a dylanwadu ar ddatblygu a chyflawni polisi addysg yng Nghymru, gyda’r nod o wella safonau.

3.2 Gweithio gyda chofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd a’n rhanddeiliaid i lywio a dylanwadu ar bolisi addysg yng Nghymru, gan helpu i wella safonau.

3.3 Arwain mentrau i hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg a sbarduno gwelliant mewn recriwtio a chadw.

3.4 Gweithredu fel Ysgrifenyddiaeth i Gorff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (CACAC).

4. Bod yn sefydliad cydnerth, galluog, ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion.

4.1 Rheoli adnoddau’n effeithiol ac yn gynaliadwy i fodloni anghenion y presennol a’r dyfodol, gan ddefnyddio technoleg yn briodol i annog effeithlonrwydd a gwella ein gwasanaethau.

4.2 Sefydlu prosesau effeithiol ar gyfer cynllunio, rheoli perfformiad, a chydymffurfio, gan sicrhau eu bod yn ymgorffori arfer gorau.

4.3 Bod yn gyflogwr rhagorol sy’n hyrwyddo diwylliant cefnogol a chynhwysol lle mae’r holl staff, aelodau’r Cyngor ac aelodau pwyllgorau/paneli yn teimlo eu bod yn werthfawr ac yn gallu cyfrannu’n llawn.

4.4 Dylanwadu ar Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill i sicrhau bod y ddeddfwriaeth sy’n sail i’n hannibyniaeth, ein trefniadau llywodraethu, a’n cyllid yn addas i’r diben.

Edrych tua’r dyfodol

Mae ein Cynllun Strategol 2024-27 yn amlinellu ein blaenoriaethau ar gyfer y cyfnod ac yn adlewyrchu ein rôl a’n cylch gwaith statudol yng nghyd-destun ehangach addysg yng Nghymru.

Bydd gweithgareddau allweddol ar gyfer 2024-25 yn cynnwys:

parhau i ymgymryd â’n cyfrifoldebau statudol yn effeithiol, yn effeithlon, ac yn gynaliadwy:
- darparu gwasanaeth cofrestru a rheoleiddio cadarn, sy’n golygu mai’r rhai hynny sy’n addas ac yn gymwys i ymarfer yn unig sy’n gallu gwneud hynny
- dechrau cofrestru a rheoleiddio penaethiaid ac uwch arweinwyr addysg bellach, ac ymarferwyr addysg oedolion yng Nghymru
- gweithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau model ffioedd cofrestru priodol ar gyfer y dyfodol
cynorthwyo cofrestreion i gynnal y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol a chyflawni’r safonau proffesiynol uchaf trwy ddarparu a hyrwyddo gwybodaeth ddefnyddiol, adnoddau, a gwasanaethau a ddyluniwyd i gynnig arweiniad a chyfarwyddyd
ffurfio a dylanwadu ar bolisi addysg yng Nghymru er budd ein cofrestreion
hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg yng Nghymru trwy’r wefan Addysgwyr Cymru a’r gwasanaeth cyngor a chymorth
cyflawni gwaith a ariennir gan Lywodraeth Cymru yn unol â thargedau a graddfeydd amser cytunedig
parhau i lobïo Llywodraeth Cymru i sicrhau bod y ddeddfwriaeth sy’n sail i CGA yn gymesur ac yn cynnal ein hannibyniaeth
gwella ein gwasanaethau digidol, gan gynnwys cronfa ddata cofrestru wedi’i huwchraddio
parhau i gynyddu ymwybyddiaeth o’n rôl trwy gryfhau ein cyfathrebu â chofrestreion, rhanddeiliaid, a’r cyhoedd

Risgiau a heriau allweddol

Mae gennym weithdrefnau cadarn ar waith i reoli risg sefydliadol. Mae ein Cofrestr Risg yn sicrhau bod meysydd a amlygir yn cael eu harchwilio’n drylwyr a’u hadolygu’n rheolaidd gan reolwyr. Rydym yn darparu gwybodaeth bellach am reoli risg yn ein Datganiad Llywodraethu Blynyddol.

Mae mwyafrif y risgiau yn y Gofrestr Risg yn rhai parhaus, ond ystyrir bod y canlynol yn arbennig o berthnasol ar gyfer y flwyddyn i ddod:

Oherwydd y cyfyngiadau ariannol rydym yn gweithio ynddynt (fel sefydliad y mae ei waith craidd yn cael ei ariannu gan ffioedd cofrestru), mae’n hanfodol i ni reoli arian yn dda. Nid yw ein ffioedd cofrestru wedi newid ers i ni gael ein sefydlu yn 2015 ac rydym yn ceisio eu cadw nhw mor isel â phosibl. Rydym yn ceisio taro cydbwysedd rhwng dal digon o gronfeydd wrth gefn i sicrhau ein cynaliadwyedd, gan ddarparu’r lefel uchaf o wasanaeth wrth gyflawni ein dyletswyddau statudol. Rydym yn adolygu lefelau ffioedd a chronfeydd wrth gefn rheoleiddwyr eraill yn rheolaidd.
Ym mis Mawrth 2024, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru na fyddai’n darparu cyfraniad i gofrestreion tuag at eu ffioedd cofrestru (a adwaenir fel cymhorthdal) yn ystod 2024-25. Rydym yn parhau i weithio gyda Llywodraeth Cymru i ystyried modelau ariannu posibl ar gyfer y dyfodol a’u goblygiadau.
Rydym wrthi’n uwchraddio ein cronfa ddata cofrestru er mwyn darparu system hunanwasanaeth gynhwysfawr ar gyfer cofrestreion, cyflogwyr, a’r cyhoedd. Byddwn yn monitro cynnydd y prosiect hwn yn ofalus i sicrhau nad oes unrhyw darfu ar y gwasanaeth.
Mae materion seiberddiogelwch yn fygythiad byd-eang ac mae sefydliadau’n agored i risg yn barhaus, ni waeth pa mor fawr yw’r busnes na pha fath o fusnes ydyw. Mae gennym ystod o gamau a mesurau diogelwch ar waith i sicrhau diogelwch ein rhwydwaith TG a’r data a gedwir ynddo. Bydd y dulliau hyn yn cael eu monitro a’u gwella ymhellach, fel y bo angen.

Dadansoddiad o berfformiad

Mae ein Cynllun Gweithredol ar gyfer 2023-24 yn amlinellu camau gweithredu a mesurau manwl ar gyfer pob un o’n hamcanion strategol. Neilltuwyd y cyfrifoldeb am gyflawni amcanion strategol i uwch swyddogion ac fe’i dirprwywyd ymhellach i dimau, fel y bo’n briodol. Craffwyd ar gynnydd gan y Cyngor, a’r UDRh trwy brosesau monitro misol, chwarterol, a blynyddol. Rhoddir manylion ein cyflawniadau yn erbyn pob un o’r amcanion isod.

Amcan 1: Bod yn rheoleiddiad annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg

Cofrestru

Mae’r Gofrestr Ymarferwyr Addysg (y Gofrestr) yn hanfodol i’n gwaith i sicrhau bod safonau uchel o broffesiynoldeb yn cael eu cynnal yn y gweithlu. Mae’n amddiffyn y cyhoedd trwy sicrhau mai dim ond y rhai sy’n cyrraedd a chynnal ein safonau all weithio mewn rolau wedi’u rheoleiddio yng Nghymru.

Ar 31 Mawrth 2024, roedd dros 90,000 o ymarferwyr addysg wedi’u cofrestru, yn rhychwantu 11 o grwpiau o fewn ysgolion, addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith, a gwaith ieuenctid. Gwnaethom brosesu 17,605 o geisiadau newydd am gofrestru eleni, a chafwyd y nifer fwyaf o geisiadau gan weithwyr cymorth dysgu ysgol (12,159).

Ym mis Mai 2023, daeth deddfwriaeth newydd i rym yn mynnu bod athrawon a gweithwyr cymorth dysgu mewn ysgolion annibynnol a cholegau yn cofrestru gyda CGA. Yn ogystal, cyflwynodd ofyniad i weithwyr ieuenctid a gweithwyr cymorth ieuenctid cymwysedig cyflogedig (gyda chofrestriad dros dro ar gyfer y rhai hynny sy’n gweithio tuag at statws cymwysedig) mewn unrhyw leoliad yng Nghymru gofrestru. Rydym wedi gweithio’n helaeth gyda chyflogwyr drwy gydol y flwyddyn i sicrhau eu bod yn deall eu rhwymedigaethau cyfreithiol i benodi a chyflogi staff sydd wedi’u cofrestru gyda CGA, ac i’w cynghori ar sut gall eu mynediad at y Gofrestr helpu.

Mae’r Gofrestr ar gyfer y cyhoedd, sydd ar gael trwy ein gwefan, yn galluogi cyflogwyr, aelodau’r cyhoedd, ac eraill i wirio statws cofrestru ymarferwyr addysg. Mae hyn yn allweddol i ddiogelu dysgwyr. Gwnaed dros 151,000 o wiriadau ar-lein rhwng 1 Ebrill 2023 a 31 Mawrth 2024 (i fyny o 144,000 o wiriadau yn y flwyddyn flaenorol).

Cynhaliwyd 32 o sesiynau rhithwir gyda phrifysgolion a cholegau addysg bellach i sicrhau bod myfyrwyr sy’n bwriadu ymuno â’r gweithlu addysg ar ôl cymhwyso yn deall y gofynion cyfreithiol arnynt i gofrestru.

Yn ogystal, cynhaliwyd sawl ymarfer eleni i wella cyflawnder cofnodion ar y Gofrestr.

Astudiaeth achos: cofrestru ymarferwyr sy’n gweithio yn y sector annibynnol

Yn dilyn blynyddoedd lawer o lobïo gan CGA i ymarferwyr yn y sector annibynnol gael eu cofrestru a’u rheoleiddio, daeth deddfwriaeth newydd i rym ym mis Mai 2023.

Yn ystod y flwyddyn, gwnaethom weithio’n agos gydag arweinwyr y sector, gan gynnwys Cyngor Ysgolion Annibynnol Cymru (WISC), i groesawu ymarferwyr o fwy nag 80 o leoliadau annibynnol yng Nghymru i’n Cofrestr. Mae gennym bellach 2,185 o gofrestreion unigol o ysgolion annibynnol a sefydliadau arbennig ôl-16. Mae’r ddeddfwriaeth newydd yn golygu y gall y cyhoedd fod yn sicr bod ymarferwyr sy’n gweithio yn y sector hwn yn briodol o gymwys, yn dilyn ein Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol, ac yn cael eu rheoleiddio.

Priodoldeb i gofrestru

Rydym yn mynnu bod pob ymgeisydd yn datgan eu hanes troseddol, disgyblu, neu reoleiddiol yn rhan o’u cais i gofrestru er mwyn sicrhau eu priodoldeb i ymarfer. Yn ystod 2023-24, gwnaethom gwblhau cyfanswm o 218 o asesiadau lle’r oedd ymgeiswyr wedi datgan materion penodol. Arweiniodd hyn at ystyried bod un unigolyn yn anaddas i ymarfer yn y proffesiynau cofrestredig yng Nghymru. Ym mhob achos, rydym wedi cadw at y graddfeydd amser a’r safonau a amlinellir yn ein gweithdrefnau cyhoeddedig..

Priodoldeb i ymarfer

Mae gennym gyfrifoldeb statudol i ymchwilio i achosion honedig o ymddygiad proffesiynol annerbyniol, anghymhwysedd proffesiynol difrifol, a/neu euogfarn am drosedd berthnasol, a’u clywed os oes angen. Rydym yn ymgymryd â’r gwaith hwn er budd y cyhoedd i ddiogelu dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, ac i gynnal ffydd a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg. Mae’n sicrhau mai dim ond y rhai sydd â’r sgiliau, y wybodaeth, a’r ymddygiadau angenrheidiol sy’n gallu cofrestru a gweithio yn y proffesiynau addysg yng Nghymru.

Eleni, gwnaethom gwblhau 74 o achosion priodoldeb i ymarfer. Roedd y rhain yn cynnwys 52 o wrandawiadau priodoldeb i ymarfer, y cynhaliwyd 49 ohonynt ar-lein, a thri wyneb yn wyneb. Mae amrywiaeth o gosbau y gellir eu gosod o ganlyniad i’r gwaith hwn. Yn yr achosion mwyaf difrifol cafodd 20 o unigolion eu dileu o’r Gofrestr gyhoeddus, sy’n golygu nad ydynt yn gallu ymarfer yn y proffesiynau cofrestredig yng Nghymru.

Mae ein Hadroddiad Blynyddol Priodoldeb i Ymarfer 2023-24 yn rhoi gwybodaeth fanwl am dueddiadau yn ein gwaith achos a phroffil y rhai hynny sy’n ymddangos.

Gorchmynion atal dros dro interim

Pan fydd perygl diogelu i ddysgwyr, pobl ifanc, neu’r cyhoedd, mae gennym bwerau statudol i osod gorchmynion atal dros dro interim. Mae’r rhain yn caniatáu i ni ddileu unigolion o’r Gofrestr am gyfnod dros dro, tra’n disgwyl ymchwiliad. Yn ystod 2023-24, gwnaethom osod naw gorchymyn atal dros dro interim a chynnal naw adolygiad o orchmynion atal dros dro interim presennol.

Apeliadau sefydlu

Rydym yn gyfrifol am wrando ar apeliadau gan athrawon ysgol newydd gymhwyso sy’n methu’r cyfnod sefydlu statudol, ond sy’n anfodlon ar y penderfyniad. Ym mis Gorffennaf 2023, cawsom apêl a glywyd ac a gynhaliwyd gan banel annibynnol ym mis Rhagfyr 2023, yn unol â’n gweithdrefnau.

Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol

Mae’r Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol (y Cod) yn amlinellu’r safonau a ddisgwylir gan ein cofrestreion, a bwriedir iddo lywio unrhyw ddyfarniadau a phenderfyniadau a wnânt. Mae hefyd yn rhoi gwybod i ddysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, cyflogwyr, a’r cyhoedd am y safonau y gallant eu disgwyl gan ymarferydd cofrestredig.

Gallai methiant i gydymffurfio â’r Cod godi amheuon ynglŷn â chofrestriad unigolyn (gweler yr adran Priodoldeb i Ymarfer). Felly, mae’n bwysig ein bod yn cynorthwyo ein cofrestreion a’n rhanddeiliaid i ddeall gofynion y Cod. Yn ystod 2023-24, gwnaethom:

gyflwyno 38 o sesiynau hyfforddi ar y Cod
ychwanegu at ein casgliad o ganllawiau arfer da sy’n cydategu’r Cod a rhoi cyngor ychwanegol i gofrestreion ynglŷn â meysydd ymarfer allweddol
datblygu a chyhoeddi gweminar fer ynglŷn â rôl reoleiddio a chofrestru CGA, a chyngor ynglŷn â defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol yn ddiogel

SAC a sefydlu statudol

Er mwyn ymarfer fel athro ysgol mewn ysgol a gynhelir, mae’n rhaid i gofrestreion feddu ar gymhwyster proffesiynol SAC a chwblhau cyfnod sefydlu statudol yn llwyddiannus. Eleni, fe wnaethom roi tystysgrifau i 1,198 i bobl a gyflawnodd SAC yng Nghymru. Gwnaethom hefyd asesu 64 o geisiadau am gydnabyddiaeth SAC gan ymgeiswyr a gyflawnodd gymwysterau y tu allan i Gymru. Fe wnaethom roi 1,395 o dystysgrifau i athrawon ysgol a gwblhaodd eu cyfnod sefydlu’n llwyddiannus.

Achredu AGA

Mae’n rhaid i’r holl raglenni AGA a gynigir yng Nghymru gael eu hachredu gan CGA a’u monitro drwy gydol y cyfnod achredu. Rydym yn dirprwyo’r swyddogaeth hon i’n Bwrdd Achredu AGA (y bwrdd). Wrth benderfynu p’un ai rhoi achrediad, mae’r bwrdd yn ystyried p’un a yw’r rhaglen yn bodloni’r meini prawf ar gyfer achredu rhaglenni AGA yng Nghymru (y meini prawf). Yn 2023-24, roedd 15 o raglenni’n weithredol ar draws saith partneriaeth.

Yn ystod y flwyddyn, cynhaliodd y bwrdd ddau ymweliad monitro (pedair rhaglen), pedwar ymweliad ailachredu (wyth rhaglen), ac un ymweliad achredu (un rhaglen). O ganlyniad i’r gwaith hwn, penderfynwyd peidio ag ailachredu/achredu dwy raglen.

Mae CGA wedi gweithio’n agos gyda phartneriaethau AGA a Llywodraeth Cymru drwy gydol y flwyddyn i roi cyngor a chymorth parhaus. Ym mis Hydref 2023, cynhaliom ein digwyddiad blynyddol ar gyfer partneriaethau AGA yn canolbwyntio ar rannu syniadau ac arferion newydd. Am y tro cyntaf, fe’i cynhaliwyd ar y cyd ag Estyn.

Ym mis Mai 2023, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru feini prawf diwygiedig yn dilyn ymgynghoriad llawn. Diben y meini prawf diwygiedig oedd adlewyrchu’r hyn a ddysgwyd o’r rownd achredu gyntaf, a datblygiadau yng nghyfeiriad polisi Llywodraeth Cymru.

Dyrannu niferoedd derbyn AGA

Ym mis Tachwedd 2023, ar y cyd â Llywodraeth Cymru, dyrannom niferoedd derbyn AGA i bartneriaethau AGA ar gyfer rhaglenni sy’n dechrau ym mis Medi 2024. Gan gydnabod prinder athrawon penodol yng Nghymru, gwnaethom hefyd amlinellu gofynion penodol Llywodraeth Cymru i recriwtio athrawon cyfrwng Cymraeg ac athrawon o gymunedau du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol. Byddwn yn parhau i fonitro recriwtio i raglenni yn 2024-25 ac yn adrodd ar gynnydd i Lywodraeth Cymru bob mis.

Y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Ers mis Ionawr 2020, bu gennym gontract ar gyfer darparu’r Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru (y Marc Ansawdd), mewn partneriaeth â Safonau Addysg Hyfforddiant Cymru.

Yn 2023-24, fe wnaethom asesu a dyfarnu’r Marc Ansawdd i 19 o sefydliadau (10 efydd, chwe arian, tri aur). Yn gyfan gwbl, mae 36 o sefydliadau bellach yn dal y Marc Ansawdd.

Fe wnaethom ymgysylltu’n helaeth â’r sector a darparu cyngor ac arweiniad i sefydliadau ac unigolion sy’n ystyried gwneud cais am y Marc Ansawdd. Rydym wedi datblygu a darparu hyfforddiant ar y Marc Ansawdd i weithwyr ieuenctid a gweithwyr cymorth ieuenctid.

Rydym hefyd wedi cynyddu ymwybyddiaeth o’r Marc Ansawdd yn ehangach, gan gynnwys ymhlith pobl ifanc. Eleni, fe wnaethom ddatblygu cyflwyniad i’r Marc Ansawdd sy’n ‘gyfeillgar i bobl ifanc’ sydd ar gael fel fideo ar ein gwefan.

Astudiaeth achos: y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Roeddem yn falch iawn o gael ein hailgomisiynu gan Lywodraeth Cymru i weithio mewn partneriaeth â Safonau Addysg Hyfforddiant Cymru i ddarparu a datblygu’r Marc Ansawdd hyd at fis Mawrth 2025.

Mae’r Marc Ansawdd yn wobr genedlaethol sy’n cefnogi a chydnabod gwella safonau o ran darpariaeth a pherfformiad sefydliadau sy’n cyflwyno gwasanaethau gwaith ieuenctid. Er mwyn derbyn yr achrediad, mae’n rhaid i sefydliadau gwaith ieuenctid hunanasesu yn erbyn cyfres o safonau ansawdd, a chael asesiad allanol llwyddiannus.

Ers ennill y contract am y tro cyntaf yn 2020, mae CGA wedi:

cwblhau 60 o asesiadau
hyfforddi 297 o weithwyr ieuenctid/gweithwyr cymorth ieuenctid
hyfforddi cronfa o 48 o aseswyr (31 gweithredol)

Gwella safonau mewn addysgu a dysgu

Yn ystod 2023-24, fe wnaethom barhau i ymgymryd â gwaith a ariennir gan grant, ar ran Llywodraeth Cymru, i helpu i gefnogi a gwella proffesiynoldeb y gweithlu ôl-16 yng Nghymru. Ym mis Gorffennaf 2023, lansiwyd fframwaith datblygiad proffesiynol o ganlyniad i’r gwaith hwn. Ar y cyd â’r sector, fe wnaethom greu offer/cynnwys ar gyfer y fframwaith i helpu i gefnogi staff ac arweinwyr sy’n gweithio ym maes Addysg Bellach a Dysgu Seiliedig ar Waith i ymgysylltu â’r safonau proffesiynol.

Materion deddfwriaethol

Yn ogystal â’r ddeddfwriaeth newydd a ddaeth i rym ym mis Mai 2023 a ehangodd gofrestriad â CGA (gweler yr adran cofrestru), ymgynghorodd Llywodraeth Cymru eleni ar gynigion i ymestyn yr ystod o ymarferwyr y mae’n ofynnol iddynt gofrestru â ni ymhellach. Bydd y ddeddfwriaeth hon, a ddaw i rym ym mis Mai 2024, yn gweld dau gategori newydd yn cael eu hychwanegu at y Gofrestr ac yn cyflwyno lleiafswm cymwysterau ar gyfer athrawon addysg bellach ac ymarferwyr addysg oedolion.

Yn dilyn y cynnydd yng nghategorïau cofrestru CGA ym mis Mai 2023, fe wnaethom fynegi pryderon gyda Llywodraeth Cymru ynglŷn â rhai o’r gofynion yn y ddeddfwriaeth bresennol ynglŷn â chyfansoddiad paneli priodoldeb i ymarfer. O ganlyniad, yn dilyn ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ym mis Medi 2023, daeth deddfwriaeth i rym ar 1 Mawrth 2024 yn rhoi mwy o hyblygrwydd i CGA yn hyn o beth.

Rydym wedi parhau i ymgysylltu â Llywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill ynglŷn â chynigion ar gyfer cofrestru’r gweithlu gofal plant a gwaith chwarae yn broffesiynol. Ym mis Mawrth 2024, fe wnaethom ymateb i ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ynglŷn â’r mater. Amlygwyd pwysigrwydd sefydlu dealltwriaeth glir o’r gwaith a wneir gan yr ymarferwyr er mwyn pennu p’un a allai fod angen iddynt gael eu cofrestru gyda CGA, Gofal Cymdeithasol Cymru, neu’r ddau sefydliad.

Amcan 2: Cefnogi dysgu a phroffesiynoldeb o fewn y gweithlu addysg

Cefnogi ymarfer proffesiynol cofrestreion

Sefydlu

Rydym yn gweinyddu trefniadau cyllido, cofnodi, ac olrhain ar gyfer sefydlu statudol athrawon ysgol ar ran Llywodraeth Cymru. Mae hyn yn golygu gweithio’n agos gydag awdurdodau lleol, y consortia rhanbarthol, mentoriaid, athrawon newydd gymhwyso (ANG), a Llywodraeth Cymru. Yn 2023-24, roedd y gwaith hwn yn cynnwys:

cynorthwyo 2,846 o athrawon newydd, 1,035 o fentoriaid sefydlu, 479 o wirwyr allanol a dros 850 o ysgolion yn rhan o’r rhaglen sefydlu
dosbarthu dros £4.21 miliwn o gyllid ar gyfer sefydlu i ysgolion, sy’n cyfateb i 3,828 o daliadau
rhyddhau dros £2.63 miliwn i’r consortia rhanbarthol i gefnogi gwirwyr allanol
darparu cymorth gweinyddol wedi’i deilwra i gefnogi pob un o’r consortia rhanbarthol
darparu gwasanaethau ar-lein, cyfleusterau desg gymorth, ac arddangosiadau i bob ymarferydd cofrestredig sy’n cael at ei broffil sefydlu, gwirwyr allanol, y consortia rhanbarthol, awdurdodau lleol, ac ysgolion

E-bortffolio cenedlaethol – Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP)

Parhaom i ddatblygu a chynnal e-bortffolio cenedlaethol ar gyfer ein cofrestreion i’w cynorthwyo i gynllunio, cofnodi, a myfyrio ar eu profiadau a’u dysgu proffesiynol, a rhyngweithio â’u safonau proffesiynol. Ers iddo gael ei lansio ym mis Medi 2016, mae dros 42,000 o ymarferwyr wedi creu eu PDP, gyda bron 5,800 o gyfrifon ers 1 Ebrill 2023.

Rydym wedi darparu hyfforddiant a chymorth ar-lein drwy gydol y flwyddyn i helpu cofrestreion i ddefnyddio’r PDP, gweithio gyda phartneriaid i ddatblygu llawlyfrau pwrpasol yn y PDP, a datblygu animeiddiad byr (a gyhoeddwyd ar ein gwefan) sy’n hyrwyddo buddion y PDP.

Digwyddiadau i gefnogi ymarfer proffesiynol cofrestreion

Rydym yn cynnal ystod o ddigwyddiadau i gofrestreion sy’n canolbwyntio ar eu cefnogi mewn meysydd ymarfer allweddol a’u helpu i gydymffurfio â’r Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi parhau i ddefnyddio ein digwyddiadau i arddangos syniadau arloesol a siaradwyr o’r radd flaenaf ar draws amrywiaeth o bynciau.

Ym mis Ionawr 2024, roeddem yn falch o groesawu’r Athro Shaaron Ainsworth i gyflwyno ein darlith flynyddol, Siarad yn Broffesiynol. Mynychwyd y digwyddiad gan fwy na 240 o bobl a glywodd Shaaron yn siarad ar bwnc ‘Datgloi dirgelion dysgu’, gan daflu goleuni ar fyd gwyddor wybyddol ac addysg.

Astudiaeth achos: Dosbarth Meistr CGA 2023 – deall a mynd i’r afael ag aflonyddu rhywiol mewn lleoliadau addysgol

Ym mis Mai 2023, fe wnaethom gynnal Dosbarth Meistr (a fynychwyd gan fwy na 175 o bobl) ar ddeall a mynd i’r afael ag aflonyddu rhywiol rhwng cyfoedion, a chreu ymagweddau ataliol a rhagweithiol ar draws y sefydliad cyfan i fynd i’r afael â’r mater. Prif siaradwr y digwyddiad oedd EJ Renold, Athro Astudiaethau Plentyndod ym Mhrifysgol Caerdydd. Ymunwyd â nhw gan siaradwyr o NEU Cymru, yr NSPCC, Brook, Barnardo’s Cymru, Cymorth i Ferched Cymru, ac Estyn.

Yn dilyn y digwyddiad, recordiwyd rhifyn arbennig o’n podlediad, ‘Sgwrsio gyda CGA’, yn canolbwyntio ar aflonyddu rhwng cyfoedion. Fe wnaethom hefyd gyhoeddi canllaw arfer da yn rhoi gwybodaeth i gofrestreion ar sut i atal, adnabod, ac ymateb i ddigwyddiadau aflonyddu rhywiol rhwng cyfoedion a mathau eraill o ymddygiad rhywiol niweidiol (a gefnogwyd gan Brook, yr NSPCC, a Barnardo’s Cymru).

Cefnogi ymchwil gan ymarferwyr

Yn unol â’n strategaeth ymchwil, rydym wedi parhau i hyrwyddo a chefnogi ymgysylltu ag ymchwil ar draws ein grwpiau o gofrestreion. Llinyn arall o’n gwaith i helpu ein cofrestreion i gydymffurfio ag agweddau penodol ar ein Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.

Rydym yn cynnig ystod o adnoddau ar-lein i gofrestreion er mwyn annog ymchwil agos i ymarfer, gan gynnwys darparu mynediad am ddim at becyn EBSCO o gyfnodolion ac e-lyfrau academaidd. Rydym yn defnyddio Meddwl Mawr, ein clwb llyfrau a chyfnodolion, i godi ymwybyddiaeth o EBSCO, ac yn annog cofrestreion i droi at yr adnodd rhad ac am ddim hwn. Yn ystod 2023-24, gwnaethom argymell 18 o lyfrau yn ymdrin â phynciau fel ymwybyddiaeth ofalgar, cefnogi dysgwyr â dyslecsia, cynllunio gwersi, ac addysg deg.

Cyfathrebu ac ymgysylltu

Rydym wedi parhau i gryfhau ein gweithgarwch cyfathrebu ac ymgysylltu yn ystod y flwyddyn ddiwethaf.

Ym mis Ebrill 2024, gwnaethom lansio ymgyrch i godi ein proffil ymhellach ymhlith cofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd, a’n rhanddeiliaid. Yn rhan o’r ymgyrch, fe wnaethom gynnal adolygiad llawn o’n llenyddiaeth gorfforaethol, mynychu pum digwyddiad cenedlaethol, lansio cyfres o bodlediadau ‘Sgwrsio gyda CGA’, a chynnal tri digwyddiad CGA. Bydd y gwaith hwn yn cael ei adolygu a bydd yn parhau yn y flwyddyn ariannol nesaf.

Mae ein hyfforddiant, sesiynau cymorth, a chyflwyniadau ar-lein wedi cael eu hategu ymhellach trwy ychwanegu fideos hyfforddi ar gais, a dau animeiddiad corfforaethol sy’n rhoi trosolwg o’r Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol a’r Pasbort Dysgu Proffesiynol. Mae hyn wedi ein helpu i ddenu 852,841 o edrychiadau ar dudalennau ein gwefan.

Ailddyluniwyd ac ail-lansiwyd y wefan ei hun ym mis Mai 2023, gan ymgorffori gwelliannau i hygyrchedd, taith y defnyddiwr, brandio, llywio, a gosodiad. Ceisiwyd adborth parhaus gan ddefnyddwyr ers i ni fynd yn fyw a gweithredwyd arno, lle y bo’n briodol.

Cawsom sylw helaeth yn y cyfryngau eleni, gyda diddordeb arbennig yn ein gwaith priodoldeb i ymarfer. Fodd bynnag, roedd gan y wasg ddiddordeb mewn pynciau eraill hefyd fel y Marc Ansawdd, canlyniadau ein harolwg 2023 o’r Gweithlu Addysg Bellach a Dysgu Seiliedig Ar Waith, a’n cydweithrediad â sefydliadau eraill i wella amrywiaeth y gweithlu addysg.

16,182 o alwadau ffôn wedi’u derbyn
260+ o gyflwyniadau a sesiynau cymorth wedi’u darparu
852,841 o edrychiadau ar dudalennau ar ein gwefan
9,657 o ddilynwyr ar gyfryngau cymdeithasol
7 blog gwadd wedi’u cyhoeddi gan unigolion amlwg ym myd addysg
8 cylchlythyr wedi’u cyhoeddi

Astudiaeth achos: podlediad Sgwrsio gyda CGA

Ym mis Mehefin 2023, lansiwyd ein podlediad newydd ‘Sgwrsio gyda CGA’ ac rydym wedi rhyddhau pedair pennod yn y gyfres hyd yma. Nod y podlediad yw ymdrin ag ystod o faterion sydd o ddiddordeb i’n cofrestreion, gan rannu profiadau, syniadau, safbwyntiau, a rhoi mewnwelediadau sy’n procio’r meddwl i’w helpu â’u hymarfer o ddydd i ddydd. Rydym eisoes wedi ymdrin ag ystod o bynciau, gan gynnwys:

y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru
aflonyddu rhywiol rhwng cyfoedion
amrywiaethu gweithlu addysg Cymru
y Gymraeg yn y gweithle

Cyfrannodd nifer o westeion amlwg at benodau ein podlediad i rannu eu harbenigedd a’u profiadau bywyd, gan gynnwys Comisiynydd y Gymraeg, cynrychiolwyr o DARPL, Brook, Barnardo’s Cymru, yr NSPCC, ac Ymddiriedolaeth y Tywysog.

Yn 2024-25, edrychwn ymlaen at ymdrin â phynciau fel lles a thechnoleg addysg.

Amcan 3: Ceisio llywio, ffurfio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

Cefnogi polisi addysgol

Rydym wedi ymrwymo i gyfrannu at ddatblygu polisi er budd ein cofrestreion, a dylanwadu arno.

Mae’r Cadeirydd, y Prif Weithredwr, a’r uwch swyddogion yn cyfarfod yn rheolaidd â phobl allweddol ym myd addysg yng Nghymru, gan gynnwys Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, uwch swyddogion Llywodraeth Cymru, ac arweinwyr addysg pob un o’r pleidiau gwleidyddol a gynrychiolir yn Senedd Cymru. Rydym hefyd yn gweithio’n agos gydag ystod o sefydliadau fel undebau llafur, y consortia rhanbarthol, cyflogwyr, Estyn, Cymwysterau Cymru, yr Academi Genedlaethol Arweinyddiaeth Addysgol, Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru, Colegau Cymru, Ffederasiwn Hyfforddiant Cenedlaethol Cymru, Grŵp y Prif Swyddogion Ieuenctid, DARPL, a Chyngor Cymreig y Gwasanaethau Ieuenctid Gwirfoddol.

Rydym wedi cyfranogi mewn a chyfrannu at dros 45 o grwpiau cenedlaethol â phroffil uchel sydd â chylchoedd gwaith yn ymestyn ar draws ysgolion, addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith, a gwaith ieuenctid. Mae’r rhain wedi ymdrin â materion allweddol y gweithlu fel llwyth gwaith, recriwtio a chadw, dysgu proffesiynol, lles, ac ymgysylltu ag ymchwil.

Rydym yn ymateb yn rheolaidd i ymgynghoriadau i eiriol ar ran y gweithlu addysg a defnyddiwn ein gwybodaeth a’n harbenigedd i ddylanwadu’n gadarnhaol ar y system addysg yng Nghymru. Yn 2023-24, ymatebom i naw ymgynghoriad ffurfiol ac 12 cais am dystiolaeth neu gyngor. Roedd hyn yn cynnwys ymgynghoriadau Llywodraeth Cymru ar gofrestru ymarferwyr o’r sector annibynnol gyda CGA, tystiolaeth ysgrifenedig i ymgynghoriad y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol ar weithredu cynllun gweithredu Cymru wrth-hiliol, tystiolaeth lafar i Lywodraeth Cymru ar ymgysylltu i gryfhau’r fframwaith deddfwriaethol ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru, a galwad y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol am dystiolaeth i adolygu’r cymorth sydd ar gael i’r gweithlu addysg i ddatblygu eu sgiliau Cymraeg.

Cyngor polisi wedi'i seilio ar dystiolaeth

Data a dadansoddi

Mae ein Cofrestr yn cynnig cyfoeth o wybodaeth i lywio a dylanwadu ar bolisi a chynllunio’r gweithlu yng Nghymru. Dyfynnir ohoni a chyfeirir ati’n aml yn y Senedd, gan undebau llafur, a chan y cyfryngau.

Ym mis Medi 2023, cyhoeddasom ein Hystadegau Blynyddol y Gweithlu Addysg ar gyfer Cymru. Mae’n manylu ar gyfansoddiad y gweithlu cofrestredig ar draws ysgolion, addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith, a lleoliadau gwaith ieuenctid yng Nghymru. Mae dadansoddiadau data ychwanegol a ryddhawyd yn ystod y flwyddyn ddiwethaf wedi ymdrin â materion fel y Gymraeg, canlyniadau AGA, ac ANG.

Mae ein Cofrestr hefyd yn rhoi gwybodaeth werthfawr am yr heriau recriwtio a chadw presennol sy’n wynebu lleoliadau addysg yng Nghymru. Gallwn ddefnyddio hyn i roi cyngor ac arweiniad i Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill. Rydym hefyd wedi darparu nifer sylweddol o becynnau data i gefnogi Llywodraeth Cymru ac eraill, fel CACAC a chonsortia rhanbarthol.

Ym mis Mehefin 2024, gwnaethom gyhoeddi adroddiad ar Arolwg 2023 o’r Gweithlu Addysg Bellach a Dysgu Seiliedig ar Waith (a gynhaliwyd ar ran y grŵp llywio llwyth gwaith darlithwyr addysg bellach cenedlaethol, sy’n cynnwys Llywodraeth Cymru, Colegau Cymru, a’r undebau llafur ar y cyd). Mae’r adroddiad manwl hwn ar yr arolwg yn ymdrin ag ystod o feysydd gan gynnwys canfyddiadau ymarferwyr o’u rôl a’u gyrfa, patrymau gwaith a llwyth gwaith, lles, a dysgu proffesiynol.

Hyrwyddo cydraddoldeb ac amrywiaeth, ac iechyd a lles

Rydym yn gwybod bod proffesiwn addysg amrywiol yn hanfodol i greu amgylchedd cynhwysol i ymarferwyr a dysgwyr. Drwy gydol y flwyddyn, rydym wedi gweithio gyda phartneriaid i hyrwyddo ymwybyddiaeth o faterion cydraddoldeb ac amrywiaeth o fewn y gweithlu addysg. Mae hyn wedi cynnwys:

gweithio mewn partneriaeth â DARPL (Dysgu Proffesiynol Amrywiaeth a Gwrth-hiliol) a rhanddeiliaid eraill i ddatblygu a hyrwyddo eu cynhadledd genedlaethol gyntaf
cynhyrchu pennod o bodlediad ar amrywiaethu gweithlu addysg Cymru, a oedd yn cynnwys siaradwyr arbenigol yn myfyrio ar eu profiadau bywyd
ymateb i ymgynghoriad y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol i gefnogi eu cynigion ar gyfer Cymru wrth-hiliol
cadarnhau ein safbwynt ar hiliaeth trwy lofnodi addewid Dim Hiliaeth Cymru Race Council Cymru

Astudiaeth achos: Gweithio mewn partneriaeth â DARPL

Fe wnaethom ffurfio partneriaeth â DARPL i helpu i drefnu a hyrwyddo eu cynhadledd amrywiaeth ac arweinyddiaeth wrth-hiliol genedlaethol gyntaf, a gynhaliwyd ym mis Mehefin 2023.

Denodd y digwyddiad fwy na 250 o fynychwyr, gan ddwyn ynghyd arweinwyr ar draws addysg gynradd ac uwchradd, y blynyddoedd cynnar, a gwaith ieuenctid. Fe wnaeth y digwyddiad ganolbwyntio ar gefnogi ymarferwyr i symud oddi wrth arferion anhiliol i wrth-hiliol a’r newidiadau ymarferol y gall addysgwyr yng Nghymru eu gwneud.

Rhoddodd ein Prif Weithredwr sylwadau i gloi yn y digwyddiad, gan amlygu ymrwymiad CGA i hyrwyddo arferion gwrth-hiliol a chefnogi’r broses o weithredu Cynllun Gweithredu Cymru Wrth-hiliol Llywodraeth Cymru.

Hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg

Mae gennym swyddogaeth statudol i hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau addysg yng Nghymru ac rydym wedi parhau i ddatblygu brand a phlatfform Addysgwyr Cymru i gefnogi recriwtio a chamu ymlaen.

Rhoddwyd cynnwys newydd a diddorol ar wefan Addysgwyr Cymru Mae ei phorth swyddi wedi cael ei wella i ddarparu cymorth gwell i gyflogwyr hysbysebu swyddi gwag, gan ei gwneud yn haws i addysgwyr ddod o hyd i’w rôl nesaf. Eleni, ymwelwyd â’r wefan 687,300 o weithiau ac, am y tro cyntaf, mae porth swyddi Addysgwyr Cymru wedi hysbysebu mwy o swyddi gwag yn gyson nag unrhyw ddarparwr tebyg yng Nghymru.

Rydym hefyd wedi parhau i weithio gyda phartneriaid i roi cynlluniau gweithredu penodol ar waith ar gyfer meysydd recriwtio blaenoriaethol, gan gynnwys cefnogi partneriaethau AGA â’u cynlluniau i recriwtio i bynciau blaenoriaethol, a denu addysgwyr du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol ac iaith Gymraeg.

Trwy ein gwasanaeth hyrwyddo ac eirioli, rydym wedi cynnig cymorth i unigolion, cyflogwyr, a sefydliadau addysg trwy fynychu 205 o ddigwyddiadau ac ymgysylltu â miloedd o unigolion sydd â diddordeb mewn gyrfa ym myd addysg.

687,300 o ymwelwyr â gwefan Addysgwyr Cymru
6,982 o swyddi gwag wedi’u postio ar y porth swyddi
682 o ymholiadau neu geisiadau am gyngor
205 o ddigwyddiadau recriwtio wedi’u mynychu
87 oarddangosiadau o’r platfform i sefydliadau a chyflogwyr

Corff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (CACAC)

Fel yr ysgrifenyddiaeth annibynnol i CACAC, chwaraeom rôl allweddol wrth hwyluso gwaith y bwrdd adolygu. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, roedd hyn yn cynnwys cynorthwyo CACAC i gynhyrchu adroddiad ar athrawon cyflenwi, a gyflwynwyd i Weinidog y Gymraeg ac Addysg ym mis Ebrill ac a ailgyflwynwyd ym mis Hydref 2023 yn dilyn ymarfer ymgynghori, ac adolygiad strategol o strwythur cyflog ac amodau athrawon ac arweinwyr yng Nghymru a gyflwynwyd ym mis Rhagfyr 2023.

Amcan 4: Bod yn sefydliad cydnerth, galluog ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Cyllid

Cyflwynwyd ein Hadroddiad Blynyddol a’n Cyfrifon gerbron y Senedd ym mis Awst 2023. Cawsom farn archwilio ddiamod ac, ar gyfer pob un o’r pum adolygiad archwilio mewnol a gwblhawyd yn 2023-24, cawsom y farn archwilio uchaf o sicrwydd sylweddol ac ni wnaed unrhyw argymhellion.

Ar gyfer y flwyddyn ariannol a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024, adroddom warged o £135,000 (gwarged o £247,000 yn 2022-23) a chyfanswm asedau net o £5,603,000 (£5,535,000 ar 31 Mawrth 2023).

Rydym hefyd wedi cynnal digon o gronfeydd ariannol wrth gefn i sicrhau bod y gwasanaethau a ddarparwn yn cael eu hamddiffyn rhag unrhyw risgiau a allai godi o ddigwyddiadau annisgwyl.

Gwasanaethau cost-effeithiol

Gan fod ein swyddogaethau craidd, sef cofrestru a rheoleiddio, yn cael eu hariannu gan ffioedd cofrestru, mae’n hanfodol nad ydym yn gwario mwy na’n hincwm a’n bod yn defnyddio ein hadnoddau’n effeithlon. Rydym yn ceisio cadw ffioedd cofrestru mor isel â phosibl, gan ddarparu’r lefel uchaf o wasanaeth ar yr un pryd wrth gyflawni ein dyletswyddau statudol.

Rydym wedi parhau i wneud gwelliannau i’n seilwaith TG a’n cyfleusterau i sicrhau ein bod yn cynnig gwerth am arian i’n cofrestreion am eu ffioedd blynyddol. Er enghraifft, mae 99% o geisiadau cofrestru’n cael eu gwneud ar-lein bellach, ac mae mwyafrif ein gwrandawiadau priodoldeb i ymarfer yn cael eu cynnal ar-lein erbyn hyn hefyd.

Ein pobl

Rydym wedi ymrwymo i gyfle cyfartal ac mae ein hagweddau at recriwtio, datblygu, a dyrchafu staff wedi hen ennill eu plwyf. Mae prosesau recriwtio’n cael eu monitro a’u profi’n barhaus i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â Safonau’r Gymraeg a chyfrifoldebau cydraddoldeb. Yn 2023-24, fe wnaethom 12 o benodiadau, yr oedd pedwar ohonynt yn fewnol.

Datblygiad staff

Rydym yn cydnabod mai ein staff yw ein prif ased. I’r perwyl hwnnw, rydym yn darparu cyfleoedd hyfforddi a datblygu i’w galluogi i ffynnu. Mae gennym raglen hyfforddi staff gynhwysfawr, sy’n cyd-fynd ag amcanion sefydliadol. Yn ystod 2023-24, cynaliasom sesiynau ar ymwybyddiaeth o gydraddoldeb, amrywiaeth, a chynhwysiant, a niwrowahaniaeth. Mae aelodau staff unigol yn gallu gofyn am hyfforddiant hefyd yn rhan o’r broses adolygu perfformiad a datblygiad.

Lles staff

Ein nod yw creu amgylchedd ffisegol a diwylliant gweithle sy’n hyrwyddo iechyd corfforol a meddyliol cadarnhaol, a lles. Rydym yn sicrhau bod gan staff fynediad am ddim at linell gymorth gyfrinachol sy’n rhoi cymorth i weithwyr a chyfres o weminarau gan Care First sy’n ymdrin ag ystod o bynciau iechyd a lles. Mae pedwar swyddog cymorth cyntaf iechyd meddwl o fewn y sefydliad hefyd sydd wedi’u hyfforddi i gynorthwyo eu cydweithwyr.

Yn ogystal, mae gennym raglen lles staff barhaus sy’n annog cydweithwyr i gymryd rhan mewn amrywiaeth o weithgareddau a ddyluniwyd i hyrwyddo eu hiechyd corfforol a meddyliol.

Cefnogi aelodau

Gwneir penodiadau i’r Cyngor bob pedair blynedd, drwy broses penodiadau cyhoeddus Llywodraeth Cymru. Penodwyd ein Cyngor newydd ar 1 Ebrill 2023 gyda chwe phenodiad newydd a chwe aelod yn parhau am gyfnod arall o bedair blynedd. Cefnogwyd yr holl aelodau trwy raglen sefydlu ac adolygu a datblygu perfformiad. Mae gweithgarwch recriwtio ychwanegol yn parhau ar gyfer y ddwy swydd wag sy’n weddill. Yn dilyn ymarfer recriwtio, penodwyd aelod lleyg newydd o’n Pwyllgor Archwilio a Chraffu hefyd, a ddechreuodd ar 1 Ebrill 2023. Mae gan aelodau’r Cyngor brofiad helaeth, ac mae eu gwybodaeth yn rhychwantu pob un o’r 11 o grwpiau cofrestreion y Cyngor yn ogystal â phresenoldeb lleyg.

Rydym hefyd yn cynnal ac yn cefnogi cronfa o aelodau annibynnol y panel priodoldeb i ymarfer, aelodau’r Bwrdd Achredu AGA, ac aseswyr y Marc Ansawdd. Drwy gydol y flwyddyn, rydym wedi cynnal nifer o ymarferion recriwtio i sicrhau bod gennym niferoedd digonol o aelodau sydd â’r wybodaeth a’r arbenigedd priodol. Rydym hefyd wedi darparu hyfforddiant i’r holl aelodau drwy gydol y flwyddyn i’w cynorthwyo i gyflawni eu rôl.

Diogelwch TG

Mae gennym fecanweithiau cadarn ar waith i sicrhau diogelwch ein rhwydwaith TG a’r data a gedwir ynddo. Cyflawnom ardystiad Cyber Essentials ym mis Mai 2023, a chynhaliom wiriadau cydymffurfio â safonau diogelwch data’r diwydiant cardiau talu yn chwarterol. Rydym yn darparu hyfforddiant seiberddiogelwch ar-lein i’n holl staff a chynhaliom brofion gwe-rwydo rheolaidd i gynnal ymwybyddiaeth staff o faterion seiber.

Diogelu data

Mae polisïau a gweithdrefnau cadarn ar waith gennym i fonitro diogelwch data a sicrhau ein bod yn cydymffurfio â gofynion diogelu data.

Darperir hyfforddiant ar ddiogelu data i’r holl staff, aelodau’r Cyngor, a phanelwyr. Mae’r ddarpariaeth yn cael ei theilwra i weddu i ofynion y gynulleidfa ac fe’i hadolygir yn flynyddol.

Cynhaliodd ein tîm data adolygiad llawn yn ystod y flwyddyn a arweiniodd at ddiweddaru, cydgrynhoi, a byrhau ein polisïau diogelu data er mwyn darparu cyfres glir a chryno o ddogfennau i’r holl staff eu defnyddio. Rhannwyd y rhain, ac unrhyw newidiadau neu ddiweddariadau eraill, gyda staff trwy ein gweithgor diogelu data (a fynychir gan yr holl reolwyr tîm) a thrwy fewnrwyd y staff.

Yn 2023-24, ymatebom i chwe chais am fynediad at ddata gan y testun a 22 o geisiadau rhyddid gwybodaeth.

Y Gymraeg

Rydym wedi ymrwymo i’r iaith Gymraeg ac yn falch o weithredu fel sefydliad dwyieithog, sy’n cynnig gwasanaethau i gofrestreion yn Gymraeg a Saesneg.

Mae’n ofynnol i ni gydymffurfio â 148 o Safonau’r Gymraeg, sy’n ymdrin â darparu gwasanaeth, materion gweithredol, llunio polisïau, a chadw cofnodion. Mae pob aelod o staff yn gyfrifol am sicrhau ein bod yn cydymffurfio â’r safonau hyn.

Cyhoeddom ein hadroddiad monitro blynyddol ar Safonau’r Gymraeg ym mis Gorffennaf 2023, a oedd yn amlinellu ein hymrwymiad i’r safonau a’n cydymffurfedd â nhw.

Cydraddoldeb

Rydym wedi ymrwymo i hyrwyddo cynhwysiant a chydraddoldeb o fewn y sector a sicrhau ein bod ni, fel cyflogwyr, yn hyrwyddo tegwch ac amrywiaeth, ac yn gweithio’n effeithiol tuag at greu Cymru decach. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol yn amlinellu sut byddwn yn gweithio tuag at y nod o gyflawni cyfle cyfartal, o fewn ein sefydliad, ac ar draws y gweithlu addysg ehangach yng Nghymru.

Byddwn yn cyhoeddi ein Hadroddiad Cydraddoldeb Blynyddol ym mis Awst 2024, sy’n adolygu ein cynnydd yn erbyn yr amcanion yng Nghynllun Cydraddoldeb Strategol 2020-24.

Astudiaeth Achos: Ein hymrwymiad i gydraddoldeb ac amrywiaeth, a’r Gymraeg

Er ein bod wedi adrodd ar ein cydymffurfedd deddfwriaethol yn y meysydd hyn, rydym wedi ymrwymo i fynd y tu hwnt i gydymffurfio, fel cyflogwr, ac fel rhan o’n rhyngweithiadau ehangach o fewn y gweithlu addysg. Rydym yn falch o adrodd bod gweithgareddau yn ystod y flwyddyn ddiwethaf wedi cynnwys:

defnyddio’r data unigryw o’n Cofrestr i amlygu materion yn ymwneud â chydraddoldeb ac amrywiaeth, a’r Gymraeg
gweithio mewn partneriaeth â DARPL i drefnu a hyrwyddo cynhadledd amrywiaeth ac arweinyddiaeth wrth-hiliol genedlaethol
hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg ymhlith unigolion o gymunedau du, Asiaidd, ac ethnig leiafrifol, ac mewn addysg cyfrwng Cymraeg
cyflwyno cylchlythyr cydraddoldeb rheolaidd ar gyfer staff a chyhoeddi ein cylchlythyr ‘Cymraeg ar Waith’ chwarterol
gwella hygyrchedd gwefan CGA
lansio mewnrwyd ddwyieithog ar gyfer staff, gan alluogi cydweithwyr i dderbyn a rhannu’r holl gyfathrebiadau mewnol trwy eu dewis iaith
llofnodi addewid gwrth-hiliaeth Race Council Cymru, sef Dim Hiliaeth Cymru, ym mis Medi 2023
cynnwys staff, cofrestreion, a rhanddeiliaid sy’n cynrychioli un neu fwy o’r grwpiau gwarchodedig, mewn ffurfio ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol newydd ar gyfer 2024-28

Materion amgylcheddol a chymunedol

Rydym wedi ymrwymo i leihau ein heffaith ar yr amgylchedd i’r eithaf, yn unol â’r dyletswyddau a amlinellir yn Neddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016. Rydym wedi cyhoeddi datganiad ar y Ddyletswydd Adran 6 ar Fioamrywiaeth a Chydnerthedd Ecosystemau ar ein gwefan, a adolygwyd gennym eleni.

Ymgynghori â gweithwyr a rhanddeiliaid

Cyflogeion

Rydym yn cydnabod pwysigrwydd cyfathrebu â’r holl gyflogeion, a rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf iddynt am ddatblygiadau mewnol ac allanol.

Yn ogystal â’n trefniadau ffurfiol ar gyfer adolygu staff yn flynyddol, mae gennym amrywiaeth o ddulliau mwy anffurfiol o gydweithio, gan gynnwys calendr o gyfarfodydd a diweddariadau, llyfrgell staff, a mewnrwyd. Rydym hefyd yn cynnal diwrnod cynllunio blynyddol ar gyfer staff, lle mae staff yn trafod a chyfrannu at ddatblygu ein cyfres o gynlluniau sefydliadol.

Mae’r fforwm cyflogeion yn rhoi cyfle i staff drafod a dylanwadu ar waith CGA mewn meysydd fel iechyd a diogelwch, lles, a’r Gymraeg.

Rhanddeiliaid

Rydym yn cyfarfod yn rheolaidd â’n rhanddeiliaid a’n partneriaid yn y sector addysg, gan ddefnyddio amrywiaeth o sianeli i ymgysylltu ac ymgynghori ar ystod o weithgareddau.

Rydym wedi arwain dau ymgynghoriad ffurfiol eleni yn gysylltiedig â’n Cynllun Strategol 2024-27 a’n Cynllun Cydraddoldeb Strategol 2024-28.

Rydym hefyd wedi ymgysylltu’n eang â chofrestreion a rhanddeiliaid, ar draws pob sector, yn rhan o’r prosiectau niferus rydym wedi’u harwain drwy gydol y flwyddyn.

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr
1 Awst 2024

Adroddiad llywodraethu corfforaethol

Adroddiad y Cyfarwyddwyr

Y Cyngor

Mae gan y Cyngor 14 o aelodau, yn cynnwys saith aelod a benodir gan Weinidogion Cymru o enwebeion sefydliadau fel yr amlinellir yn Atodlen 2 Rheoliadau Cyngor y Gweithlu Addysg (Aelodaeth a Phenodi) (Cymru) 2014, a saith aelod a benodir yn uniongyrchol gan Weinidogion Cymru. Ymdrinnir â strwythur pwyllgorau a llywodraethu’r Cyngor yn fanylach yn yr adroddiad ar berfformiad.

Yr aelodau yn ystod y cyfnod 1 Ebrill 2023 tan 31 Mawrth 2024 oedd:

Eithne Hughes, Cadeirydd (a etholwyd i’r swydd o 15 Mai 2023)
Kelly Edwards
Bethan Thomas
Nicola Stubbins
David Williams
Rosemary Jones
Geraint Williams
Sue Walker
Gwawr Taylor
Theresa Evans-Rickards
Jane Jenkins
Kathryn Robson
Swydd wag (ers 1 Ebrill 2023)
Swydd wag (ers 1 Ebrill 2023)

Yn ogystal, mae’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu yn cynnwys un aelod lleyg (Alison Jarvis).

Uwch swyddogion

Yr uwch swyddogion ar gyfer y cyfnod 1 Ebrill 2023 tan 31 Mawrth 2024 oedd:

Prif Weithredwr - Hayden Llewellyn
Cyfarwyddwr Cymwysterau, Cofrestru a Phriodoldeb i Ymarfer - Elizabeth Brimble (tan iddi ymddeol ar 31 Awst 2023)
Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol - Lisa Winstone
Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu a Pholisi - Bethan Holliday-Stacey
Cyfarwyddwr Rheoleiddio - David Browne (o 1 Medi 2023)

Mae’r Cyngor yn cynnal Cofrestr o Fuddiannau Aelodau, sydd ar gael ar y wefan, sy’n rhoi manylion unrhyw fuddiannau sy’n berthnasol i’w gwaith fel aelod o’r Cyngor, neu a allai fod yn berthnasol i hynny. Mae’n ofynnol i uwch swyddogion beidio â dal unrhyw swydd y cânt gydnabyddiaeth ariannol am ei chyflawni a fyddai’n gwrthdaro â’u dyletswyddau ar gyfer y Cyngor, ac adroddir am unrhyw swyddi di-dâl eraill hefyd. Datgelir manylion trafodion â phartïon cysylltiedig, gan gynnwys aelodau’r Cyngor ac uwch swyddogion, yn Nodyn 19 i’r Cyfrifon.

Datganiad o gyfrifoldebau’r Cyngor a’r Prif Weithredwr

O dan Baragraff 21 Atodlen 1 Deddf Addysg (Cymru) 2014, mae’n ofynnol i CGA baratoi datganiad o gyfrifon ar gyfer pob blwyddyn ariannol, ar y ffurf a’r sail a nodir yn y Cyfarwyddyd Cyfrifon. Caiff y cyfrifon eu paratoi ar sail croniadau ac mae’n rhaid iddynt roi darlun cywir a theg o sefyllfa CGA ar ddiwedd y flwyddyn a’i incwm a’i wariant a’i lifoedd arian parod ar gyfer y flwyddyn ariannol.

Wrth baratoi’r cyfrifon, mae’n ofynnol i CGA gydymffurfio â gofynion Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth, ac yn benodol i:

ddilyn y Cyfarwyddyd Cyfrifon a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru, gan gynnwys y gofynion cyfrifyddu a datgelu perthnasol, a defnyddio polisïau cyfrifyddu addas yn gyson
gwneud dyfarniadau ac amcangyfrifon ar sail resymol
datgan a yw’r safonau cyfrifyddu perthnasol, fel y’u nodir yn Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth, wedi’u dilyn, a datgelu ac esbonio unrhyw wyriad o bwys yn y datganiadau ariannol
paratoi’r datganiadau ariannol ar sail busnes gweithredol
Amlinellir cyfrifoldebau’r Prif Weithredwr yn Rheoli Arian Cyhoeddus Cymru, a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru, ac maen nhw’n cynnwys cyfrifoldeb am y canlynol:
priodoldeb a rheoleidd-dra’r cyllid cyhoeddus y mae’r Prif Weithredwr yn atebol amdano
cadw cofnodion priodol
diogelu asedau CGA
Fel Prif Weithredwr, cadarnhaf:
hyd y gwn i, nad oes unrhyw wybodaeth archwilio berthnasol nad yw archwilwyr CGA yn ymwybodol ohoni
yr wyf wedi cymryd yr holl gamau gofynnol i ddod i wybod am unrhyw wybodaeth archwilio berthnasol a chadarnhau bod archwilwyr CGA yn ymwybodol o’r wybodaeth honno
bod yr Adroddiad Blynyddol a’r Cyfrifon hyn yn eu cyfanrwydd yn deg, yn gytbwys, ac yn ddealladwy, ac fy mod yn cymryd cyfrifoldeb personol am yr Adroddiad Blynyddol a’r Cyfrifon hyn a’r dyfarniadau gofynnol ar gyfer pennu eu bod yn deg, yn gytbwys, ac yn ddealladwy

Datganiad Llywodraethu Blynyddol

Mae CGA wedi ymrwymo i gyflawni safonau uchel o lywodraethu wrth gyflawni ei amcanion corfforaethol, gan gynnwys rheoli ei adnoddau yn briodol. Mae’r datganiad hwn yn disgrifio’r trefniadau llywodraethu ar gyfer CGA yn 2023-24 a fframwaith risg a rheoli CGA, gan gloi gydag asesiad o’u heffeithiolrwydd yn ystod y flwyddyn.

Ac yntau’n rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol a chorff cyhoeddus, nid yw CGA wedi’i gyfrwymo’n ddeddfwriaethol gan God Llywodraethu Corfforaethol y llywodraeth ganolog, er ei fod yn dewis dilyn llawer o’i egwyddorion i gyfoethogi ei arferion. Yn rhan o’u telerau penodi a’r gyfres ddilynol o weithdrefnau llywodraethu, mae’n ofynnol i aelodau’r Cyngor fabwysiadu egwyddorion Nolan ar gyfer bywyd cyhoeddus trwy God Ymddygiad ac Ymarfer Gorau ar gyfer Aelodau CGA. Dylanwadir ar y Cod hwn gan y Cod Ymddygiad ar gyfer Aelodau Bwrdd Corff Cyhoeddus (a gyhoeddwyd gan swyddfa’r Cabinet yn 2011 ac a adolygwyd yn 2019), y Pwyllgor ar Safonau mewn Bywyd Cyhoeddus (Pwyllgor Nolan) a’r egwyddorion ychwanegol a amlinellir yng Ngorchymyn Ymddygiad Aelodau (Egwyddorion) (Cymru) 2001.

Rôl Cyngor y Gweithlu Addysg

Prif nodau a swyddogaethau CGA yw:

cyfrannu at wella safonau addysgu ac ansawdd dysgu yng Nghymru
cynnal a gwella safonau ymddygiad proffesiynol ymhlith athrawon ac eraill sy’n cefnogi dysgu ac addysgu yng Nghymru
diogelu buddiannau dysgwyr, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, a chynnal ffydd a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg

Fframwaith llywodraethu

Mae’r fframwaith llywodraethu yn cynnwys y systemau a’r prosesau a ddefnyddir i gyflawni ei weithgareddau, ac mae’n seiliedig ar genhadaeth, gweledigaeth a gwerthoedd CGA. Mae’n galluogi CGA i fonitro a rheoli ei weithrediadau.

Mae Cyngor y Gweithlu Addysg yn gorff corfforaethol, a sefydlwyd gan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014 a Rheoliadau amrywiol Llywodraeth Cymru, gan gynnwys Rheoliadau Cyngor y Gweithlu Addysg (Prif Swyddogaethau) (Cymru) 2015. Mae’n ofynnol i aelodau’r Cyngor (cyfeiriwch at adroddiad y cyfarwyddwyr am wybodaeth ychwanegol) gydymffurfio â’r Cod Ymddygiad ac Ymarfer Gorau ar gyfer Aelodau.

Mae’r aelodau yn aelodau o un o dri o bwyllgorau sefydlog y Cyngor: y Pwyllgor Gweithredol, y Pwyllgor Cofrestru a Rheoleiddio, a’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu. Mae’r Cyngor yn cyfarfod teirgwaith y flwyddyn (er y cynhaliwyd chwe chyfarfod yn 2023-24 i ystyried eitemau ychwanegol), ac fel arfer bydd pob pwyllgor hefyd yn cyfarfod teirgwaith y flwyddyn, ac adroddir busnes y pwyllgor i gyfarfod nesaf y Cyngor. Yn ogystal, mae’r Cyngor wedi sefydlu Pwyllgor Adolygu Perfformiad, yn cynnwys y Cadeirydd a dau aelod arall, sy’n cytuno ar yr asesiad o berfformiad y Prif Weithredwr, yn cadarnhau dyfarnu unrhyw gynyddran, ac yn gosod yr amcanion ar gyfer y flwyddyn nesaf.

Caiff y fframwaith llywodraethu ei ffurfioli drwy Reolau Sefydlog CGA, sy’n nodi sut mae’r Cyngor a’r pwyllgorau yn gweithredu. I gefnogi hynny, ceir cyfres o bolisïau a gweithdrefnau sy’n nodi sut mae CGA yn gweithredu a’r broses ar gyfer cyflawni amcanion corfforaethol. Y rhain sy’n ffurfio system reoli fewnol CGA.

Y Cadeirydd sy’n gyfrifol am ddarparu arweinyddiaeth strategol effeithiol ar faterion fel ffurfio strategaeth CGA ar gyfer cyflawni ei ddyletswyddau statudol, annog safonau uchel o briodoldeb, a hybu defnydd effeithlon ac effeithiol o staff ac adnoddau eraill ym mhob rhan o CGA, a sicrhau bod CGA, wrth wneud penderfyniadau, yn rhoi ystyriaeth briodol i’w gyfrifoldebau statudol.

Mae rolau’r aelodau yn strategol ac maent yn cynnwys canolbwyntio ar strategaeth gorfforaethol, amcanion a thargedau strategol allweddol, cymeradwyo dogfennau polisi o bwys, a phenderfyniadau o bwys sy’n ymwneud â defnyddio adnoddau ariannol ac adnoddau eraill. O dan y Rheolau Sefydlog, caiff y Cyngor ddirprwyo cyfrifoldebau am faterion penodol i bwyllgorau’r Cyngor, y Cadeirydd, neu’r Prif Weithredwr. Mae gan aelodau’r Cyngor a swyddogion gyfrifoldebau sy’n ategu ei gilydd o ran ffurfio a gweithredu polisïau’r Cyngor.

Mae’r cyfrifoldeb am reolaeth o ddydd i ddydd wedi’i ddirprwyo i’r Prif Weithredwr ac uwch aelodau staff, o fewn fframwaith rheoli strategol clir gan aelodau’r Cyngor. Y Prif Weithredwr sydd â’r cyfrifoldeb, o dan y Cyngor, am brosesau trefnu, rheoli, a staffio cyffredinol CGA, gan gynnwys:

sicrhau bod CGA yn cydymffurfio a’r holl ddeddfwriaeth berthnasol
monitro cydymffurfedd â rheoliadau a pholisïau mewnol CGA
ymddygiad a disgyblaeth y staff.

Y Prif Weithredwr sy’n gyfrifol am lywodraethu corfforaethol priodol CGA, rheoli ei swyddogion gweithredol yn effeithiol, rheoli ariannol, a chyfathrebu â rhanddeiliaid. Mae’r Prif Weithredwr wedi sefydlu trefniadau dirprwyo os bydd yn absennol a bydd y Cyfarwyddwr Cymwysterau, Cofrestru a Phriodoldeb i Ymarfer (tan iddi ymddeol a 31 Awst 2023) a’r Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol (o 1 Medi 2023) yn ymgymryd â’r rôl.

Cefnogir y Prif Weithredwr gan ei Uwch Dîm Rheoli (UDRh), sy’n cynnwys tri chyfarwyddwr fel uwch swyddogion, a restrir yn Adroddiad y Cyfarwyddwyr. Mae’r UDRh yn cyfarfod yn fisol. Ei gylch gwaith yw cynghori’r Prif Weithredwr ar gynnydd yn unol â’i brif weithgareddau, cadarnhau dyraniad adnoddau, monitro a rheoli cyfrifon rheoli yn seiliedig ar gyllidebau y cytunwyd arnynt, adolygu a diwygio’r Gofrestr Risg, ac adolygu a chymeradwyo polisïau newydd a diwygiedig sy’n effeithio ar bob agwedd ar weithrediadau CGA.

Yn 2023-24, ymrwymodd CGA i bedwar amcan corfforaethol, sef:

bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol effeithiol sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg
cefnogi dysgu a phroffesiynoldeb o fewn y gweithlu addysg
ceisio llywio, ffurfio a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg
bod yn sefydliad cydnerth, galluog, ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Dehonglir amcanion yn weithgareddau drwy’r cynllun strategol tair blynedd a’r cynllun gweithredol blynyddol. Goruchwylir perfformiad gweithredol ac ariannol gan y Pwyllgor Gweithredol drwy adolygiadau chwarterol, sy’n adrodd ar gyflawniadau yn unol ag amcanion ar gyfer y cyfnod adrodd. Cyflawnir atebolrwydd ariannol drwy’r prosesau pennu cyllideb flynyddol, yn seiliedig ar gynlluniau sydd wedi eu cymeradwyo, a chynhyrchir cyfrifon rheoli misol, y mae’r Uwch Dîm Rheoli yn craffu arnynt. Seilir fformat y cyfrifon blynyddol ar Lawlyfr Adroddiadau Ariannol y Trysorlys. Mae hyn yn sicrhau eglurder ynghylch datgelu perfformiad ariannol. Yna, caiff y Cyfrifon hyn, a’r systemau ariannol ategol, eu harchwilio’n allanol, i gadarnhau eu bod yn gywir a’u bod yn cydymffurfio â gofynion datgelu, a rheoleidd-dra trafodion ariannol.

Fframwaith risg a rheoli

Mae’r fframwaith risg a rheoli yn seiliedig ar y polisi rheoli risg sy’n ffurfio haen allweddol o drefniadau rheoli mewnol a llywodraethu corfforaethol CGA. Mae’r polisi’n ategu’r prif egwyddorion a amlinellir yn Llyfr Oren Trysorlys EM, er nad yw hyn wedi cael ei fabwysiadu’n ffurfiol fel ymagwedd ar gyfer CGA. Mae’r polisi’n cydnabod nad yw’n bosibl dileu pob risg, ond, drwy’r Gofrestr Risg, mae’n cofnodi’r prosesau a ddefnyddir i leihau risg i lefel dderbyniol. Mae hefyd yn nodi bod yr holl staff yn chwarae rhan mewn nodi risgiau posibl newydd, er mai’r UDRh sy’n gyfrifol am reoli’r risgiau. Mae’r polisi’n cael ei adolygu ddwywaith y flwyddyn, ac fe’i hadolygwyd ddiwethaf ym mis Gorffennaf 2023.

Mae’r Gofrestr Risg yn rhoi manylion yr holl fygythiadau allweddol i gyflawni’r amcanion corfforaethol, y cytunwyd arnynt yn y cynllun strategol a’r cynllun gweithredol. Rhoddir sgôr i bob risg allweddol yn seiliedig ar ei heffaith bosibl ar fusnes CGA a’r tebygolrwydd y bydd yn digwydd. Mae’r strategaeth reoli yn cynnwys derbyn, osgoi, lleihau neu drosglwyddo risgiau mewn ymateb i hynny. Mae camau penodol sy’n ofynnol yn cael eu hamlygu, eu dyrannu i uwch reolwr a’u gweithredu yn unol â therfynau amser penodol. Mae’r Gofrestr Risg yn cynnwys gwerthusiad o lefel y ’risg weddilliol’ ar ôl gweithredu’r dull rheoli. Caiff risgiau agoriadol a gweddilliol eu cynrychioli drwy ddefnyddio system rybuddio goleuadau traffig, ac mae iddynt liw sy’n unol â hynny (Coch/ Melyn/ Gwyrdd). Ystyriwyd yr holl risgiau ar adeg yr adolygiad chwarterol.

Ar ddiwedd y flwyddyn, roedd y Gofrestr Risg yn cynnwys y prif risgiau canlynol:

	Prif risg	Mesurau lliniaru allweddol
Risg gynhenid Risg weddilliol	Os nad ydym yn cofrestru a rheoleiddio grwpiau cofrestreion yn unol â deddfwriaeth Llywodraeth Cymru, byddai niwed yn cael ei achosi i’n henw da ac fe allai arwain at gymryd camau cyfreithiol.	Monitro nifer y ceisiadau a’r achosion Priodoldeb i Ymarfer. Trefniadau ar waith i gefnogi gwiriadau cymhwysedd gan gyflogwyr. Sefydlu gweithdrefnau diffyg cydymffurfio gyda chyflogwyr. Gweithdrefnau ar waith ar gyfer aelodau a swyddogion.
Risg gynhenid Risg weddilliol	Os yw gweithgareddau gweithredol yn golygu bod gwariant CGA yn fwy na’r incwm o ffioedd cofrestru, mae’n bosibl na fydd digon o arian i gyflawni ein hamcanion.	Pennu cyllidebau gochelgar. Monitro a chraffu’n fanwl ar niferoedd cofrestru a gwariant. Amlygu arbedion o ran costau ac effeithlonrwydd. Rhoi gwybod i Lywodraeth Cymru am unrhyw bryderon. Cynnal lefelau digonol o gronfeydd ariannol wrth gefn.
Risg gynhenid Risg weddilliol	Os bydd Pwyllgor Priodoldeb i Ymarfer yn gwneud penderfyniad sy’n cael ei herio yn yr Uchel Lys a’i golli, bydd goblygiadau i’r sefydliad o ran arian ac enw da.	Cymwyseddau ar gyfer aelodau’r panel a recriwtio yn unol â’r rhain. Gweithdrefnau ar waith ar gyfer aelodau a swyddogion. Hyfforddiant blynyddol i aelodau’r panel a hyfforddiant chwe-misol i gadeiryddion. Cymorth cyfreithiol o ansawdd uchel ar gyfer paneli a gwasanaethau swyddog cyflwyno ac Apeliadau Uchel Lys. Protocolau ar waith ar gyfer cyfathrebu a thrin y cyfryngau.
Risg gynhenid Risg weddilliol	Ar ôl i CGA gael ei ddosbarthu fel Corff Cyhoeddus gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS) a’i gynnwys wedi hynny yn Neddf Llywodraeth Cymru 2006 (Cynigion Cyllidebol a Chyrff Dynodedig), gallai adnoddau CGA fod yn destun rheolaethau Senedd Cymru gan olygu bod y Senedd yn ‘pleidleisio’ ar ein cyllideb ac nid yw CGA yn rheoli ei gronfeydd wrth gefn mwyach.	Cynhelir cyfarfodydd rheolaidd â swyddogion Llywodraeth Cymru i drafod sut bydd y trefniant gweithio’n gweithredu. Cynnal gwybodaeth am y sector o ran y prosesau dosbarthu a dynodi.
Risg gynhenid Risg weddilliol	Methiant i fod â chronfa ddata cofrestru ar waith sy’n addas i’r diben, gan arwain at anallu i gyflawni ein cyfrifoldebau statudol.	Contract ar waith i ddarparu’r gronfa ddata wedi’i huwchraddio. Cynllun prosiect wedi’i ddatblygu i fonitro a rheoli’r broses o gyflawni’r prosiect. Symud y system bresennol i’r amgylchedd a gynhelir gan weinydd a ddefnyddir i weithredu’r system wedi’i huwchraddio cyn diwedd y cyfnod cymorth ar gyfer Windows yn y system bresennol.

Caiff y Gofrestr Risg ei hadolygu bob chwarter gan uwch swyddogion, ac mewn cyfarfodydd o’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu, sydd â chylch gwaith i oruchwylio polisi rheoli risg CGA. Adroddir ar gynnydd a nodir risgiau a dulliau rheoli newydd yn ystod yr adolygiad rheolaidd gan yr Uwch Dîm Rheoli. Ni ychwanegwyd unrhyw risgiau newydd at y gofrestr yn 2023-24.

Bydd y Cyngor yn gweld ac yn ystyried y Gofrestr Risg unwaith y flwyddyn, pan fydd aelodau’n cadarnhau bod yr asesiad cyffredinol yn gyson â pharodrwydd cyffredinol y Cyngor i dderbyn risg. Ystyrir bod y Cyngor yn wrth-risg ar hyn o bryd, ac adolygwyd hyn ddiwethaf ym mis Gorffennaf 2023.

Caiff risgiau ariannol eu rheoli gan gyfres fanwl o weithdrefnau rheoli ariannol sy’n nodi’r rheolaethau, ac yn pennu cyfrifoldebau a lefelau dirprwyo. Mae cydymffurfio â’r gweithdrefnau hyn yn hyrwyddo safonau uchel o lywodraethu da. Cafodd y rhain eu hadolygu ddiwethaf ym mis Mawrth 2024 i sicrhau eu bod yn gyfredol ac yn addas i’r diben.

Mae CGA a’r Cyngor yn benderfynol o sicrhau na chaiff twyll ei dderbyn na’i oddef. Mae nifer o gamau ar waith i sicrhau bod twyll yn cael ei atal, gan gynnwys gwahanu’r swyddogaethau a nodir yn y gweithdrefnau rheoli ariannol, cysoni a monitro ariannol rheolaidd, Cod Ymddygiad Staff sy’n disgrifio’r safonau a ddisgwylir gan swyddogion CGA, systemau rheoli llinell clir, a Pholisi Chwythu’r Chwiban. Ni fu unrhyw achosion o chwythu’r chwiban yn ystod y flwyddyn, ac ni fu unrhyw honiadau o gamymddwyn fel arall.

Mae’r system reoli fewnol wedi’i chynllunio i reoli risg i lefel resymol (yn hytrach na dileu pob risg o fethu) er mwyn cyflawni polisïau, nodau, ac amcanion. Felly, dim ond sicrwydd rhesymol o effeithiolrwydd y gall ei ddarparu, nid sicrwydd llwyr. Mae’r system reoli fewnol yn seiliedig ar broses barhaus sydd wedi ei chynllunio i:

nodi a blaenoriaethu’r risgiau i gyflawni polisïau, nodau, ac amcanion CGA
gwerthuso’r tebygolrwydd o wireddu’r risgiau hynny a’r effaith pe byddent yn cael eu gwireddu
eu rheoli’n effeithiol, yn effeithlon, ac yn ddarbodus.

Mae’r system reoli fewnol wedi bod ar waith yn CGA yn ystod y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024 a hyd at ddyddiad cymeradwyo’r Adroddiad Blynyddol a’r Cyfrifon, ac mae’n cydymffurfio â chanllawiau’r Trysorlys.

Mae cynllun parhad busnes ac adfer yn sgil trychineb CGA yn ymdrin â’r risgiau allweddol i’r sefydliad pe byddai bygythiad i barhad y busnes o ran adeiladau neu systemau gwybodaeth. Mae hyn yn cynnwys cynnal prawf blynyddol ar y cynllun. Roedd senario eleni wedi’i seilio ar daliad twyllodrus gan gyflenwr a pha gamau tymor byr, tymor canolig, a thymor hir y dylid eu cymryd i fynd i’r afael â’r mater.

Mae CGA yn sefydliad sydd â llawer iawn o ddata ar y gweithlu addysg yng Nghymru. Caiff y data ei gynnwys yng nghronfeydd data CGA gyda’r mesurau diogelu priodol ar waith a, lle y bo’n berthnasol, caiff ei rannu â chofrestreion unigol, a chaiff gwybodaeth benodol ei rhannu â chyflogwyr/sefydliadau eraill. Cedwir data mewnol arall yn ddiogel ac fe’i rheolir yn unol â’r egwyddorion diogelu data. Ni fu unrhyw achosion tor-data adroddadwy i Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth yn ystod y flwyddyn, fel y cadarnhawyd mewn cyfarfodydd misol o’r Uwch Dîm Rheoli.

Rydym wedi parhau i fuddsoddi yn ein seilwaith TG i sicrhau bod ein systemau mewnol ac allanol yn aros yn gadarn. Caiff diogelwch gwybodaeth ei ategu drwy gadw data CGA bob nos ar wasanaeth cadw data wrth gefn mewn cwmwl oddi ar y safle. Gwnaethom uwchraddio’r system gyllid, sef Access Dimensions, yn ystod y flwyddyn ac mae bellach yn cael ei chynnal ar gwmwl yn hytrach nag ar y safle.

Mae CGA wedi cyhoeddi dogfen safonau gwasanaeth sydd â system ac amserlen ar gyfer ymdrin â chwynion. Ni chafwyd unrhyw gwynion yn ystod y flwyddyn ariannol hon.

Mae CGA yn ymrwymo i ddefnyddio ei adnoddau dynol i hybu llywodraethu corfforaethol cryf. Mae’n ymrwymo i ddatblygu pobl gymwys sydd wedi’u hyfforddi’n dda i gyflawni’r swyddogaethau amrywiol. Yn ystod y flwyddyn, parhaodd â rhaglen hyfforddi’r holl staff, gan ymdrin â phynciau penodol a chyffredinol. Mae hyn yn ychwanegol at ddarpariaeth hyfforddiant a nodwyd ar gyfer unigolion, gan gynnwys cymorth i astudio tuag at gymwysterau proffesiynol perthnasol.

Cynhaliwyd diwrnod sefydlu gydag aelodau newydd a phresennol y Cyngor ym mis Ebrill 2023 a aeth i’r afael ag amrywiaeth o bynciau, gan gynnwys trosolwg gan swyddogion ar CGA, cofrestru a rheoleiddio, polisi, ymgysylltu, gwaith a ariennir gan Lywodraeth Cymru, llywodraethu a chymorth i aelodau, a chyllid a chydymffurfio. Yn ogystal, cynhaliwyd sesiynau gyda siaradwyr allanol yn ymdrin â chydraddoldeb ac arfer gorau ar gyfer aelodau’r bwrdd. Mae diwrnod hyfforddi blynyddol wedi’i gynllunio ar gyfer 25 Ebrill 2024, hefyd.

Mae gan CGA ei raglen Adolygu Perfformiad a Datblygiad blynyddol ei hun, sy’n asesu perfformiad swyddogion yn ystod y flwyddyn flaenorol ac yn nodi amcanion penodol ac anghenion hyfforddi ar gyfer y flwyddyn ddilynol.

Mae’n rhaid i’r holl swyddogion gydymffurfio â’r Cod Ymddygiad ar gyfer cyflogeion CGA. Mae gan CGA amrywiaeth o bolisïau adnoddau dynol i sicrhau bod lefelau cymorth a disgwyliadau cyson ar waith. Mae polisi chwythu’r chwiban ac aelodau penodedig o’r Cyngor ar gael i’r staff pe byddai angen yn codi. Ni chodwyd unrhyw faterion yn ystod 2023-24.

Adolygiad o effeithiolrwydd y Cyngor

Nodir presenoldeb aelodau mewn cyfarfodydd a gynhaliwyd yn ystod 2023-24 yn y tabl canlynol:

Aelod	Presenoldeb yn y Cyngor (mae’r cyfanswm posibl mewn cromfachau)	Presenoldeb mewn Pwyllgorau Sefydlog (mae’r cyfanswm posibl mewn cromfachau)
		Gweithredol	Cofrestru a Rheoleiddio	Archwilio a Chraffu
Eithne Hughes	5(6)	3(3)
Bethan Thomas	5(6)	3(3)
David Williams	5(6)		1(3)
Geraint Williams	6(6)		2(3)
Gwawr Taylor*	6(6)			4(4)
Jane Jenkins	6(6)	2(3)
Kathryn Robson	5(6)	1(3)
Kelly Edwards	6(6)			4(4)
Nicola Stubbins	6(6)		3(3)
Rosemary Jones	6(6)			4(4)
Sue Walker	4(6)		3(3)
Theresa Evans-Rickards	6(6)	3(3)

*Cadeirydd y Pwyllgor Archwilio a Chraffu

Mae’r aelodau yn cymryd rhan mewn proses adolygu aelodau flynyddol sy’n cynnwys hunanasesiad blynyddol o berfformiad gan yr aelodau eu hunain, a hefyd asesiad o berfformiad yr holl aelodau gan y Cadeirydd. Mae hyn wedi ei gwblhau’n ddiweddar ar gyfer y flwyddyn 2023-24 ac mae’n parhau i fod yn llwyddiannus iawn.

Caiff cyflawniadau yn unol ag amcanion gweithredol eu hadrodd a’u hadolygu’n rheolaidd ar hyd y flwyddyn trwy Adolygiadau Chwarterol. Mae’r adolygiadau hyn yn nodi cyflawniad o ran canlyniadau tymor byr, ac yn amlygu unrhyw gamau gweithredu sy’n weddill. Ystyrir y ddogfen hon gan y Prif Weithredwr a’r UDRh a chaiff ei goruchwylio gan y Pwyllgor Gweithredol. Rhoddir crynodeb o gyflawni amcanion CGA yn ystod 2023-24 yn yr adroddiad ar berfformiad.

Yn ogystal â hyn, o ran gweithgareddau a ariennir yn gyhoeddus, cynhelir cyfarfodydd rheolaidd â swyddogion Llywodraeth Cymru i fonitro cyflawniad yr amcanion gweithredol penodol hynny. Cyflawnwyd yr holl dargedau gweithredol.

Pwyllgor Archwilio a Chraffu

Mae’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu yn chwarae rhan bwysig yn y strwythur llywodraethu corfforaethol, a thrwy ei adolygiadau, mae’n cynghori’r Prif Weithredwr ar effeithiolrwydd polisïau, systemau a gweithdrefnau. Mae ei gylch gwaith wedi’i gynnwys yn rheolau sefydlog CGA.

Yn ystod y flwyddyn, mae wedi cael ac adolygu amryw adroddiadau gan archwilwyr mewnol ac allanol, wedi cwblhau asesiad o berfformiad archwilwyr mewnol ac allanol ac wedi adolygu’r Gofrestr Risg ym mhob cyfarfod. Mae’r pwyllgor hefyd wedi cael adroddiad blynyddol ar gydymffurfio â’r Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth a’r Ddeddf Diogelu Data, ac adroddiad blynyddol ar wasanaethau TG.

Mae holl weithgareddau’r pwyllgor wedi cefnogi asesiad cadarnhaol o drefniadau llywodraethu CGA.

Archwilio mewnol

Gweithredodd TIAA fel archwilwyr mewnol ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024. O fewn cynllun tair blynedd cyffredinol sy’n sicrhau bod pob maes yn cael sylw yn ei dro, cytunir ar raglen waith flynyddol cyn y flwyddyn ariannol. Wrth i adolygiadau gael eu cwblhau yn ystod y flwyddyn, cyflwynir adroddiadau i’r Pwyllgor Archwilio a Chraffu. Caiff canlyniadau’r flwyddyn eu crynhoi mewn adroddiad blynyddol.

Cwblhawyd cyfanswm o bum adroddiad yn 2023-24:

yn cwmpasu rheoli risgiau – rheolaethau lliniarol
llywodraethu – rheolaeth strategol
cyfathrebu â rhanddeiliaid
systemau ariannol – rheolaeth gyllidebol, bancio a rheoli arian parod a’r cyfriflyfr cyffredinol
statws athro cymwysedig a thystysgrifau sefydlu.

Mae’r tabl canlynol yn crynhoi lefel y sicrwydd, ac argymhellion o bob adolygiad

Maes	Sicrwydd	Argymhellion: Blaenoriaeth
Maes	Sicrwydd	Uchel	Canolig	Isel
Rheoli Risgiau – Rheolaethau Lliniarol	Sylweddol	-	-	-
Llywodraethu – Rheolaeth Strategol	Sylweddol	-	-	-
Cyfathrebu â Rhanddeiliaid	Sylweddol	-	-	-
Cyllid: Rheolaeth Gyllidebol, Bancio a Rheoli Arian Parod a’r Cyfriflyfr Cyffredinol	Sylweddol	-	-	-
Statws Athro Cymwysedig a Thystysgrifau Sefydlu	Sylweddol	-	-	-

Daeth yr adroddiad blynyddol i’r casgliad “…ar gyfer y meysydd a adolygwyd yn ystod y flwyddyn, mae prosesau rhesymol ac effeithiol gan Gyngor y Gweithlu Addysg ar waith ar gyfer rheoli risg, rheoli a llywodraethu.”

Archwilio allanol

Mae asesu effeithiolrwydd y fframwaith llywodraethu hefyd ymhlyg yng nghanfyddiadau ac adroddiadau’r archwiliad ariannol. Archwilydd Cyffredinol Cymru yw archwilydd allanol statudol Cyngor y Gweithlu Addysg, a benodwyd o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014. Cwblhawyd yr archwiliad o Gyfrifon Blynyddol 2023-24 ar ei ran gan Archwilio Cymru.

Roedd sylwadau ar yr archwiliad o Gyfrifon Blynyddol 2022-23 yn gadarnhaol, a chyflwynodd Archwilydd Cyffredinol Cymru farn archwilio ddiamod yn cadarnhau nad oedd unrhyw faterion o bwys wedi codi o ganlyniad i brofion yr archwiliad, a nodwyd nad oedd yr archwilwyr wedi dod o hyd i unrhyw achosion o bwys lle na ddefnyddiwyd a chyfrifwyd adnoddau yn briodol.

Materion llywodraethu o bwys

Nid yw’r Cyngor wedi nodi unrhyw faterion llywodraethu o bwys yn ystod y flwyddyn. Ni nodwyd ychwaith unrhyw feysydd sy’n peri pryder y mae angen eu cryfhau neu eu gwella.

Bu fy mhwyslais gweithredu ar:

(a) gofrestru a rheoleiddio pob un o’r 11 grŵp o gofrcymestreion a nodir mewn deddfwriaeth, gan gynnwys derbyn ymarferwyr o ysgolion annibynnol a cholegau i’r gofrestr o fis Mai 2023 am y tro cyntaf

(b) gweithio gyda Llywodraeth Cymru i gychwyn newidiadau ychwanegol i ddeddfwriaeth yn 2024-25 ym meysydd cofrestru a rheoleiddio

(ch) cyflawni’r holl weithgareddau a ariennir gan grantiau Llywodraeth Cymru yn unol â’r safonau y cytunwyd arnynt

(d) deall y goblygiadau i CGA o ganlyniad i gael ei ddosbarthu’n gorff cyhoeddus a’i ddynodi gan Lywodraeth Cymru yng Ngorchymyn Deddf Llywodraeth Cymru 2006 (Cynigion Cyllidebol a Chyrff Dynodedig) (Diwygio) 2023

(dd) adolygu’r effaith ar gronfeydd wrth gefn CGA o ganlyniad i ddileu’r cymhorthdal ar gyfer ffioedd cofrestreion gan Lywodraeth Cymru ac adolygu opsiynau ar gyfer adolygiad o ffioedd yn y dyfodol

(e) Cefnogi’r Cadeirydd newydd ac aelodau newydd y Cyngor trwy hyfforddiant a’r broses sefydlu a gweithio gyda Llywodraeth Cymru i lenwi’r swyddi gwag sy’n weddill ar y Cyngor

Ni fu unrhyw golledion na thaliadau arbennig yn ystod y flwyddyn.

Yn ogystal, fu unrhyw atgyfeiriadau i’r Comisiynydd Gwybodaeth o ran y gweithgareddau yn ystod y flwyddyn ac ni wnaed unrhyw gwynion.

Datganiad gan y Prif Weithredwr

I grynhoi, rwy’n fodlon bod fframwaith llywodraethu CGA yn ystod y flwyddyn wedi bod yn effeithiol, gan roi sicrwydd ei fod wedi stiwardio adnoddau’n briodol wrth gyflawni ei amcanion.

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr
1 Awst 2024

Adroddiad cydnabyddiaeth ariannol a staff

Polisi cydnabyddiaeth ariannol

Mae’r adroddiad cydnabyddiaeth ariannol a staff yn nodi manylion yr arferion cydnabyddiaeth ariannol ar gyfer aelodau a staff CGA.

Contractau gwasanaeth

Penodir staff yn unol â pholisi recriwtio a dethol CGA, sy’n mynnu bod penodiadau’n cael eu gwneud ar sail teilyngdod drwy gystadleuaeth deg ac agored, ond mae hefyd yn cynnwys yr amgylchiadau pan fo’n bosibl penodi mewn modd arall.

Mae penodiadau’r uwch staff a nodir yn yr adroddiad hwn yn rhai penagored. Pe byddai’r swydd yn cael ei dirwyn i ben yn gynnar, ac eithrio o ganlyniad i gamymddwyn, byddai’r unigolyn yn cael ei ddigolledu fel y nodir yng Nghynllun Digolledu y Gwasanaeth Sifil.

Ac eithrio’r Prif Weithredwr, mae cyflogau’r holl staff wedi’u seilio ar raddfeydd cyflog Llywodraeth Cymru. Mae cydnabyddiaeth ariannol y Prif Weithredwr wedi’i seilio ar raddfa gynyddrannol, a chaiff unrhyw gynnydd ei gymeradwyo gan y Cadeirydd a’i gadarnhau gan y Pwyllgor Adolygu Perfformiad. Nid oes unrhyw daliadau bonws yn daladwy.

Cydnabyddiaeth ariannol yr aelodau*

Y Cadeirydd yw’r unig aelod o’r Cyngor y ceir rhoi cydnabyddiaeth ariannol iddo; nid oes gan ddeiliad y swydd yr hawl i fod yn aelod o gynllun pensiwn y Cyngor.

Etholwyd Eithne Hughes yn Gadeirydd i wasanaethu hyd at fis Mawrth 2027 ar ôl i gyfnod Angela Jardine yn y swydd ddod i ben ar 31 Mawrth 2023. Gan ei bod yn gynrychiolydd Undeb Llafur sy’n gwasanaethu, caiff y penodiad hwn ei drin fel secondiad ac ad-delir cyfran o’i chyflog i’w chyflogwr. Ni chafodd Mrs Hughes unrhyw gydnabyddiaeth ariannol yn uniongyrchol, nac unrhyw fuddiannau cyfatebol. Amcangyfrifir mai un diwrnod a hanner yr wythnos ar gyfartaledd yw ymrwymiad y Cadeirydd.

Telir treuliau holl aelodau eraill y Cyngor, gan gynnwys ad-dalu’r costau a ysgwyddwyd wrth deithio i gyfarfodydd a thalu costau staff cyflenwi neu’r costau cyfatebol i’w cyflogwyr, fel sy’n briodol. Adroddir y gwariant hwn fel costau Aelodau yn Nodyn 3 (costau uniongyrchol y rhaglen).

	23-24 £000oedd	22-23 £000oedd
Ad-dalu costau i’r cyflogwr - Cadeirydd
Angela Jardine	-	37
Eithne Hughes	30	-

*Mae’r wybodaeth hon yn destun archwiliad

Cydnabyddiaeth ariannol uwch aelodau staff

Roedd cyflog, hawliau pensiwn a gwerth unrhyw fuddion cyfatebol trethadwy swyddogion uchaf CGA fel a ganlyn:

Un ffigur cyfanswm y gydnabyddiaeth ariannol*
	Cyflog (£’000oedd)		Taliadau bonws (£’000oedd)		Buddion pensiwn (£’000oedd) [1]		Cyfanswm (£’000)
	23-24	22-23	23-24	22-23	23-24	22-23	23-24	22-23
Hayden Llewellyn (G) Prif Weithredwr	105-110	100-105	-	-	27	-12	130-135	90-95
Elizabeth Brimble (B)* Cyfarwyddwr Cymwysterau, Cofrestru a Phriodoldeb i Ymarfer	40-45	85-90	-	-	16	6	55-60	90-95
Lisa Winstone (B) Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol	85-90	75-80	-	-	19	30	105-110	105-110
Bethan Holliday-Stacey (B) Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu & Pholisi	80-85	75-80	-	-	21	16	105-110	95-100
David Browne (G)* Cyfarwyddwr Rheoleiddio	40-45	-	-	-	16	-	55-60	-

*Ymddeolodd Elizabeth Brimble ar 31 Awst 2023 a dyrchafwyd David Browne yn Gyfarwyddwr ar 1 Medi 2023. Nid oedd yn cael ei gyflogi mewn rôl cyfarwyddwr cyn hynny. Mae’r costau uchod yn ymwneud â’r cyfnod pan oedd yn cael ei gyflogi fel Cyfarwyddwr yn unig[1] The value of pension benefits accrued during the year is calculated as (the real increase in pension multiplied by 20) plus (the real increase in any lump sum) less (the contributions made by the individual). The real increase excludes increases due to inflation or any increase or decrease due to a transfer of pension rights.

Cyflog

Mae ‘cyflog’ yn cynnwys cyflog gros; goramser; hawliau neilltuedig i bwysoliad Llundain neu lwfansau Llundain; lwfansau recriwtio a chadw; lwfansau swyddfa breifat ac unrhyw lwfans arall i’r graddau y mae’n ddarostyngedig i drethi’r Deyrnas Unedig. Mae’r adroddiad hwn wedi’i seilio ar daliadau a wnaed gan CGA ac a gofnodir felly yn y cyfrifon hyn.

Nid oes taliadau bonws yn daladwy gan CGA.

*Mae’r wybodaeth hon yn destun archwiliad.

Datgeliadau tâl teg*

Mae’n ofynnol i gyrff sy’n adrodd ddatgelu’r berthynas rhwng cydnabyddiaeth ariannol y cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf yn eu sefydliad a chydnabyddiaeth ariannol gweithlu’r sefydliad.

	23-24	22-23
Band yr unigolyn sydd â’r gydnabyddiaeth ariannol uchaf (£000oedd)	105-110	100-105
% y newid o’r flwyddyn ariannol flaenorol ar gyfer y cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf	4.88%	5.13%
Cyflog a lwfansau cyfartalog (heblaw’r cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf)	£38,816	£37,372
% y newid o’r flwyddyn ariannol flaenorol ar gyfer yr holl gyflogeion	3.86%	2.62%

Y gydnabyddiaeth ariannol wedi’i bandio ar gyfer y cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf yn CGA yn ystod y flwyddyn ariannol 2023-24 oedd £105,000 - £110,000 (2022-23, £100,000 - £105,000). Canran y newid o’r flwyddyn ariannol flaenorol yw 4.88% (2022-23 5.13%). Mae’r cyflog a’r lwfansau cyfartalog (heblaw’r cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf) wedi codi 3.86% (2022-23 2.62%) o ganlyniad i weithredu dyfarniad cyflog i’r holl staff o 1 Ebrill 2023 a thaliad costau byw anghyfunol o £1,500 i’r holl staff a wnaed ym mis Awst 2023..

Cymarebau cyflog	23-24	22-23
Cyfanswm cyflog a buddion y 25^ain ganradd	£29,999	£30,610
Cymhareb cyflog y 25^ain ganradd	3.6	3.4
Cyfanswm cyflog a buddion canolrifol	£32,141	£31,535
Cymhareb cyflog canolrifol	3.3	3.3
Cyfanswm cyflog a buddion y 75^ed canradd	£41,675	£39,690
Cymhareb cyflog y 75^ed canradd	2.6	2.6

Roedd cydnabyddiaeth ariannol y cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf 3.6 gwaith (2022-23 3.4) cydnabyddiaeth ariannol 25ain canradd y gweithlu, sef £29,999 (2022-23 £30,610), 3.3 gwaith (2022-23 3.3) cydnabyddiaeth ariannol canolrifol y gweithlu, sef £32,141 (2022-23 £31,535); a 2.6 gwaith (2022-23 2.6) cydnabyddiaeth ariannol 75ed canradd y gweithlu, sef £41,675 (2022-23 £39,690). Mae cymhareb cyflog y 25ain canradd wedi cynyddu ychydig eleni tra bod y cymarebau eraill wedi aros yn gymharol sefydlog. Rhoddwyd dyfarniad cyflog 5% i’r holl staff ar 1 Ebrill 2023

Yn 2023-24, ni chafodd unrhyw gyflogeion (2022-23, dim) gydnabyddiaeth ariannol a oedd yn fwy na’r cyfarwyddwr â’r cyflog uchaf (y Prif Weithredwr). Roedd y gydnabyddiaeth ariannol yn amrywio o £26,901 i £106,056 (2022-23, £25,620 i £101,006).

Mae cyfanswm cydnabyddiaeth ariannol yn cynnwys cyflog, tâl sy’n gysylltiedig â pherfformiad anghyfunol, a buddion cyfatebol. Nid yw’n cynnwys cyfraniadau pensiwn cyflogwyr na gwerthoedd trosglwyddo sy'n gyfwerth ag arian parod pensiynau.

Buddion cyfatebol

Mae gwerth ariannol buddion cyfatebol yn cynnwys unrhyw fuddion a ddarparwyd gan CGA ac y mae Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi yn eu trin fel enillion trethadwy. Ni thalwyd unrhyw fuddion cyfatebol yn ystod y flwyddyn.

Buddion pensiwn*

	Pensiwn a gronnwyd ar oedran pensiwn ar 31/3/24 a'r cyfandaliad perthnasol	Cynnydd gwirioneddol yn y pensiwn a’r cyfandaliad perthnasol ar oedran pensiwn	Gwerthoedd Trosglwyddo sy’n Gyfwerth ag Arian Parod (CETV) ar 31/3/24	Gwerthoedd Trosglwyddo sy’n Gyfwerth ag Arian Parod (CETV) ar 31/3/23	Cynnydd gwirioneddol mewn CETV
	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd
Hayden Llewellyn (G) Prif Weithredwr	40 – 45 ynghyd â chyfandaliad 115-120	0 – 2.5 ynghyd â chyfandaliad 0	1020	920	15
Elizabeth Brimble (B) Cyfarwyddwr Cymwysterau, Cofrestru a Phriodoldeb i Ymarfer	0-5	0-2.5	42	27	10
Lisa Winstone (B) Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Corfforaethol	20 – 25	0 – 2.5	339	290	9
Bethan Holliday-Stacey (B) Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu a Pholisi	30 – 35 ynghyd â chyfandaliad 85 – 90	0 – 2.5 ynghyd â chyfandaliad 0	663	597	10
David Browne (G Cyfarwyddwr Rheoleiddi	5 – 1	0 – 2.	7	6	1

Pensiynau’r Gwasanaeth Sifil

Darperir buddion pensiwn trwy drefniadau pensiwn y Gwasanaeth Sifil. Cyn 1 Ebrill 2015, yr unig gynllun oedd Prif Gynllun Pensiwn y Gwasanaeth Sifil (PCSPS), sydd wedi’i rannu’n ambell adran wahanol – mae classic, premium, a classic plus yn darparu buddion ar sail cyflog terfynol, tra bod nuvos yn darparu buddion ar sail cyfartaledd gyrfa. Ar 1 Ebrill 2015, cyflwynwyd cynllun pensiwn newydd i weision sifil - Cynllun Pensiwn y Gweision Sifil ac Eraill neu alpha, sy’n darparu buddion ar sail cyfartaledd gyrfa. Ymunodd yr holl weision sifil newydd eu penodi a mwyafrif y rhai hynny a oedd eisoes yn y gwasanaeth â’r cynllun newydd.

Mae’r PCSPS ac alpha yn gynlluniau statudol heb eu hariannu. Mae cyflogeion a chyflogwyr yn gwneud cyfraniadau (mae cyfraniadau cyflogeion yn amrywio rhwng 4.6% ac 8.05%, yn dibynnu ar gyflog). Mae balans costau’r buddion sy’n daladwy yn cael ei thalu gan arian a bleidleisir gan Senedd San Steffan bob blwyddyn. Cynyddir pensiynau sy’n daladwy bob blwyddyn yn unol â’r ddeddfwriaeth Cynyddu Pensiynau. Yn lle’r trefniadau buddion diffiniedig, caiff cyflogeion ddewis pensiwn cyfraniadau diffiniedig gyda chyfraniad gan y cyflogwr, sef y cyfrif pensiwn partneriaeth.

Yn alpha, mae pensiwn yn cronni ar gyfradd o 2.32% o enillion pensiynadwy bob blwyddyn, ac mae’r cyfanswm a gronnir yn cael ei addasu’n flynyddol yn unol â chyfradd a osodir gan Drysorlys EF. Caiff aelodau ddewis ildio (cymudo) pensiwn am gyfandaliad hyd at y terfynau a osodir gan Ddeddf Cyllid 2004. Cafodd buddion PCSPS yr holl aelodau a newidiodd i alpha o’r PCSPS eu ‘bancio’, a bydd y rhai hynny â buddion cynharach yn un o rannau cyflog terfynol PCSPS yn cael y buddion hynny ar sail eu cyflog terfynol pan fyddant yn gadael alpha.

Y pensiynau cronedig a ddangosir yn yr adroddiad hwn yw’r pensiwn y mae gan yr aelod yr hawl i’w dderbyn pan fydd yn cyrraedd oedran pensiwn arferol, neu ar unwaith ar ôl peidio â bod yn aelod gweithredol o’r cynllun, os yw eisoes wedi cyrraedd oedran pensiwn arferol neu’n hŷn na hynny. 60 yw’r oedran pensiwn arferol ar gyfer aelodau classic, premium a classic plus, 65 ar gyfer aelodau nuvos, ac Oedran Pensiwn y Wladwriaeth neu 65, pa un bynnag yw’r uchaf, ar gyfer aelodau alpha. Mae’r ffigurau pensiwn yn yr adroddiad hwn yn dangos y pensiwn a enillwyd yn y PCSPS neu alpha, fel y bo’n briodol. Pan fydd gan aelod fuddion yn y PCSPS ac alpha, mae’r ffigurau’n dangos cyfuniad o werth ei fuddion yn y ddau gynllun, ond sylwer y gallai rhan o’r pensiwn hwnnw fod yn daladwy o wahanol oedrannau.

Pan gyflwynodd y Llywodraeth gynlluniau pensiwn gwasanaeth cyhoeddus newydd yn 2015, roedd trefniadau pontio a oedd yn trin aelodau presennol cynlluniau’n wahanol yn seiliedig ar eu hoedran. Arhosodd aelodau hŷn y PCSPS yn y cynllun hwnnw, yn hytrach na symud i alpha. Yn 2018, penderfynodd y Llys Apêl fod y trefniadau pontio yn y cynlluniau pensiwn gwasanaeth cyhoeddus yn gwahaniaethu’n anghyfreithlon yn erbyn aelodau iau.

O ganlyniad, mae camau’n cael eu cymryd i unioni diwygiadau 2015, gan wneud darpariaethau’r cynllun pensiwn yn deg i’r holl aelodau. Mae’r rhwymedi pensiynau gwasanaeth cyhoeddus yn cynnwys dwy ran. Caeodd y rhan gyntaf y PCSPS ar 31 Mawrth 2022, a daeth yr holl aelodau gweithredol yn aelodau o alpha ar 1 Ebrill 2022. Mae’r ail ran yn dileu’r gwahaniaethu ar sail oed ar gyfer cyfnod y rhwymedi, rhwng 1 Ebrill 2015 a 31 Mawrth 2022, trwy symud aelodaeth aelodau cymwys yn ystod y cyfnod hwn yn ôl i’r PCSPS ar 1 Hydref 2023. Adwaenir hyn fel ‘dirwyn yn ôl’.

O ran aelodau sy’n gymwys ar gyfer y rhwymedi pensiwn gwasanaeth cyhoeddus, mae’r cyfrifiad o’u buddion at ddiben cyfrifo eu Gwerth Trosglwyddo sy’n Gyfwerth ag Arian Parod a chyfanswm unigol eu cydnabyddiaeth ariannol, ar 31 Mawrth 2023 a 31 Mawrth 2024, yn adlewyrchu’r ffaith bod aelodaeth rhwng 1 Ebrill 2015 a 31 Mawrth 2022 wedi cael ei dirwyn yn ôl i’r PCSPS. Er y bydd aelodau’n cael dewis p’un a ddylai’r cyfnod hwnnw gyfrif tuag at fuddion PCSPS neu alpha maes o law, mae’r ffigurau’n dangos y sefyllfa wedi’i dirwyn yn ôl h.y., buddion PCSPS ar gyfer y cyfnod hwnnw.

Mae’r cyfrif pensiwn partneriaeth yn drefniant pensiwn galwedigaethol cyfraniad diffiniedig sy’n rhan o’r Legal & General Mastertrust. Mae’r cyflogwr yn rhoi cyfraniad sylfaenol rhwng 8% a 14.75% (yn dibynnu ar oedran yr aelod). Nid oes rhaid i’r cyflogai gyfrannu, ond pan fydd yn gwneud cyfraniadau, bydd y cyflogwr yn eu cyfateb hyd at derfyn o 3% o’r cyflog pensiynadwy (yn ogystal â chyfraniad sylfaenol y cyflogwr). Bydd cyflogwyr hefyd yn cyfrannu 0.5% arall o gyflog pensiynadwy i dalu’r gost o yswiriant buddion risg a ddarperir yn ganolog (marwolaeth mewn swydd ac ymddeoliad o ganlyniad i salwch).

Ceir rhagor o fanylion am drefniadau pensiwn y Gwasanaeth Sifil ar eu gwefan.

Gwerthoedd Trosglwyddo sy’n Gyfwerth ag Arian Parod

Gwerth Trosglwyddo sy'n Gyfwerth ag Arian Parod (CETV) yw gwerth cyfalaf a aseswyd yn actiwaraidd y buddion cynllun pensiwn a gronnwyd gan aelod ar adeg benodol. Y buddion a gaiff eu prisio yw’r buddion y mae’r aelod wedi eu cronni ac unrhyw bensiwn gŵr neu wraig ddibynnol sy’n daladwy o’r cynllun. CETV yw taliad a wneir gan gynllun neu drefniant pensiwn i sicrhau buddion pensiwn mewn cynllun neu drefniant pensiwn arall pan fydd yr aelod yn gadael cynllun ac yn dewis trosglwyddo’r buddion a gronnwyd yn ei gynllun blaenorol. Mae’r ffigurau pensiwn a ddangosir yn ymwneud â’r buddion y mae’r unigolyn wedi eu cronni o ganlyniad i gyfanswm ei aelodaeth o’r cynllun pensiwn, nid dim ond ei wasanaeth mewn swyddogaeth uwch y mae’r datgeliad yn berthnasol iddo.

Mae’r ffigurau yn cynnwys gwerth unrhyw fuddion pensiwn mewn cynllun neu drefniant arall y mae’r aelod wedi ei drosglwyddo i drefniadau pensiwn y Gwasanaeth Sifil. Maent hefyd yn cynnwys unrhyw fuddion pensiwn ychwanegol a gronnwyd gan yr aelod o ganlyniad i brynu buddion pensiwn ychwanegol ar ei gost ei hun. Cyfrifir CETV yn unol â Rheoliadau Cynlluniau Pensiwn Galwedigaethol (Gwerthoedd Trosglwyddo) (Diwygio) 2008 ac nid ydynt yn ystyried unrhyw ostyngiad gwirioneddol neu bosibl i fuddion o ganlyniad i’r Dreth Lwfans Gydol Oes a allai fod yn ddyledus pan gymerir buddion pensiwn.

Cynnydd gwirioneddol mewn CETV

Mae hyn yn adlewyrchu’r cynnydd mewn CETV a gyllidir gan y cyflogwr. Nid yw’n cynnwys y cynnydd mewn pensiwn cronedig oherwydd chwyddiant, cyfraniadau a delir gan y cyflogai (gan gynnwys gwerth unrhyw fuddion a gaiff eu trosglwyddo o gynllun neu drefniant pensiwn arall), ac mae’n defnyddio ffactorau prisio’r farchnad gyffredin ar gyfer dechrau a diwedd y cyfnod.

Digolledu am golli swydd

Ni wnaed unrhyw daliadau digolledu am golli swydd yn ystod y flwyddyn i’r staff hynny sydd wedi eu cynnwys yn yr adroddiad ar gydnabyddiaeth ariannol a staff hwn, nac unrhyw gyflogeion eraill.

Adroddiad staff

Nifer y bobl a gyflogir yn ôl math o gyflogaeth*

Yn ystod 2023-24, cyflogodd CGA 56.3 o staff~ ar gyfartaledd (2022-23 – 55.1) (gan gynnwys swyddogion ar gyfnod mamolaeth), fel a ganlyn:

	CGA	LlC	Cyfanswm	2022-23
Contract parhaol	37	18.3	55.3	54.1
Contract cyfnod penodol	1	0	1	1
Dros dro	0	0	0	0
Cyfanswm	38	18.3	56.3	55.1

~Cyfwerth ag amser llawn

Roedd cyfansoddiad y staff yn ôl rhywedd ar ddiwedd y flwyddyn ariannol fel a ganlyn:

Yn ôl rhywedd	31 Mawrth 2024			31 Mawrth 2023
Staff	Cwyrw	Benyw	Cyfanswm	Gwryw	Benyw	Cyfanswm
Uwch	2	2	4	1	3	4
Cyffredinol	16	36	52	19	34	53
Dros dro	0	0	0		0	0
Cyfanswm	18	38	56	20	37	57

Oedran cyfartalog staff CGA ar 31 Mawrth 2024 oedd 41 oed (41 oed, ar 31 Mawrth 2023).

Absenoldeb oherwydd salwch

Mae CGA yn monitro absenoldeb oherwydd salwch yn barhaus, gan adolygu absenoldebau cronnol a hirdymor. Yn 2023-24, adroddodd cyflogeion gyfanswm o 265.5 o ddiwrnodau o absenoldeb oherwydd salwch (218.5 o ddiwrnodau, 2022-23) ac roedd 32.7% o’r rhain yn salwch hirdymor (20.6%, 2022-23).

Mae absenoldeb oherwydd salwch yn uwch na’r flwyddyn adrodd flaenorol, ond yn is na’r cyfartaledd cenedlaethol, oherwydd adroddir 4.73 o ddiwrnodau fesul cyflogai ar gyfartaledd (4.01 o ddiwrnodau, 2022-23). Y cyfartaledd cenedlaethol a adroddwyd yn fwyaf diweddar oedd 5.7 o ddiwrnodau fesul gweithiwr yn 2022 (ONS, 2023). Ym mis Chwefror 2024, adroddodd Llywodraeth y Deyrnas Unedig mai’r cyfartaledd ar gyfer staff y gwasanaeth sifil yn ystod y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2023 oedd 8.1 o ddiwrnodau fesul gweithiwr (Llywodraeth y Deyrnas Unedig, 2024). Ni fu unrhyw ymddeoliadau ar sail iechyd gwael.

Cafodd y Prif Weithredwr gyfnod o salwch hirdymor yn ystod y flwyddyn o 24 Gorffennaf 2023 tan 25 Awst 2023. Ymgymerodd y Dirprwy Brif Weithredwr â’i ddyletswyddau yn ystod y cyfnod hwn.

Costau staff*

	CGA		Gweithgareddau LlC		2023-24	2022-23
	Staff parhaol	Staff eraill	Staff parhaol	Staff eraill	Cyfanswm	Cyfanswm
	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd
Cyflogau	1,549	0	724	0	2,273	2,065
Costau Nawdd Cymdeithasol	166	0	78	0	244	231
Costau pensiwn	401	0	191	0	592	563

Cyfanswm	2,116	0	993	0	3,109	2,859
Costau asiantaeth	0	0	0	0	0	0
Cyfanswm	2,116	0	993	0	3,109	2,859

Ni ddefnyddiwyd unrhyw staff asiantaeth yn ystod 2023-24 (2022-23, dim).

Cynlluniau buddion diffiniedig aml-gyflogwr nad ydynt yn cael eu cyllido yw Prif Gynllun Pensiwn y Gwasanaeth Sifil (PCSPS) a Chynllun Pensiwn y Gwasanaeth Sifil ac Eraill (CSOPS) (a elwir yn alpha), ond ni all CGA nodi ei gyfran o’r asedau a’r rhwymedigaethau sylfaenol. Cynhaliwyd prisiad gan actiwari’r cynllun ar 31 Mawrth 2020. Mae manylion ar gael yng nghyfrifon adnoddau Swyddfa’r Cabinet: Pensiynau Sifil.

Ar gyfer 2023-24, roedd cyfraniadau cyflogwyr o £592,347 yn daladwy i’r PCSPS (2022-23, £563,185) ar un o bedair cyfradd yn yr ystod 26.6% i 30.3% o enillion pensiynadwy, ar sail bandiau cyflog. Fel arfer, mae actiwari’r cynllun yn adolygu cyfraniadau cyflogwyr bob pedair blynedd yn dilyn prisiad o’r cynllun cyfan. Caiff cyfraddau cyfraniadau eu gosod i dalu costau’r buddion sy’n cronni yn ystod 2023-24 i’w talu pan fydd yr aelod yn ymddeol, ac nid y buddion sy’n cael eu talu yn ystod y cyfnod hwn i bensiynwyr presennol.

Gall cyflogeion ddewis agor cyfrif pensiwn partneriaeth, sef pensiwn cyfranddeiliaid gyda chyfraniad gan y cyflogwr. Ni ddewiswyd yr opsiwn hwn gan yr un o gyflogeion CGA, ac felly ni wnaed unrhyw gyfraniadau cyflogwr.

Trefniadau oddi ar y gyflogres

Ni wnaed unrhyw daliadau o dan drefniadau oddi ar y gyflogres yn ystod y flwyddyn (2022-23, dim).

Pecynnau ymadael

Ni fu unrhyw gostau dileu swydd na chostau ymadael eraill yn ystod y flwyddyn (2022-23, £dim).

*Mae’r wybodaeth uchod yn destun archwiliad.

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr
1 Awst 2024

Adroddiad archwilio

Tystysgrif ac adroddiad Archwilydd Cyffredinol Cymru i’r Senedd

Barn amy datganiadau ariannol

Tystiaf fy mod wedi archwilio datganiadau ariannol Cyngor y Gweithlu Addysg (y Cyngor) ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben 2023-24 o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014.

Mae’r datganiadau ariannol yn cynnwys y Datganiad o Incwm Cynhwysfawr, y Datganiad o’r Sefyllfa Ariannol, y Datganiad o Lifoedd Arian Parod, a’r Datganiad o Newidiadau yn Ecwiti Trethdalwyr, a’r nodiadau cysylltiedig, gan gynnwys y polisïau cyfrifyddu arwyddocaol. Y fframwaith adrodd ariannol a gymhwyswyd wrth eu paratoi yw’r gyfraith berthnasol a safonau cyfrifyddu rhyngwladol a fabwysiadwyd gan y Deyrnas Unedig fel y’u dehonglwyd a’u haddaswyd gan Lawlyfr Adrodd Ariannol Trysorlys EF.

Yn fy marn i, ym mhob ffordd berthnasol, mae’r datganiadau ariannol:

yn rhoi darlun cywir a theg o sefyllfa’r Cyngor ar 31 Mawrth 2024 a’i warged ar weithgareddau arferol, ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben bryd hynny;
wedi cael eu paratoi’n briodol yn unol â safonau cyfrifyddu rhyngwladol a fabwysiadwyd gan y Deyrnas Unedig fel y’u dehonglwyd a’u haddaswyd gan Lawlyfr Adrodd Ariannol Trysorlys EF;
wedi cael eu paratoi’n briodol yn unol â chyfarwyddiadau Gweinidogion Cymru a roddwyd o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014

Barn am reoleidd-dra

Yn fy marn i, ym mhob ffordd berthnasol, mae’r gwariant a’r incwm yn y datganiadau ariannol wedi cael eu cymhwyso at y dibenion a fwriadwyd gan y Senedd ac mae’r trafodion ariannol a gofnodwyd yn y datganiadau ariannol yn cydymffurfio â’r awdurdodau sy’n eu llywodraethu.

Sail y farn

Cynhaliais fy archwiliad yn unol â’r gyfraith berthnasol a’r Safonau Rhyngwladol ar Archwilio yn y Deyrnas Unedig (ISAs (UK)) a Nodyn Ymarfer 10 ‘Archwilio Datganiadau Ariannol Endidau’r Sector Cyhoeddus yn y Deyrnas Unedig’. Disgrifir fy nghyfrifoldebau o dan y safonau hynny ymhellach yn yr adran o’m tystysgrif ar gyfrifoldebau’r archwilydd ar gyfer archwilio’r datganiadau ariannol.

Rwyf innau a’m staff yn annibynnol ar y corff yn unol â’r gofynion moesegol sy’n berthnasol i’m harchwiliad o’r datganiadau ariannol yn y Deyrnas Unedig, gan gynnwys Safon Foesegol y Cyngor Adrodd Ariannol, ac rwyf wedi cyflawni fy nghyfrifoldebau moesegol eraill yn unol â’r gofynion hyn. Credaf fod y dystiolaeth archwilio a gefais yn ddigonol ac yn briodol i ddarparu sail i’m barn.

Casgliadau ynglŷn â busnes gweithredol

Wrth archwilio’r datganiadau ariannol, rwyf wedi dod i’r casgliad bod y defnydd o’r sail gyfrifyddu busnes gweithredol wrth baratoi’r datganiadau ariannol yn briodol.

Ar sail y gwaith a gyflawnais, nid wyf wedi amlygu unrhyw ansicrwydd perthnasol yn ymwneud â digwyddiadau neu amodau a allai, yn unigol neu ar y cyd, fwrw amheuaeth sylweddol am allu’r corff i barhau i fabwysiadu sail gyfrifyddu busnes gweithredol am gyfnod o ddeuddeg mis o leiaf o’r dyddiad pan gaiff y datganiadau ariannol eu hawdurdodi i’w cyhoeddi.

Mae fy nghyfrifoldebau i a chyfrifoldebau’r Prif Weithredwr mewn perthynas â busnes gweithredol wedi’u disgrifio yn yr adrannau perthnasol o’r dystysgrif hon.

Defnyddir y sail gyfrifyddu busnes gweithredol ar gyfer y Cyngor gan ystyried y gofynion a amlinellir yn Llawlyfr Adrodd Ariannol Trysorlys EF, sy’n mynnu bod endidau’n defnyddio’r sail gyfrifyddu busnes gweithredol wrth baratoi’r datganiadau ariannol pan ddisgwylir y bydd y gwasanaethau a ddarperir ganddynt yn parhau yn y dyfodol.

Gwybodaeth arall

Mae’r wybodaeth arall yn cynnwys y wybodaeth a geir yn yr adroddiad blynyddol heblaw am y datganiadau ariannol a’m hadroddiad archwilydd arnynt. Y Prif Weithredwr sy’n gyfrifol am y wybodaeth arall yn yr adroddiad blynyddol. Nid yw fy marn ar y datganiadau ariannol yn cwmpasu’r wybodaeth arall a, heblaw i’r graddau a nodir yn benodol yn fy adroddiad, nid wyf yn mynegi unrhyw fath o gasgliad sicrwydd ar hynny. Fy nghyfrifoldeb i yw darllen y wybodaeth arall ac, wrth wneud hynny, ystyried p’un a yw’r wybodaeth arall yn sylweddol anghyson â’r datganiadau ariannol neu’r wybodaeth a gafwyd wrth gynnal yr archwiliad, neu ei bod yn ymddangos fel arall ei bod wedi’i chamddatgan yn berthnasol. Os nodaf unrhyw anghysondebau perthnasol neu gamddatganiadau perthnasol ymddangosiadol, mae’n ofynnol i mi benderfynu p’un a yw hyn yn peri camddatgan perthnasol yn y datganiadau ariannol eu hunain. Os deuaf i’r casgliad, ar sail y gwaith a gyflawnais, fod camddatgan perthnasol o ran y wybodaeth arall hon, mae’n ofynnol i mi adrodd y ffaith honno.

Barn am faterion eraill

Yn fy marn i, mae’r rhan o’r Adroddiad Cydnabyddiaeth Ariannol sydd i’w harchwilio wedi cael ei pharatoi’n briodol yn unol â chyfarwyddiadau Gweinidogion Cymru a wnaed o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014.

Yn fy marn i, ar sail y gwaith a wnaed yn ystod fy archwiliad:

mae’r rhannau o’r Adroddiad Atebolrwydd sydd i’w harchwilio wedi cael eu paratoi’n briodol yn unol â chyfarwyddiadau Gweinidogion Cymru a wnaed o dan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014; ac
mae’r wybodaeth a roddwyd yn y Rhagair, yr Adroddiad ar Berfformiad a’r Adroddiad Atebolrwydd ar gyfer y flwyddyn ariannol y paratowyd y datganiadau ariannol ar ei chyfer yn gyson â’r datganiadau ariannol ac yn unol â’r gofynion cyfreithiol perthnasol.

Materion yr adroddaf arnynt drwy eithriad

Yng ngoleuni’r wybodaeth a’r ddealltwriaeth o’r corff a’i amgylchedd a gafwyd wrth gynnal yr archwiliad, nid wyf wedi canfod camddatganiadau o bwys yn y Rhagair, yr Adroddiad ar Berfformiad a’r Adroddiad Atebolrwydd.

Nid oes gennyf unrhyw beth i adrodd yn ei gylch mewn perthynas â’r materion canlynol yr adroddaf i chi, os, yn fy marn i:

nad wyf wedi derbyn yr holl wybodaeth ac esboniadau y mae arnaf eu hangen ar gyfer fy archwiliad;
nad oes cofnodion cyfrifyddu priodol wedi cael eu cadw neu nad oes ffurflenni sy’n ddigonol i’m harchwiliad wedi cael eu derbyn gan ganghennau nad yw fy nhîm wedi ymweld â nhw;
nad yw’r datganiadau ariannol a’r rhan o’r Adroddiad Atebolrwydd a archwiliwyd yn cytuno â’r cofnodion a’r datganiadau cyfrifyddu;
nad yw gwybodaeth a bennwyd gan Weinidogion Cymru ynghylch cydnabyddiaeth ariannol a thrafodion eraill wedi’i datgelu;
na ddatgelir cydnabyddiaeth ariannol benodol a nodir yn Llawlyfr Adrodd Ariannol Trysorlys EF neu nad yw’r rhannau o’r Adroddiad Cydnabyddiaeth Ariannol a Staff sydd i’w harchwilio yn cytuno â’r cofnodion a’r datganiadau cyfrifyddu; neu
nad yw’r Datganiad Llywodraethu yn adlewyrchu cydymffurfedd â chanllawiau Trysorlys EF.

Cyfrifoldebau’r Prif Weithredwr am y datganiadau ariannol

Fel yr esboniwyd yn llawnach yn y Datganiad o Gyfrifoldebau’r Cyngor a’r Prif Weithredwr, mae’r Prif Weithredwr yn gyfrifol am:

gynnal cofnodion cyfrifyddu priodol;
paratoi’r datganiadau ariannol a’r Adroddiad Blynyddol yn unol â’r fframwaith adrodd perthnasol a bod yn fodlon eu bod yn rhoi darlun cywir a theg;
sicrhau bod yr Adroddiad Blynyddol a’r datganiadau ariannol yn eu cyfanrwydd yn deg, yn gytbwys ac yn ddealladwy;
sicrhau rheoleidd-dra trafodion ariannol;
y cyfryw reolaethau mewnol ag y mae’r Prif Weithredwr yn penderfynu eu bod yn angenrheidiol i allu paratoi datganiadau ariannol sy’n rhydd rhag camddatganiadau o bwys, boed hynny o ganlyniad i dwyll neu wall;
asesu gallu’r Cyngor i barhau fel busnes gweithredol, gan ddatgelu, fel y bo’n berthnasol, materion sy’n gysylltiedig â busnes gweithredol a defnyddio’r sail gyfrifyddu busnes gweithredol oni bai bod y Prif Weithredwr yn disgwyl na fydd y gwasanaethau a ddarperir gan y Cyngor yn parhau i gael eu darparu yn y dyfodol.

Cyfrifoldebau’r Archwilydd am archwilio’r datganiadau ariannol

Fy nghyfrifoldeb yw archwilio, ardystio ac adrodd ar y datganiadau ariannol yn unol â Deddf Addysg (Cymru) 2014.

Fy amcanion yw cael sicrwydd rhesymol ynglŷn â ph’un a yw’r datganiadau ariannol yn eu cyfanrwydd yn rhydd rhag camddatgan perthnasol, p’un a achoswyd hynny trwy dwyll neu wall, a chyhoeddi adroddiad archwilydd sy’n cynnwys fy marn. Mae sicrwydd rhesymol yn lefel uchel o sicrwydd, ond nid yw’n warant y bydd archwiliad a gynhelir yn unol ag ISAs (UK) bob amser yn canfod camddatganiad perthnasol pan fydd yn bodoli. Gall camddatganiadau godi o dwyll neu wall ac ystyrir eu bod yn berthnasol pe gellid disgwyl yn rhesymol iddynt, yn unigol neu gyda’i gilydd, ddylanwadu ar benderfyniadau economaidd defnyddwyr a wnaed ar sail y datganiadau ariannol hyn.

Mae afreoleidd-dra, gan gynnwys twyll, yn achosion o ddiffyg cydymffurfio â chyfreithiau a rheoliadau. Rwyf yn dylunio gweithdrefnau yn unol â’m cyfrifoldebau, a amlinellwyd uchod, i ganfod camddatganiadau perthnasol mewn perthynas ag afreoleidd-dra, gan gynnwys twyll.

Roedd fy ngweithdrefnau’n cynnwys y canlynol:

holi rheolwyr, pennaeth archwilio mewnol yr endid sy’n cael ei archwilio a’r rhai sy’n gyfrifol am lywodraethu, gan gynnwys cael ac adolygu dogfennau ategol yn ymwneud â pholisïau a gweithdrefnau’r Cyngor sy’n ymwneud â’r canlynol:
- nodi, gwerthuso a chydymffurfio â chyfreithiau a rheoliadau a ph’un a oeddent yn ymwybodol o unrhyw achosion o ddiffyg cydymffurfio;
- canfod ac ymateb i risgiau twyll a ph’un a oes ganddynt wybodaeth am unrhyw dwyll gwirioneddol, amheuaeth o dwyll neu dwyll honedig; a’r
- rheolaethau mewnol a sefydlwyd i liniaru risgiau sy’n gysylltiedig â thwyll neu ddiffyg cydymffurfio â chyfreithiau a rheoliadau.
ystyried, fel tîm archwilio, sut a ble y gallai twyll ddigwydd yn y datganiadau ariannol ac unrhyw ddangosyddion posibl o dwyll. Yn rhan o’r drafodaeth hon, amlygais bosibilrwydd ar gyfer twyll yn y meysydd canlynol: cydnabod refeniw, cydnabod gwariant, a phostio cyfnodolion anarferol;
cael dealltwriaeth o fframwaith awdurdod y Cyngor yn ogystal â fframweithiau cyfreithiol a rheoleiddiol eraill y mae’r Cyngor yn gweithredu ynddynt, gan ganolbwyntio ar y cyfreithiau a’r rheoliadau hynny a gafodd effaith uniongyrchol ar y datganiadau ariannol neu a gafodd effaith hanfodol ar weithrediadau’r Cyngor;
cael dealltwriaeth o’r berthynas â phartïon cysylltiedig.
Yn ogystal â’r uchod, roedd fy ngweithdrefnau i ymateb i risgiau a nodwyd yn cynnwys y canlynol:
adolygu’r hyn a ddatgelwyd yn y datganiad ariannol a phrofi dogfennau ategol i asesu cydymffurfedd â’r cyfreithiau a’r rheoliadau perthnasol a drafodir uchod;
holi rheolwyr, y Pwyllgor Archwilio a chynghorwyr cyfreithiol ynghylch ymgyfreitha a hawliadau gwirioneddol a phosibl;
darllen cofnodion cyfarfodydd y rheiny sy’n gyfrifol am lywodraethu a’r Uwch Dîm Rheoli;
wrth fynd i’r afael â risg twyll drwy ddiystyru rheolaethau gan reolwyr, profi pa mor briodol yw cofnodion dyddlyfrau ac addasiadau eraill; asesu a yw’r barn a luniwyd wrth wneud amcangyfrifon cyfrifyddu yn arwydd o ragfarn bosibl; a gwerthuso rhesymeg busnes unrhyw drafodion arwyddocaol sy’n anarferol neu sydd y tu allan i’r busnes arferol.

Roeddwn hefyd wedi cyfleu’r cyfreithiau a’r rheoliadau perthnasol a nodwyd a’r risgiau posibl o ran twyll i holl aelodau’r tîm archwilio, ac roeddwn yn effro i unrhyw arwyddion o dwyll neu ddiffyg cydymffurfio â chyfreithiau a rheoliadau drwy gydol yr archwiliad.

Effeithir ar y graddau y mae fy ngweithdrefnau’n gallu canfod afreoleidd-dra, gan gynnwys twyll, gan yr anhawster cynhenid i ganfod afreoleidd-dra, effeithiolrwydd rheolaethau’r Cyngor, a natur, amseriad a graddau’r gweithdrefnau archwilio a gyflawnir.

Mae disgrifiad pellach o gyfrifoldebau’r archwilydd am archwilio’r datganiadau ariannol ar gael ar wefan y Cyngor Adrodd Ariannol. Mae’r disgrifiad hwn yn rhan o’m hadroddiad archwilydd.

Cyfrifoldebau eraill yr archwilydd

Rwyf yn cael digon o dystiolaeth i roi sicrwydd rhesymol bod y gwariant a’r incwm a gofnodwyd yn y datganiadau ariannol wedi cael eu cymhwyso at y dibenion a fwriadwyd gan y Senedd a bod y trafodion ariannol a gofnodwyd yn y datganiadau ariannol yn cydymffurfio â’r awdurdodau sy’n eu llywodraethu.

Rwyf yn cyfathrebu â’r rhai hynny sy’n gyfrifol am lywodraethu ynghylch, ymhlith materion eraill, cwmpas ac amseriad arfaethedig yr archwiliad a chanfyddiadau archwilio arwyddocaol, gan gynnwys unrhyw ddiffygion arwyddocaol mewn rheolaeth fewnol a nodaf yn ystod fy archwiliad.

Adroddiad

Nid oes gennyf sylwadau i’w gwneud ar y datganiadau ariannol hyn.

Adrian Compton
Archwilydd Cyffredinol Cymru

1 Cwr y Ddinas
Stryd Tyndall
Caerdydd
CF10 4BZ

7 Awst 2024

Y Prif Weithredwr sy’n gyfrifol am gynnal gwefan y Cyngor a sicrhau ei chyfanrwydd; nid yw’r gwaith a gynhelir gan yr archwilwyr yn cynnwys ystyried y materion hyn ac, yn unol â hynny, nid yw’r archwilwyr yn derbyn unrhyw gyfrifoldeb am unrhyw newidiadau a allai fod wedi digwydd i’r datganiadau ariannol ers iddynt gael eu cyflwyno ar y wefan yn y lle cyntaf.

Datganiadau ariannol

Datganiad o incwm cynhwysfawr ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024

		23-24	22-23
	Nodyn	£000oedd	£000oedd
Incwm
Grant gan Lywodraeth Cymru		9,252	9,389
Ffioedd cofrestru		2,756	2,644
Incwm arall	2	101	103
Arian a ryddhawyd o Gronfeydd wrth Gefn	15	67	53

Cyfanswm incwm		12,176	12,189

Gwariant

Costau staff	*	3,109	2,859
Costau rhaglen uniongyrchol	3	1,677	1,546
Costau rhaglenni sefydlu	4	6,406	6,615
Costau gweithredu eraill	5	424	383
Dibrisiad	7	68	84
Amorteiddiad	8	449	424
Dibrisiad prydles hawl defnyddio	9	121	122
Taliadau cyllid – prydles	17	6	7

Cyfanswm gwariant		12,260	12,040

Gwarged/(Diffyg) ar weithgareddau arferol		(84)	149

Llog derbyniadwy	6	219	98

Incwm net ar gyfer y flwyddyn a drosglwyddwyd i gronfeydd wrth gefn		135	247

Mae’r holl weithgareddau a ariennir gan CGA yn parhau.

*Mae dadansoddiad o gostau staff wedi’i gynnwys yn yr adroddiad staff.

Mae’r nodiadau rhan o’r cyfrifon hyn.

Datganiad o’r sefyllfa ariannol ar 31 Mawrth 2024

Asedau anghyfredol	Nodyn	£000oedd	£000oedd
		31 Mawrth 2024	31 Mawrth 2023
Eiddo, offer a chyfarpar	7	34	89
Asedau anniriaethol	8	648	904
Ased hawl defnyddio – prydles	9	517	638
Cyfanswm asedau anghyfredol		1,199	1,631

Asedau cyfredol
Buddsoddiadau tymor byr		2,503	2,503
Masnach a symiau derbyniadwy eraill	10	469	723
Arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod	11	5,237	5403
Cyfanswm asedau cyfredol		8,209	8,629

Cyfanswm asedau		9,408	10,260

Rhwymedigaethau cyfredol
Masnach a symiau taliadwy eraill	12	(3,143)	(3,829)
Darpariaethau ar gyfer rhwymedigaethau a thaliadau	13	-	-
Cyfanswm rhwymedigaethau cyfredol		(3,143)	(3,829)

Asedau anghyfredol +/- asedau cyfredol net/rhwymedigaethau		6,265	6,431

Rhwymedigaethau anghyfredol
Incwm grant gohiriedig	12	(242)	(351)
Credydwr gohiriedig	12	-	-
Rhwymedigaeth prydles hawl defnyddio	17	(420)	(545)
Cyfanswm rhwymedigaethau anghyfredol		(662)	(896)
Asedau llai rhwymedigaethau		5,603	5,535

Ariannwyd gan:
Ecwiti trethdalwyr

Cronfa wrth gefn gyffredinol		4,536	4,401
Cronfa wrth gefn y gronfa ddata	15	767	797
Cronfa wrth gefn Priodoldeb i Ymarfer	15	300	300
ronfa wrth gefn llety	5		7

CYFANSWM CYFALAF A CHRONFEYDD WRTH GEFN		5,603	5,535

Hayden Llewellyn
Prif Weithredwr
1 Awst 2024

Mae’r nodiadau rhan o’r cyfrifon hyn.

Datganiad o lifoedd arian parod ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024

		23-24	22-23
	Nodyn	£000oedd	£000oedd
Llifoedd arian parod o weithgareddau gweithredu	14	(48)	1,052

Llifoedd arian parod o weithgareddau buddsoddi
Llog a dderbyniwyd	6	219	98
Prynu eiddo, offer a chyfarpar	7	(13)	(30)
Prynu asedau anniriaethol	8	(192)	(488)
Cynnydd mewn buddsoddiadau tymor byr		(0)	(0)
Ased hawl defnyddio: taliadau prydles	17	(131)	(95)

Cynnydd/(Gostyngiad) net mewn arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod		(166)	531

Arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod ar 1 Ebrill		5,403	4,872
Arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod ar 31 Mawrth		5,237	5,403

Datganiad o newidiadau yn ecwiti trethdalwyr ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024

	Cronfa wrth gefn gyffredinol	Cronfeydd wrth gefn penodedig	Cyfanswm	2022-23
Balans ar 1 Ebrill	4,401	1,134	5,535	5,296
Gwarged ar gyfer y flwyddyn	135	-	135	247
Trosglwyddiadau i/(o) gronfeydd wrth gefn penodedig (Nodyn 15)	-	(67)	(67)	(8)
Balans ar 31 Mawrth	4,536	1,067	5,603	5,535

Mae’r nodiadau rhan o’r cyfrifon hyn.

Nodiadau i'r cyfrifon

1. Polisïau cyfrifyddu

1.1 Confensiwn cyfrifyddu

Paratowyd y datganiadau ariannol hyn yn unol â Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth (FReM) 2023-24, a gyhoeddwyd gan Drysorlys EF. Mae’r polisïau cyfrifyddu a gynhwysir yn y FReM yn cymhwyso Safonau Adrodd Ariannol Rhyngwladol (IFRS) fel y cânt eu haddasu neu eu dehongli ar gyfer cyd-destun y sector cyhoeddus. Lle bydd y FReM yn caniatáu dewis o bolisi cyfrifyddu, dewiswyd y polisi cyfrifyddu y bernir mai ef yw’r mwyaf priodol i amgylchiadau penodol Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) er mwyn rhoi darlun cywir a theg. Caiff y polisïau penodol a fabwysiadwyd gan CGA eu disgrifio isod. Maent wedi’u cymhwyso’n gyson wrth ddelio ag eitemau yr ystyrir eu bod yn berthnasol i’r cyfrifon.

Safonau cyfrifyddu a gyhoeddwyd, nad ydynt mewn grym eto:

Nid yw IFRS 17 Contractau Yswiriant wedi cael ei mabwysiadu eto gan y sector cyhoeddus a’r dyddiad mabwysiadu yw 1 Ebrill 2025. Nod sylfaenol IFRS 17 yw gwneud contractau trosglwyddo risg yn debycach rhwng gwahanol endidau. Gan nad oes gan CGA unrhyw gontractau yswiriant, mae hyn yn annhebygol o effeithio ar ddatganiadau ariannol CGA pan gaiff ei fabwysiadu.

1.2 Incwm ffioedd cofrestru

Mae’r flwyddyn gofrestru’n mynd o 1 Ebrill tan 31 Mawrth bob blwyddyn, ac mae’r ffi’n ddyledus ar 1 Ebrill bob blwyddyn. Mae’n ofynnol i’r ffi gael ei thalu’n llawn, ni waeth ar ba ddyddiad y mae ymarferydd yn cofrestru gyda CGA mewn gwirionedd – ni roddir gostyngiad am gofrestru am ran o’r flwyddyn.

Cafodd incwm ffioedd ei gredydu i’r Datganiad o Incwm Cynhwysfawr ar sail gronnol, gydag unrhyw ffioedd a dderbyniwyd ymlaen llaw ar gyfer y flwyddyn ariannol ganlynol yn cael eu trin fel incwm wedi’i dalu ymlaen llaw a’u cofnodi yn y Datganiad o’r Sefyllfa Ariannol fel rhwymedigaeth.

1.3 Gwariant ar sefydlu

Caiff gwariant ar y rhaglen sefydlu ei gydnabod ar sail y tymor academaidd pan gwblhawyd y gweithgaredd hyfforddi. Caiff gwariant ac incwm grant sy’n ddyledus ar gyfer tymor y gwanwyn ei gynnwys o dan Groniadau (gwariant grant sy’n ddyledus i ysgolion) a Symiau sy’n dderbyniadwy (grant sy’n ddyledus gan Lywodraeth Cymru) gan ddibynnu ar amser y taliad a derbyn grantiau perthnasol. Weithiau, gallai tymor y gwanwyn rychwantu dwy flynedd academaidd, er nad yw hyn bob amser yn wir gan fod dyddiad diwedd tymor y gwanwyn yn cael ei bennu gan y Pasg. Am y rheswm hwn, ac fel y cymeradwywyd gan archwiliadau blaenorol, cyfrifir am dymor y gwanwyn, ni waeth pryd y mae’n gorffen, yn y flwyddyn y mae’r holl sesiynau, neu fwyafrif y sesiynau yn digwydd ynddi.

1.4 Asedau anghyfredol

Diffinnir asedau anghyfredol fel unrhyw ddarn unigol o offer sy’n costio mwy na £1,000 (gan gynnwys TAW) sydd ag oes economaidd/ weithredol amcangyfrifedig o fwy na blwyddyn. Lle y bo’n fwy cyffredin ystyried cydrannau unigol fel grŵp, caiff y rhain eu trin fel asedau cyhyd â bod eu gwerth at ei gilydd yn fwy na’r trothwy cyfalafu.

Mae asedau anghyfredol wedi’u prisio ar sail cost hanesyddol ar ddiwedd y flwyddyn gan nad yw unrhyw addasiadau ailbrisio’n berthnasol ym marn CGA.

1.5 Dibrisiad

Darperir dibrisiad ar bob ased anghyfredol ar gyfraddau sydd wedi’u cyfrifo i ddileu’r gost, llai gwerth gweddilliol amcangyfrifedig pob ased, yn gyfartal dros ei oes ddefnyddiol ddisgwyliedig fel a ganlyn:

caiff yr holl offer trydanol, gan gynnwys cyfrifiaduron ac offer swyddfa, ei ddibrisio ar sail linol dros dair blynedd
caiff dodrefn a gosodiadau a ffitiadau eu dibrisio ar sail linol dros bum mlynedd

Ym mhob achos, bydd dibrisiad yn dechrau o'r mis ar ôl prynu.

1.6 Asedau anniriaethol

Cyfalafir gwaith datblygu meddalwedd, cynnwys y wefan a thrwyddedau sy’n costio mwy na £1,000 (gan gynnwys TAW) ac sydd ag oes economaidd/weithredol amcangyfrifedig o fwy na blwyddyn.

Darperir amorteiddiad ar asedau anniriaethol ar gyfraddau a gyfrifir i ddileu cost pob ased dros ei oes ddefnyddiol ddisgwyliedig:

caiff y gwaith o ddatblygu'r gronfa ddata a’r wefan ei amorteiddio ar sail linol dros dair blynedd
chaiff trwyddedau meddalwedd eu hamorteiddio ar sail linol dros eu hoes.

Yn y ddau achos, bydd yr amorteiddio'n dechrau o’r mis ar ôl prynu.

1.7 Grantiau’r Llywodraeth

Mae CGA yn cael incwm grant ar gyfer prosiectau gan Lywodraeth Cymru ar gyfer y meysydd canlynol:

gweinyddu dyfarnu SAC
gweinyddu trefniadau cyllido, olrhain a chofnodi ar gyfer sefydlu
datblygu a chynnal y PDP
cyhoeddi tystysgrifau sefydlu
datblygu gwefan Addysgwyr Cymru
gweithredu fel Ysgrifenyddiaeth i CACAC
dadansoddi data
arwain ystod o fentrau cenedlaethol a phrosiectau ymchwil ar faterion addysgu a dysgu penodol

Yn ogystal â chyllid grant ar gyfer prosiectau, mae CGA hefyd yn cael Cymorth Grant gan Lywodraeth Cymru ar gyfer y meysydd canlynol:

cymhorthdal i gofrestreion ar gyfer y ffi gofrestru
hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau addysg

Caiff yr holl grantiau a dderbynnir eu credydu i'r Datganiad o Incwm Cynhwysfawr yn y flwyddyn y maent yn dod i law (ar sail croniadau), a chaiff unrhyw falansau sy'n weddill eu credydu i incwm cronedig neu ohiriedig ar ddiwedd y flwyddyn yn unol â hynny.

Lle y ceir cyllid mewn perthynas â phrynu asedau anghyfredol ac anniriaethol, ymdrinnir ag incwm grant fel incwm gohiriedig (Rhwymedigaeth Hirdymor), ac fe'i rhyddheir yn gymesur â gwerth yr ased a ddefnyddir bob blwyddyn.

1.8 Costau pensiwn

Mae cyflogeion blaenorol a phresennol yn cael eu cynnwys yn narpariaethau Cynlluniau Pensiwn y Gwasanaeth Sifil a ddisgrifir yn yr adroddiad cydnabyddiaeth ariannol a staffyr adroddiad cydnabyddiaeth ariannol a staff. Nid yw elfennau buddion diffiniedig y cynlluniau’n cael eu hariannu. Mae CGA yn cydnabod costau disgwyliedig yr elfennau hyn ar sail systematig a rhesymegol dros y cyfnod y mae’n elwa ar wasanaethau cyflogeion drwy dalu symiau i Brif Gynlluniau Pensiwn y Gwasanaeth Sifil (PCSPS) a gyfrifir ar sail croniadau. Rhwymedigaeth y PCSPS a Chynllun Pensiwn y Gwasanaeth Sifil ac Eraill (CSOPS) yw talu unrhyw fuddion yn y dyfodol. O ran elfennau cyfraniadau diffiniedig y cynlluniau, mae CGA yn cydnabod y cyfraniadau sy’n daladwy am y flwyddyn.

1.9 Treth ar Werth (TAW)

Mae’r rhan fwyaf o weithgareddau CGA y tu hwnt i gwmpas TAW ac, yn gyffredinol, nid yw treth wrth werthu yn berthnasol ac ni ellir adennill treth wrth brynu ar bryniannau. Codir TAW na ellir ei hadennill i’r categori gwariant perthnasol neu caiff ei chyfalafu os yw’n ymwneud ag ased sefydlog. Pan godir treth wrth werthu neu pan ellir adennill TAW wrth brynu, caiff y symiau eu datgan heb gynnwys TAW.

1.10 Asedau hawl defnyddio

Yn unol ag IFRS 16, ar ddechrau contract, rydym yn asesu p’un a yw’r contract yn brydles ai peidio, neu b’un a yw’n cynnwys prydles ai peidio. Mae contract neu rannau o gontract sy’n trosglwyddo’r hawl i ddefnyddio ased yn gyfnewid am ystyriaeth yn cael eu dosbarthu’n brydlesi a chyfrifir amdanynt yn unol ag IFRS 16.

Mae contract yn brydles, neu’n cynnwys prydles:

os yw’r contract yn cynnwys defnyddio ased a nodwyd
os oes gennym yr hawl i gael yr holl fudd economaidd, i raddau helaeth, o ddefnyddio’r ased drwy gydol y cyfnod defnyddio
os oes gennym yr hawl i ddefnyddio’r ased yn uniongyrchol

Pan gydnabyddir prydles mewn contract, cydnabyddwn ased hawl defnyddio a rhwymedigaeth prydles ar y dyddiad dechrau. Mesurir yr ased hawl defnyddio ar gost i ddechrau, sy’n cynnwys swm cychwynnol y rhwymedigaeth prydles wedi’i addasu ar gyfer costau uniongyrchol cychwynnol, rhagdaliadau, a chymhellion.

Mae’r ased hawl defnyddio’n cael ei ddibrisio gan ddefnyddio’r dull llinol o’r dyddiad dechrau i ddiwedd oes ddefnyddiol yr ased hawl defnyddio, neu ddiwedd cyfnod y brydles, pa un bynnag sydd cynharaf. Pennir oes ddefnyddiol amcangyfrifedig asedau hawl defnyddio ar yr un sail ag oes ddefnyddiol asedau eiddo, offer a chyfarpar.

Mesurir y rhwymedigaeth prydles i ddechrau yn ôl gwerth presennol y taliadau prydles nad ydynt yn cael eu talu ar y dyddiad dechrau, wedi’i ddisgowntio gan ddefnyddio’r gyfradd llog sydd ymhlyg yn y brydles neu, os na ellir pennu’r gyfradd honno’n rhwydd, gan ddefnyddio’r gyfradd fenthyca gynyddrannol a gyhoeddwyd gan Drysorlys EF.

Rydym wedi eithrio contractau ar gyfer eitemau gwerth isel sy’n costio llai na £5,000 a chontractau â chyfnod byrrach na deuddeg mis.

1.11 Rhagdaliadau

Mae CGA wedi mabwysiadu trothwy de minimis o £1,200 (cost sy’n gyfwerth â £100 bob mis) ar gyfer cydnabod rhagdaliadau. Ac eithrio ar gyfer rhagdaliadau mis llawn, bydd y tâl a amlinellwyd yn dechrau o’r mis ar ôl y taliad.

1.12 Darpariaethau ar gyfer rhwymedigaethau a thaliadau

Mae CGA yn darparu ar gyfer yr holl rwymedigaethau cyfreithiol neu ffurfiannol na ellir eu rhagnodi o ran amser na swm ar ddyddiad y Datganiad o’r Sefyllfa Ariannol ar sail yr amcangyfrif gorau o’r gwariant y mae ei angen i setlo’r goblygiad. Yn unol ag IAS 37, cydnabyddir darpariaethau dim ond lle bydd mantais economaidd yn debygol o gael ei throsglwyddo, a lle gellir amcangyfrif y swm yn rhesymol.

1.13 Buddsoddiadau tymor byr

Yn unol â’i bolisi ar Reoli Arian Parod, mae CGA yn dal buddsoddiadau tymor byr, am hyd at 12 mis, ar adnau gydag un o brif fanciau’r Stryd Fawr.

1.14 Buddion cyflogeion

Yn ôl y gofyn, mae CGA yn cydnabod cost buddion cyflogeion, gan gynnwys:

buddion cyflogeion tymor byr, sef “cost” gwyliau blynyddol heb eu cymryd ar ddiwedd y flwyddyn
buddion ôl-gyflogaeth, o ran buddion terfynu

1.15 Arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod

Mae swyddogaethau craidd CGA yn cael eu cyllido gan incwm o ffioedd cofrestru blynyddol statudol ymarferwyr, ac mae gweithgareddau eraill a gwblheir ar ran Llywodraeth Cymru yn cael eu cyllido gan grant. Derbynnir incwm ffioedd ymlaen llaw bob blwyddyn a chaiff cymorth grant ei dynnu i lawr bob tri mis ac yna bob mis, yn ôl yr angen. Oherwydd natur anfasnachol y gweithgareddau hyn a'r ffynonellau cyllid hyn, nid yw CGA yn agored i unrhyw risg ariannol.

Cedwir ei falansau arian mewn cyfrifon banc masnachol: felly mae CGA yn agored i gyn lleied o risg â phosibl o ran cyfraddau llog. Er bod CGA yn gallu cael benthyg arian, ni fu angen iddo wneud hynny yn ystod y flwyddyn ariannol hon.

1.16 Cyfnewid tramor

Mae trafodion mewn arian tramor yn cael eu newid i sterling ar y gyfradd gyfnewid ar ddyddiad y trafodyn.

2. Incwm arall

	23-24	22-23
	£000oedd	£000oedd
Incwm amrywiol	27	27

Contract y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid gyda Llywodraeth Cymru	74	76

Cyfanswm	101	103

Mae CGA dan gontract i Lywodraeth Cymru i weinyddu a datblygu ymhellach y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru. Daeth y contract i ben ar 14 Chwefror 2024 ac, yn dilyn ymarfer aildendro, dyfarnwyd y contract i CGA tan fis Mawrth 2025.

3. Costau rhaglenni uniongyrchol

	23-24			22-23
	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd
	CGA	LlC	Cyfanswm	Cyfanswm
Costau aelodau	37	5	42	39
Costau aelodau paneli	116	-	116	94
Costau’r bwrdd achredu AGA	56	-	56	58
Pasbort Dysgu Proffesiynol	-	150	150	117
Ysgrifenyddiaeth CACAC	-	140	140	140
Hyrwyddo Gyrfaoedd/ Addysgwyr Cymru	-	194	194	251
Cynnal a datblygu’r gronfa ddata	12	2	14	14
Ffioedd cyfreithiol a phroffesiynol – Priodoldeb i Ymarfer	901	-	901	784
Costau cyfieithu	31	-	31	16
Costau argraffu, postio, hyrwyddo a ffioedd proffesiynol	33	-	33	33
Cyfanswm	1,186	491	1,677	1,546

Mae costau aelodau paneli Priodoldeb i Ymarfer, ffioedd cyfreithiol, a chostau cyfieithu yn uwch eleni oherwydd bod mwy o wrandawiadau wedi cael eu cynnal (52 o gymharu â 46 a gynhaliwyd yn 22/23). Mae costau Hyrwyddo Gyrfaoedd/Addysgwyr Cymru yn is eleni o ganlyniad i gostau eirioli a recriwtio is.

4. Costau rhaglenni sefydlu

Holl wariant Llywodraeth Cymru	23-24	22-23
	£000oedd	£000oedd
Gweinyddu	80	85

Gwariant grant sefydlu	6,326	6,530

Cyfanswm	6,406	6,615

Yn ystod tymor yr hydref 2021, cynyddodd Llywodraeth Cymru lefel y cyllid y mae CGA yn ei ryddhau i ysgolion sy’n darparu cymorth sefydlu i ANG o uchafswm o £700 y tymor i £900 y tymor, a sicrhawyd bod £350 y tymor ar gael hefyd i’r rhai sy’n ymgymryd â rôl mentor sefydlu. Eleni, bu gostyngiad sylweddol yn nifer yr ANG sy’n cael cyllid sefydlu, ac mae hyn wedi effeithio ar lefel y grant a dalwyd. Er bod nifer gyffredinol yr ANG wedi lleihau, bu cynnydd parhaus yn nifer y taliadau a wnaed ar uchafswm y gyfradd fesul tymor.

Ar ran Llywodraeth Cymru, mae CGA yn gweinyddu cyllid i’r consortia rhanbarthol/awdurdodau lleol/ysgolion ar gyfer darparu rôl y dilyswr allanol. Ym mis Medi 2022, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru y byddai ANG cyflenwi tymor byr yn cael eu cefnogi trwy’r broses sefydlu gan fentor allanol sy’n cyflawni rôl ddeuol, sef mentor sefydlu a dilyswr allanol. Ariennir y rôl mentor allanol ar gyfradd o £817 fesul ANG a gynorthwyir, ac ariennir y rôl dilyswr allanol ar gyfradd o £467 fesul ANG a gynorthwyir.

Fel y nodwyd yn flaenorol, er bod nifer yr ANG y mae arnynt angen cymorth dilyswr allanol wedi gostwng, bu cynnydd sylweddol yn ystod y flwyddyn academaidd hon yn nifer yr ANG sy’n ymgymryd â’r cyfnod sefydlu trwy waith cyflenwi tymor byr. Mae hyn wedi effeithio ar lefel y cyllid a dalwyd a’r grant sy’n ofynnol i gefnogi rolau mentoriaid allanol/dilyswyr allanol.

5. Costau gweithredu eraill

			23-24	21-22
	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd
	CGA	LlC	Cyfanswm	Cyfanswm
Treuliau swyddogion	8	-	8	6
Hyfforddi a recriwtio	32	-	32	32
Rhent ac ardrethi	68	-	68	54
Tâl am wasanaeth a chyfleustodau	92	-	92	59
Ffioedd proffesiynol	8	-	8	49
Yswiriant	21	-	21	20
Argraffu a deunydd ysgrifennu	5	-	5	3
Postio	9	-	9	23
Costau cyfrifiaduron	85	-	85	67
Hurio lleoliadau	8	-	8	3
Ffioedd archwilio	24	-	24	18
Cynnal a chadw	4	-	4	1
Costau eraill	59	1	60	48

Cyfanswm	423	1	424	383

Y llynedd, cawsom dri mis heb rent yn rhan o drefniant prydles i ddileu’r cymal torri ar gyfer llety swyddfa, felly mae costau rhent ac ardrethi’n uwch eleni. Mae tâl am wasanaeth a chyfleustodau’n uwch eleni o ganlyniad i gynnydd cyffredinol mewn costau a thalu cost fantoli ychwanegol mewn perthynas â thâl gwasanaeth blwyddyn flaenorol. Mae costau cyfrifiaduron yn uwch eleni hefyd o ganlyniad i uwchraddio’r system gyllid, a symudodd y trefniant lletya o’r safle i’r cwmwl, gan arwain at ffioedd lletya ychwanegol.

Mae ffioedd proffesiynol yn is eleni oherwydd bod rhai’r llynedd yn cynnwys cost comisiynu prosiect darganfod ar gyfer cronfa ddata cofrestru newydd. Mae costau postio’n is eleni hefyd oherwydd bod rhai’r llynedd yn cynnwys costau ymarfer postio ar gyfer y Cod Ymddygiad.

6. Llog derbyniadwy

Derbyniwyd £219,072 (2022-23: £97,819) o log yn ystod y cyfnod mewn perthynas â chyfrifon banc CGA, gan gynnwys croniad o £6,754 (2022-23, £2,558).

7. Asedau anghyfredol

	Offer swyddfa	Offer cyfrifiadurol	Dodrefn a ffitiadau	Cyfanswm
	£000oedd	£000oedd	£000oedd	£000oedd
Cost neu brisiad
Ar 1 Ebrill 2023	46	227	322	595
Ychwanegiadau	3	8	2	13
Gwarediadau	(5)	(10)	-	(15)
Ar 31 Mawrth 2024	44	225	324	593
Dibrisiad
Ar 1 Ebrill 2023	42	182	282	506
Cost am y flwyddyn	3	26	39	68
Gwarediadau	(5)	(10)	-	(15)
Ar 31 Mawrth 2024	40	198	321	559

Gwerth Net ar Bapur ar 31 Mawrth 2024	4	27	3	34

Gwerth Net ar Bapur ar 1 Ebrill 2023	5	45	40	89

O’r Gwerth Net ar Bapur ar 31 Mawrth 2024, roedd £1,400 i gefnogi gweithgareddau a ariennir gan Lywodraeth Cymru (£3,600, ar 31 Mawrth 2023).

8. Asedau anniriaethol

	Datblygiadau’r gronfa ddata	Cyfanswm
	£000oedd	£000oedd
Cost neu brisiad
Ar 1 Ebrill 2023	2,818	2,818
Ychwanegiadau	192	192
Gwarediadau	-	-
Ar 31 Mawrth 2024	3,010	3,010
Amorteiddiad
Ar 1 Ebrill 2023	1,913	1,913
Cost am y flwyddyn	449	449
Gwarediadau	-	-
Ar 31 Mawrth 2024	2,362	2,362

Gwerth Net ar Bapur ar 31 Mawrth 2024	648	648

Gwerth Net ar Bapur ar 1 Ebrill 2023	904	904

O’r Gwerth Net ar Bapur ar 31 Mawrth 2024, roedd £553,000 i gefnogi gweithgareddau a ariennir gan Lywodraeth Cymru (£777,000, ar 31 Mawrth 2023), yn ymwneud yn bennaf â pharhau i ddatblygu platfform Addysgwyr Cymru a’r PDP.

Ni amharwyd ar asedau anghyfredol nac anniriaethol, sydd wedi’u dangos yn unol â’u cost ac sy’n cael eu hystyried yn ’werth teg’.

9. Ased hawl defnyddio - prydles

	Prydles Swyddfa	Cyfanswm
	£000oedd	£000oedd
Cost neu brisiad
Ar 1 Ebrill 2023	760	760
Ychwanegiadau	-	-
Ar 31 Mawrth 2024	760	760
Dibrisiad
Ar 1 Ebrill 2023	122	122
Cost am y flwyddyn	121	121
Ar 31 Mawrth 2024	243	243

Gwerth Net ar Bapur ar 31 Mawrth 2024	517	517

Gwerth Net ar Bapur ar 1 Ebrill 2023	638	638

Daeth IFRS16: Prydlesi i rym ar 1 Ebrill 2022. Mae CGA wedi cydymffurfio â’r safon hon ac wedi mabwysiadu’r dull syml o gyflwyno asedau hawl defnyddio. Yr unig ased hawl defnyddio yw’r brydles swyddfa ar gyfer lloriau 9 a 10 Tŷ Eastgate. Daw’r brydles i ben ar 30 Mehefin 2028.

10. Symiau masnach a symiau eraill derbyniadwy

	31 Mawrth 2024	31 Mawrth 2023
	£000oedd	£000oedd
Symiau sy’n ddyledus o fewn blwyddyn
Symiau derbyniadwy eraill	289	590
Rhagdaliadau	180	133

Cyfanswm	469	723

Mae’r gostyngiad mewn symiau derbyniadwy eraill i’w briodoli’n bennaf i amseriad a gwerth dyledwr diwedd y flwyddyn Llywodraeth Cymru.

11. Arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod

	23-24	22-23
	£000oedd	£000oedd
Balans ar 1 Ebrill	5,403	4,872
Newid net mewn balansau arian parod a’r hyn sy’n cyfateb i arian parod	(166)	531

Balans ar 31 Mawrth	5,237	5,403

Cadwyd balansau arian parod CGA mewn banc masnachol ar ddiwedd y flwyddyn. Ni chadwyd unrhyw falansau gyda Swyddfa Tâl-feistr Cyffredinol EF.

12. Symiau masnach a symiau taladwy eraill

	31 Mawrth 2024	31 Mawrth 2023
	£000oedd	£000oedd
Symiau sy’n ddyledus o fewn blwyddyn
Ffioedd cofrestru a ragdalwyd	762	815
Symiau taladwy eraill	804	372
Rhwymedigaethau prydles hawl defnyddio	126	125
Treth arall a nawdd cymdeithasol	66	74
Pensiwn	60	58
Incwm gohiriedig: grant Llywodraeth Cymru	350	555
Croniadau	975	1,830

Cyfanswm	3,143	3,829

Symiau sy’n ddyledus ar ôl un flwyddyn

Incwm gohiriedig: grant Llywodraeth Cymru	242	351
Rhwymedigaethau prydles hawl defnyddio	420	545

Cyfanswm	662	896

Mae croniadau’n is eleni yn bennaf oherwydd gwerth y croniad Sefydlu ar ddiwedd y flwyddyn (cyfeiriwch at nodyn 4).

Derbyniodd CGA incwm grant gan Lywodraeth Cymru tuag at gost asedau anghyfredol. Oherwydd y bydd yr asedau hyn yn cael eu dibrisio dros eu hoes economaidd ddefnyddiol, cydnabyddir rhwymedigaeth ohiriedig adeg y prynu, a gaiff ei rhyddhau dros oes yr asedau.

13. Darpariaethau ar gyfer rhwymedigaethau a thaliadau

Caiff darpariaethau eu cydnabod yn y datganiadau ariannol pan fydd CGA yn ystyried bod ganddo rwymedigaeth gyfreithiol neu adeiladol o ganlyniad i ddigwyddiad yn y gorffennol a fydd, yn ôl pob tebyg, yn arwain at drosglwyddo budd economaidd ac y gellir ei amcangyfrif yn ddibynadwy.

	Adnewyddu adeiladau	Cyfanswm
	£000oedd	£000oedd
Balans ar 1 Ebrill	-	-
Darparwyd yn y flwyddyn	-	-
Rhyddhawyd yn y flwyddyn	-	-
Balans ar 31 Mawrth	-	-

14. Nodiadau i’r datganiad llif arian parod

Cysoni gwarged ar weithgareddau cyffredin â mewnlif arian net o weithgareddau cyffredin

	23-24	22-23
	£000oedd	£000oedd
(Diffyg)/Gwarged ar weithgareddau cyffredin	(84)	149
Dibrisiad	68	206
Amorteiddiad	449	424
Dibrisiad ased hawl defnyddio	121
Llog ased hawl defnyddio	6
Cynnydd/(Gostyngiad) mewn Symiau masnach a symiau taladwy eraill	(686)	345
(Cynnydd)/Gostyngiad mewn Symiau masnach a symiau derbyniadwy eraill	253	57
(Cynydd)/Gostyngiad mewn Credydwr gohiriedig	-	(43)
Cynnydd/(Gostyngiad) mewn Rhwymedigaeth ohiriedig	(108)	(79)
Cynnydd/(Gostyngiad) mewn darpariaethau	-	-
Rhyddhau i/o gronfeydd wrth gefn	(67)	(8)
Mewnlif/(all-lif) arian net o weithgareddau cyffredin	(48)	1,052

Nid oes credydwyr gohiredig yn 2023-24 gan fod yn yn berthynol o lês yr adeilad oedd wedi ei drin yn flaenorol fel lês gweithredol, ac nid yw hyn yn berthnasol bellach o dan IFRS16.

Dadansoddiad o newidiadau mewn cronfeydd net yn ystod y cyfnod

	23-24	22-23
	£000oedd	£000oedd
Cronfeydd net ar 1 Ebrill	5,403	4,872
Mewnlif/(all-lif) arian net	(166)	531
Cronfeydd net ar 31 Mawrth	5,237	5,403

Cafodd yr holl falansau ar 31 Mawrth 2024 eu dal gyda banc masnachol (gan gynnwys swm o £2,503,279 a gadwyd mewn cyfrif â 95 diwrnod o rybudd), ac mewn arian parod.

15. Cronfeydd wrth gefn penodedig

Yn unol â strategaeth ariannol CGA, mae'r cronfeydd wrth gefn penodedig canlynol wedi eu sefydlu:

Cronfa wrth gefn Priodoldeb i Ymarfer – er mwyn lleihau effaith amrywiad yn nifer yr achosion a atgyfeirir ar sefyllfa ariannol CGA i’r eithaf, ac i ddarparu ar gyfer costau unrhyw her gyfreithiol uwchben a thu hwnt i’r costau hynny a delir gan Yswiriant Indemniad Proffesiynol.

Cronfa wrth gefn y gronfa ddata – er mwyn ariannu amnewid y gronfa ddata Cofrestr Ymarferwyr Addysg.

Cronfa wrth gefn llety – er mwyn cefnogi costau CGA yn y dyfodol o ran ei anghenion llety, gan gynnwys y gofyniad ar gyfer gofod ychwanegol i gynnal gwrandawiadau Priodoldeb i Ymarfer yn fewnol.

	Cronfa wrth gefn y gronfa ddata £000oedd	Cronfa wrth gefn Priodoldeb i Ymarfer £000oedd	Cronfa wrth gefn llety £000oedd	Cyfanswm £000oedd
Balans ar 1 Ebrill	797	300	37	1,134
Rhyddhau o’r cronfeydd wrth gefn	(30)	-	(37)	(67)
Ychwanegu at y cronfeydd wrth gefn	-	-	-	-
Balans ar 31 Mawrth	767	300	-	1,067

16. Ymrwymiadau Cyfalaf

Ar 31 Mawrth 2024, roedd gan CGA ymrwymiadau cyfalaf gwerth £643,530 (2022-23, £559,179). Mae hyn yn ymwneud â gwaith parhaus i uwchraddio’r gronfa ddata Cofrestru, datblygu cynnwys digidol ar gyfer Addysgwyr Cymru, a cham dau’r gwelliannau i’r swyddogaeth adrodd o fewn y PDP.

17. Rhwymedigaethau Prydles Hawl Defnyddio

	31 Mawrth 2024	31 Mawrth 2023
	£000oedd	£000oedd
Balans ar 1 Ebrill	671	760
Ad-daliadau	(131)	(95)
Costau cyllid	6	6
Cyfanswm	546	671

Ymrwymiad blynyddol ar brydlesi adeiladau yn ôl blwyddyn:
O fewn blwyddyn	126	125

Rhwng blwyddyn a phum mlynedd	420	515
Mwy na phum mlynedd	-	31
	420	546

Cyfanswm	546	671

18. Deilliannau ac Offerynnau Ariannol eraill

Nid oes gan CGA unrhyw fenthyciadau, ac mae’n lliniaru’r posibilrwydd o fod yn agored i risg hylifedd drwy reoli ei adnoddau.

Caiff pob ased a rhwymedigaeth ei nodi mewn arian sterling, felly nid yw’n agored i risgiau arian cyfred.

19. Trafodion â phartïon cysylltiedig

Ystyrir Llywodraeth Cymru yn barti cysylltiedig ac, yn ystod y flwyddyn, derbyniodd CGA grant a ddaeth i gyfanswm o £9,252,000 (£9,389,000 2022-23). Mae hyn yn cynnwys balans dyledwyr ar ddiwedd y flwyddyn o £253,514, (£545,860 2022-23) ar gyfer swm terfynol y grant a dynnir i lawr ar gyfer 2023-24, a gyflwynir i Lywodraeth Cymru ym mis Mehefin. Yn ogystal, yn unol â nodyn 2, mae gan CGA gontract gyda Llywodraeth Cymru i weinyddu a datblygu ymhellach y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru. Yn ystod y flwyddyn, cafodd CGA £73,791 (£75,766 2022-23) gan Lywodraeth Cymru ar gyfer y gwaith hwn dan gontract. Ni fu unrhyw drafodion gwariant gyda Llywodraeth Cymru yn ystod 2023-24 (£dim 2022-23).

Caiff aelodau o'r Cyngor hefyd fod â swyddogaethau mewn sefydliadau y mae CGA yn ymdrin â nhw. Fodd bynnag, nid oes gan aelodau o'r Cyngor unrhyw ddylanwad ar y trafodion hyn gan eu bod yn digwydd yn rhan o weithgareddau arferol CGA.

Yn ystod 2023-24, nid oedd aelodau’r Cyngor, nac uwch swyddogion CGA, nac unrhyw aelodau o'u teuluoedd, yn gysylltiedig ag unrhyw drafodion gyda CGA, yn uniongyrchol nac yn anuniongyrchol, ar wahân i dalu treuliau a chyflogau fel arfer.

20. Rhwymedigaethau digwyddiadol

Nid oes unrhyw rwymedigaethau digwyddiadol (2022-23, £dim).

21. Digwyddiadau ers diwedd y cyfnod adrodd

Nid oes unrhyw ddigwyddiadau i’w hadrodd ar ddyddiad llofnodi’r Cyfrifon hyn.

Awdurdododd y Prif Weithredwr y Cyfrifon hyn i’w cyhoeddi ar 1 Awst 2024.

Lawrlwytho'r Adroddiad Monitro Safonau’r Gymraeg 2023-24 (PDF)

Cyflwyniad

Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) yw’r rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru.

Rydym wedi ein cynnwys yng nghategori pedwar Safonau’r Gymraeg. Mae hyn yn golygu bod rhaid i ni gydymffurfio â 148 o safonau sy’n ymwneud â chyflenwi gwasanaethau, materion gweithredol, llunio polisi, a chadw cofnodion. Mae ein polisi safon gwasanaeth, a chanllawiau ar ddefnyddio a hyrwyddo’r Gymraeg yn fewnol, yn esbonio sut fyddwn ni’n ymddwyn o ran gofynion y safonau, ac yn dilyn yr egwyddor y dylai’r Gymraeg a’r Saesneg gael yr un statws yn ein gwaith a’n gweinyddu. Maen nhw hefyd yn cydnabod ein cyfrifoldeb i hyrwyddo a datblygu defnydd o’r Gymraeg o fewn ein gweithle ac yn y gweithlu addysg ehangach y mae ein cofrestreion yn ymarfer ynddo.

Ochr yn ochr â’r dogfennau hyn, mae’r adroddiad blynyddol hwn yn amlinellu sut rydym wedi cydymffurfio â Safonau’r Gymraeg yn ystod 2023-24, gan fanylu ar sut rydym wedi gweithio i hyrwyddo defnydd o’r iaith, ymhlith ein cyflogeion, ac wrth ymgysylltu â chofrestreion a rhanddeiliaid allanol eraill.

Ein safonau, cydymffurfedd, a monitro

Mae gan bob cyflogai gyfrifoldeb i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â’r safonau, sydd ar gael i gyflogeion a defnyddwyr gwasanaethau ar ein gwefan (gan gydymffurfio â safon weithredu 149). Rydym hefyd yn cyhoeddi gwybodaeth ar ein gwefan sy’n manylu ar sut rydym yn cydymffurfio yn yr ardal yma.

Mae cydymffurfio â Safonau’r Gymraeg yn eitem sefydlog ar agenda cyfarfodydd misol yr uwch dîm rheoli. Y Cyfarwyddwr Datblygiad Proffesiynol, Achredu a Pholisi sy’n gyfrifol am fonitro cydymffurfedd â’r safonau. Caiff yr adroddiad blynyddol hwn ei drafod gan ein Pwyllgor Gweithredol yn gyntaf, ac yna caiff ei drafod a’i gymeradwyo gan ein Cyngor.

Yn y flwyddyn adrodd flaenorol, roedd ein trefniadau cydymffurfio rheoleiddiol (a oedd yn cynnwys ein cydymffurfedd â Safonau’r Gymraeg) yn destun archwiliad mewnol. Cawsom sicrwydd sylweddol heb unrhyw argymhellion.

Pe bai Comisiynydd y Gymraeg yn gofyn am wybodaeth ynghylch sut rydym yn cydymffurfio â’r safonau, mae’n ddyletswydd arnom i’w darparu. Rydym wedi parhau i ymgysylltu’n adeiladol â Chomisiynydd y Gymraeg yn ystod y cyfnod adrodd, ynglŷn â’n hymdrechion i hyrwyddo ac annog defnydd o’r Gymraeg.

Cydymffurfedd

Safonau cyflenwi gwasanaethau

Gohebiaeth ysgrifenedig (gan gynnwys gohebiaeth drwy e-bost)

Pan na fydd dewis iaith yr unigolyn rydym yn cysylltu ag ef yn hysbys, neu pan fyddwn yn ysgrifennu at grwpiau o bobl, er enghraifft cylchlythyron trwy e-bost, mae’r holl ohebiaeth gychwynnol yn ddwyieithog, gyda’r Gymraeg ar y chwith neu ar y brig fel ei bod yn ymddangos yn gyntaf. Pan fyddwn yn gwybod y dewis iaith, cyfathrebir yn yr iaith honno. Pan fydd rhywun yn ysgrifennu atom yn y Gymraeg a’r Saesneg, rydym yn ymateb yn ddwyieithog.

Mae ein pennawd ar ohebiaeth yn cynnwys datganiad yn croesawu gohebiaeth yn y Gymraeg ac yn rhoi gwybod na fydd defnyddio’r Gymraeg yn arwain at oedi cyn ymateb.

Mae pob llofnod e-bost a/neu droedyn e-bost:

yn nodi ein bod ni’n hapus i dderbyn gohebiaeth yn y Gymraeg a’r Saesneg a bod amserau ymateb yr un peth yn y ddwy iaith
ar gyfer cyflogeion sy’n siaradwyr rhugl neu’n ddysgwyr, yn cynnwys logo Iaith Gwaith (sydd hefyd yn dangos cydymffurfedd â safon weithredu 128)
yn cynnwys teitlau swydd a manylion cyswllt dwyieithog (sydd hefyd yn dangos cydymffurfedd â safon weithredu 129)

Mae pob ateb ‘allan o’r swyddfa’ yn Gymraeg a Saesneg fel mater o drefn.

Galwadau ffôn

Mae ein prif rif ffôn yn cysylltu â system ffôn wedi’i hawtomeiddio sy’n cyfarch y galwr yn ddwyieithog (y neges Gymraeg yn gyntaf). Wedi hynny, mae’r system yn caniatáu i’r galwr ddewis siarad â chyflogai naill ai yn Gymraeg neu yn Saesneg. Rydym wedi hyfforddi cyflogeion ar sut i ymdrin â galwadau er mwyn sicrhau bod galwyr yn cael y gwasanaeth gorau yn eu dewis iaith.

Mewn achosion pan fydd galwr, sy’n dewis siarad Cymraeg, yn dymuno siarad ag unigolyn ag arbenigedd penodol nad yw’n siaradwr Cymraeg, rhoddir gwybod i’r galwr a gofynnir iddo a yw’n fodlon cael ei drosglwyddo i’r unigolyn i gynnal y sgwrs drwy gyfrwng y Saesneg.

Ar adegau pan fydd angen i alwad gan unigolyn sy’n dewis siarad Cymraeg gael ei throsglwyddo i adran benodol yn ystod adeg pan mae’r holl staff eraill sy’n siarad Cymraeg ar alwadau eraill (neu heb fod ar gael fel arall), gofynnir i’r galwr a yw’n dymuno parhau i aros, neu adael ei fanylion cyswllt er mwyn cael galwad yn ôl cyn gynted â phosibl, neu gael ei drosglwyddo i aelod o staff i barhau â’i alwad drwy gyfrwng y Saesneg (sy’n dangos cydymffurfedd â safon weithredu 17). Cynigir hyn i bob galwr, ni waeth am eu dewis iaith, pan fydd y llinellau ffôn yn brysur. Ceir isod grynodeb o nifer y galwadau a gafwyd yn ystod 2023-24, yn Gymraeg a Saesneg^[1]:

	Nifer y galwadau a gafwyd yn Gymraeg	Nifer y galwadau a gafwyd yn Saesneg
Chwarter 1	399 (8%)	4,622 (92%)
Chwarter 2	285 (7%)	3,788 (93%)
Chwarter 3	322 (10%)	3,006 (90%)
Chwarter 4	264 (7.5%)	3,218 (92.5%)
Cyfanswm	1270 (8%)	14,624 (92%)

Cyfarfodydd

Wrth drefnu cyfarfodydd a digwyddiadau fel grwpiau ffocws neu gyfweliadau ymchwil, rydym yn cadarnhau dewis iaith y rhai a fydd yn bresennol ymlaen llaw ac yn cynnig cyfieithu ar y pryd, os oes angen.

Mae’r Cyngor yn cynnal ei gyfarfodydd yn ddwyieithog, gyda chytundeb yr aelodau, ac mae’n defnyddio gwasanaeth cyfieithu ar y pryd i sicrhau bod yr holl gyfranogwyr ac arsylwyr yn gallu dilyn y trafodion. Mae cofnodion cyfarfodydd cyhoeddus y Cyngor yn cael eu cymeradwyo’n ddwyieithog gan y Cyngor a’u cyhoeddi’n ddwyieithog ar ein gwefan.

Digwyddiadau

Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, rydym wedi cynnal sawl digwyddiad i hyrwyddo ein gwaith ac i ymgysylltu â chofrestreion a rhanddeiliaid. Rydym yn darparu gwasanaeth cyfieithu ar y pryd llawn yn yr holl ddigwyddiadau cyhoeddus a drefnir gennym, sy’n caniatáu i’r cyflwynwyr ac aelodau’r gynulleidfa gymryd rhan yn Gymraeg neu yn Saesneg. Mae’r holl ddigwyddiadau yn ystod y flwyddyn adrodd wedi cael eu cynnal yn rhithwir, trwy Zoom. Rydym yn defnyddio platfform Zoom i gynnal ein digwyddiadau ar-lein gan ei fod yn caniatáu ar gyfer darparu cyfieithu ar y pryd.

Yn yr holl ddigwyddiadau a gynhaliwyd yn ystod y cyfnod adrodd, roedd cyflwynydd y digwyddiad wedi annerch y gynulleidfa’n ddwyieithog, yn Gymraeg ac yn Saesneg, wrth ei agor a’i gau. Roedd y gynulleidfa’n gallu cyflwyno cwestiynau yn Gymraeg neu Saesneg trwy’r swyddogaeth sgwrsio, ac yn gallu gofyn cwestiynau ar lafar yn y naill iaith neu’r llall yn ystod dau o’n digwyddiadau (gofynnwyd un cwestiwn yn Gymraeg).

Mae’r holl gyflwyniadau PowerPoint a ddefnyddiwyd yn y digwyddiadau hyn wedi bod yn ddwyieithog. Mae’r holl ddigwyddiadau’n cael eu recordio a darperir isdeitlau ar eu cyfer yn Gymraeg a Saesneg. Mae’r recordiadau hyn ar gael yn uniongyrchol o’n gwefan.

Mae ein ddigwyddiadau cyhoeddus i gyd yn rhad ac am ddim ac rydym yn gweinyddu ein tocynnau’n ddwyieithog trwy blatfform ar-lein, sef Ticket Source. Yn rhan o’r weithdrefn gofrestru, rydym yn cofnodi p’un a bod y mynychwyr yn siarad Cymraeg.

Yn ystod mis Mai 2023, buom yn bresennol yn Eisteddfod yr Urdd yn Sir Gaerfyrddin am yr wythnos, gan rannu stondin gydag Addysgwyr Cymru. Roedd hefyd stondin gyda ni gydag Addysgwyr Cymru yn y Sioe Frenhinol ym mis Gorffennaf, ac yn yr Eisteddfod genedlaethol ym Mhen Llyn ym mis Awst. Gwnaethom hefyd fynychu digwyddiadau gan gynnwys ‘marchnadoedd’ cynadledda, diwrnodau agored prifysgolion, a ffeiriau recriwtio (yn rhithwir ac wyneb yn wyneb). Gwnaethom sicrhau bod o leiaf un cyflogai a aeth i’r digwyddiadau mawr cenedlaethol fel y Sioe Frenhinol a’r Eisteddfod Genedlaethol, a digwyddiadau diwylliannol fel Tafwyl, yn siarad Cymraeg, ac anogwyd cyflogeion sy’n dysgu Cymraeg i wirfoddoli.

Cyflwyniadau

Fel y crynhoir isod, rydym yn cynnig cyflwyniadau am nifer o’n meysydd gweithredol yn Gymraeg neu Saesneg, ar gais cyflogwyr/rhanddeiliaid. Rydym yn ceisio darparu’r holl gyflwyniadau yn yr iaith y gofynnwyd amdani^[2].

Mae cyflwyniad ar y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol (y Cod) ar gael ar ein sianel YouTube sy’n cynnwys y sleidiau ac isdeitlau yn Gymraeg.

Priodoldeb i ymarfer

Mae’r tîm (ac uwch swyddogion) priodoldeb i ymarfer yn ymweld yn gyson ag ysgolion, colegau Addysg Bellach, a lleoliadau eraill ledled Cymru i roi cyflwyniadau i gofrestreion presennol a rhai’r dyfodol, cyflogwyr/asiantau ac eraill am y Cod. Mae’r tîm (ac uwch swyddogion) priodoldeb i ymarfer yn ymweld yn gyson ag ysgolion, colegau Addysg Bellach, a lleoliadau eraill ledled Cymru i roi cyflwyniadau i gofrestreion presennol a rhai’r dyfodol, cyflogwyr/asiantau ac eraill am y Cod. mae’r tîm priodoldeb i ymarfer (ac uwch swyddogion) yn ymweld ag ysgolion, colegau AB, a lleoliadau eraill ledled Cymru i wneud cyflwyniadau i gofrestreion a chofrestreion y dyfodol, cyflogwyr/asiantiaid, ac eraill am y Cod. Gwnaethpwyd un cyflwyniad yn Gymraeg yn 2023-24, ac roedd dros 700 yn bresennol o ysgolion ar draws y sir

Cofrestru

Bob blwyddyn, mae’r tîm cofrestru yn rhoi cyflwyniadau i fyfyrwyr addysgu (ysgolion ac addysg bellach) a gwaith ieuenctid yn eu blwyddyn olaf mewn sefydliadau ledled Cymru. Yn ystod y cyfnod adrodd hwn, rhoesom 29 o gyflwyniadau am gofrestru. Cafwyd cais i gynnal 10 o’r rhain yn Gymraeg a gwnaethpwyd hynny. Darparwyd copïau o’r holl sleidiau yn Gymraeg a Saesneg ar ôl pob cyflwyniad. Roedd y rhai a oedd yn bresennol yn yr holl gyflwyniadau yn gallu gofyn cwestiynau (a chael ymateb) yn Gymraeg neu Saesneg.

Datblygiad proffesiynol a chyllid

Mae’r tîm datblygiad proffesiynol a chyllid yn cynnig cyflwyniadau i athrawon newydd gymhwyso a rhanddeiliaid perthnasol am y proffil sefydlu, ac i’r holl gofrestreion a rhanddeiliaid am y Pasbort Dysgu Proffesiynol. Yn ystod y cyfnod adrodd, cawsom 15 o geisiadau am gyflwyniadau yn Gymraeg, allan o gyfanswm o 58.

Hyrwyddo Gyrfaoedd

Yn ystod y cyfnod adrodd, cyflwynodd y tîm hyrwyddo gyrfaoedd gyfanswm o 87 o arddangosiadau o wefan addysgwyr Cymru. Cafwyd cais i gynnal 15 o’r rhain yn Gymraeg a gwnaethpwyd hynny.

Arwyddion, hysbysiadau, cyhoeddusrwydd, a deunyddiau hyrwyddo, dogfennau, a ffurflenni

Rydym yn cynhyrchu holl ddeunyddiau CGA naill ai’n ddwyieithog, gyda’r Gymraeg ar y chwith neu ar y brig fel ei bod yn ymddangos yn gyntaf, neu mewn fersiynau Cymraeg a Saesneg ar wahân. Mae fersiynau uniaith Saesneg yn hysbysu’r darllenydd bod y deunydd ar gael yn Gymraeg (sy’n dangos cydymffurfedd â safonau gweithredu 136, 137, a 138).

Y wefan a chyfryngau cymdeithasol

Mae ein gwefan a’r gwasanaethau gwe cysylltiedig yn ddwyieithog a gall defnyddwyr newid yn rhwydd rhwng y Gymraeg a’r Saesneg. Mae hyn yn wir am ein holl wasanaethau gwe, gan gynnwys y Gofrestr Ymarferwyr Addysg gyhoeddus, y gellir ei gwirio gan ddysgwyr, rhieni/gwarcheidwaid, aelodau o’r cyhoedd, a chyflogwyr. O’r gwasanaethau gwe eraill rydym yn eu darparu i’n cofrestreion, mae’r PDP yn cael ei gefnogi gan ap dwyieithog.

Yn ystod 2023-24, o ran y PDP:

roedd 197 o athrawon newydd gymhwyso wedi creu eu proffiliau sefydlu gan ddefnyddio’r fersiwn Gymraeg, ac roedd 1,161 wedi’u creu gan ddefnyddio’r fersiwn Saesneg
crëwyd 4,218 o dempledi profiad dysgu proffesiynol yn Gymraeg, a 23,666 yn Saesneg
crëwyd 379 o broffiliau dechrau gyrfa yn Gymraeg (mae’r rhain yn cael eu creu gan fyfyrwyr Addysg Gychwynnol Athrawon (AGA) yn y PDP ar ddiwedd eu hastudiaethau a chânt eu defnyddio i amlygu eu cryfderau a meysydd i’w datblygu wrth symud ymlaen i’r cyfnod sefydlu), a 1,737 yn Saesneg

Rydym hefyd yn gyfrifol am wefan Addysgwyr Cymru, sy’n cynnig platfform ar-lein ar gyfer recriwtio a chadw gweithwyr addysg proffesiynol yng Nghymru. Mae’r wefan yn cydymffurfio â Safonau’r Gymraeg, gan ganiatáu i ddefnyddwyr ddefnyddio’r wefan/gwasanaeth trwy gyfrwng y Gymraeg neu'r Saesneg. Mae hefyd yn darparu gwasanaeth gwe-sgwrs dwyieithog, sy’n cynnig ateb byw neu’r diwrnod wedyn gan swyddogion CGA. Daeth 13 o ymholiadau i law trwy’r gwasanaeth gwe-sgwrs yn Gymraeg a 317 yn Saesneg yn ystod 2023-24. Yn ogystal, cawsom 239 o negeseuon e-bost uniongyrchol, yr oedd tair ohonynt yn Gymraeg.

Mae ein cyfrifon cyfryngau cymdeithasol yn cynnwys Facebook, X (sef Twitter gynt), a LinkedIn ar gyfer CGA. Mae gan Addysgwyr Cymru eu cyfrifon cyfryngau cymdeithasol eu hunain (gyda chyfrifon ar wahân ar gyfer y Gymraeg a’r Saesneg), ac maent yn cynnwys Facebook, X, ac Instagram. O fewn y platfformau hyn, mae CGA yn postio’r holl negeseuon yn Gymraeg a Saesneg ar un ffrwd, ac mae Addysgwyr Cymru’n postio yn yr iaith berthnasol ar gyfer iaith y cyfrif. Rydym hefyd yn ymateb i’r holl negeseuon cyfryngau cymdeithasol yn iaith yr ymholiad gwreiddiol. Mae ein sianel YouTube yn cynnal fideos sy’n cael eu postio yn Gymraeg a Saesneg, lle bynnag y bo’n bosibl. Rydym yn darparu fideos ar wahân, un gydag isdeitlau yn Gymraeg ac un gydag isdeitlau Saesneg.

Y Rheolwr Cyfathrebu sy’n gyfrifol am yr holl allbwn ar y cyfryngau cymdeithasol.

Derbynfa’r swyddfa

Yn ein tîm gwasanaethau corfforaethol, mae’r Gymraeg yn hanfodol ar gyfer dwy o’r pedair swydd, sy’n sicrhau bod gennym staff dwyieithog ar y dderbynfa bob amser. Rhoddir laniard neu fathodyn pin Cymraeg ar Waith i’r holl gyflogeion sy’n siarad Cymraeg ac fe’u hanogir i’w wisgo (sydd hefyd yn dangos cydymffurfedd â safon weithredu 130 a 130A), ac mae posteri’n cael eu harddangos yn y dderbynfa er mwyn rhoi gwybod i ymwelwyr ein bod yn darparu gwasanaeth ddwyieithog. Mae’r llyfr ymwelwyr yn ddwyieithog, hefyd.

Gwybodaeth am gyflenwi gwasanaethau Cymraeg eraill

Achredu addysg gychwynnol athrawon (AGA)

Rydym yn gyfrifol am achredu a monitro rhaglenni AGA yng Nghymru. Rydym yn hysbysu’r holl ddarparwyr am bwysigrwydd yr iaith Gymraeg yn y broses achredu a bod y trefniadau achredu’n gweithredu’n ddwyieithog. Ar bob ymweliad (rhithwir neu ar y safle) â Phartneriaethau, rydym yn croesawu cyflwyniadau a deialog proffesiynol trwy gyfrwng y Gymraeg, neu’n ddwyieithog. Rydym hefyd yn cynnig gwasanaethau cyfieithu ar y pryd yn yr holl ymweliadau (rhithwir neu ar y safle).

Yn ystod y cyfnod, defnyddiwyd gwasanaethau cyfieithu ar y pryd ar gyfer un ymweliad monitro (CaBan), un ymweliad achredu (Caerdydd), dau ymweliad rhithwir i asesu cydymffurfedd (Aberystwyth), a phedwar ymweliad ailachredu (APLP, Aberystwyth, y Brifysgol Agored, a Chaerdydd). Yn ogystal, cawsant eu defnyddio yn y digwyddiad AGA i randdeiliaid, a gyflwynwyd ar y cyd gan CGA ac Estyn, ac a gynhaliwyd wyneb yn wyneb ym mis Hydref 2023.

Ym mis Rhagfyr 2023, ar y cyd â Llywodraeth Cymru, dyrannom niferoedd derbyn AGA ar gyfer rhaglenni sy’n dechrau ym mis Medi 2024 i bartneriaethau AGA. Gwnaethom hefyd roi targedau penodol i bartneriaethau ar gyfer recriwtio athrawon cyfrwng Cymraeg (30% o gyfanswm y nifer a gaiff eu recriwtio). Byddwn yn monitro recriwtio o gymharu â’r targedau hyn yn 2024-25 ac yn adrodd arno i Lywodraeth Cymru.

Rydym yn dirprwyo’r cyfrifoldeb am achredu rhaglenni AGA i’n bwrdd achredu AGA (y bwrdd). Mae’r bwrdd yn cynnwys hyd at ddeuddeg aelod, gan gynnwys y cadeirydd a dau ddirprwy, sydd oll yn dod o feysydd addysg gwahanol. Ar hyn o bryd, mae pum aelod o’r bwrdd yn siaradwyr Cymraeg rhugl.

Hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg i siaradwyr Cymraeg

Yn ystod 2023-24, parhawyd i weithio ar ymagwedd strategol newydd at hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau cofrestredig. Mae ein hymagwedd yn gydnaws ag uchelgeisiau Llywodraeth Cymru o ran datblygu sgiliau iaith yr holl ymarferwyr (a’u gallu i addysgu’r Gymraeg neu gyflwyno drwy gyfrwng y Gymraeg) ac yn ymateb i strategaeth Cymraeg 2050, sy’n nodi bod gan y sector addysg gyfraniad allweddol i’w wneud er mwyn gwireddu gweledigaeth miliwn o siaradwyr Cymraeg.

Mae ein tîm eiriolaeth a chymorth wedi datblygu cynlluniau recriwtio ac ymgysylltu sy’n cynnwys recriwtio wedi’i dargedu ar gyfer athrawon cyfrwng Cymraeg. Mae gennym Swyddog Recriwtio a Chymorth penodol sy’n gyfrifol am gynllunio a chyflwyno digwyddiadau a gweithgarwch hyrwyddol yn benodol i gefnogi unigolion Cymraeg eu hiaith. Mae hyn wedi cynnwys:

gweithio gyda phartneriaethau AGA i gyflwyno nosweithiau gwybodaeth i’r rhai sy’n ystyried dod yn athrawon cyfrwng Cymraeg
cyflwyno gweithdai cyflogadwyedd a chyflwyniadau ar yrfaoedd ym maes addysg mewn ysgolion uwchradd cyfrwng Cymraeg
mynychu ffeiriau gyrfaoedd mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg a cholegau
cyflwyniadau i gynorthwywyr addysgu cyfrwng Cymraeg i’w hannog i symud ymlaen i yrfa ym maes addysgu

Mae swyddogion CGA yn parhau i weithio’n agos gyda swyddogion Llywodraeth Cymru a’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol yn gysylltiedig â nifer o gamau gweithredu o fewn Cynllun Cymraeg mewn Addysg 10 mlynedd Llywodraeth Cymru. Mae cyfarfodydd bob deufis wedi arwain at ddarparu gweithgarwch hyrwyddo ar y cyd mewn digwyddiadau cyfrwng Cymraeg cenedlaethol, ac mae’r holl gyfathrebiadau ynglŷn â recriwtio athrawon cyfrwng Cymraeg yn cyfeirio defnyddwyr at wefan Addysgwyr Cymru.

Priodoldeb i ymarfer ac apeliadau sefydlu

Ar 31 Mawrth 2024, roedd gennym 60 o aelodau panel ar gael i eistedd ar bwyllgorau priodoldeb i ymarfer, yr oedd 14 ohonynt yn siaradwyr Cymraeg

Rydym yn clywed achosion priodoldeb i ymarfer ac apeliadau sefydlu yn newis iaith y cofrestrai. O dan ein gweithdrefnau, rydym yn cysylltu â’r holl gofrestreion ag achos sy’n dod atom, i ofyn ym mha iaith yr hoffent i’w hachos gael ei gynnal. Yn yr un modd, os bydd achos yn mynd ymlaen i wrandawiad, rydym yn gofyn eto i’r cofrestrai ym mha iaith yr hoffai i’r gwrandawiad gael ei gynnal. Mae tystion yn rhydd i roi tystiolaeth yn Gymraeg, ni waeth ym mha iaith y cynhelir y gwrandawiad.

Yn ystod y flwyddyn hyd at 31 Mawrth 2024, clywsom dri gwrandawiad yn gyfan gwbl yn Gymraeg a dau wrandawiad yn rhannol yn Gymraeg.

Y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru (y Marc Ansawdd)

Ar 31 Mawrth 2024, roedd gennym 48 o aseswyr ar gyfer y Marc Ansawdd. O’r rhain, mae naw yn siaradwyr Cymraeg (ar wahanol lefelau).

Caiff sefydliadau sy’n gwneud cais am y Marc Ansawdd gyflwyno dogfennau yn Gymraeg, yn Saesneg, neu’n ddwyieithog. Rydym yn cynnal asesiadau Marc Ansawdd yn newis iaith yr ymgeisydd. Yn ystod y flwyddyn hyd at 31 Mawrth 2024, ni chawsom unrhyw geisiadau i gynnal asesiadau’r Marc Ansawdd yn gyfan gwbl neu’n rhannol yn Gymraeg.

^[1] Mae’r amrywiant rhwng nifer gyffredinol y galwadau a adroddir yma (15,894) a chyfanswm nifer y galwadau a dderbyniwyd gan y sefydliad ar gyfer y flwyddyn (16,182) o ganlyniad i’r ffaith nad yw’r system ffôn yn gallu gwahaniaethu rhwng galwadau Cymraeg a Saesneg pan gânt eu trosglwyddo rhwng galwyr mewnol.

^[2] Pan ofynnir i gyflwyniad gael ei roi ar ddyddiad penodol, mae’n bosibl na fydd modd darparu siaradwr bob tro (naill ai yn Gymraeg neu Saesneg). Pan nad oes siaradwr Cymraeg ar gael, byddwn yn falch o gynnig dyddiadau amgen pan y gellir rhoi’r cyflwyniad yn Gymraeg.

Safonau llunio polisi

Polisïau a gweithdrefnau

Rydym wedi integreiddio cwestiynau ar yr iaith Gymraeg i’n proses asesu’r effaith ar gydraddoldeb wrth ddatblygu polisïau newydd neu ddiwygio polisïau. Trwy’r broses hon, rydym yn sicrhau ein bod yn cydymffurfio â Safonau’r Gymraeg a’n bod yn ystyried sut gallai ein polisïau a’n gweithdrefnau effeithio ar gyflogeion, cofrestreion, a rhanddeiliaid sy’n siarad/dysgu Cymraeg. Rydym hefyd yn defnyddio’r broses hon i geisio cyfleoedd i hyrwyddo statws y Gymraeg a defnydd ohoni yn y gweithle, a chynyddu defnydd o’n gwasanaethau Cymraeg. Mae gennym bolisi ar waith ar ddefnyddio’r Gymraeg yn y gweithle (safon 92).

Ymgynghoriadau, ymchwil, ac ystadegau

Gwnaethom gyhoeddi dwy ddogfen ymgynghori yn ystod y flwyddyn adrodd. Roedd y rhain yn ymwneud â’n Cynllun Cydraddoldeb Strategol 2024-2028 a’n Cynllun Strategol 2024-2027 newydd. Cynhaliwyd y ddau ymgynghoriad yn ddwyieithog, ac roeddent yn ystyried a cheisio barn am y Gymraeg yn unol â safonau 86-88.

Ym mis Mehefin 2023, gwnaethom gyhoeddi canfyddiadau’r Arolwg Cenedlaethol o’r Gweithlu Addysg Bellach a Dysgu Seiliedig ar Waith ar gyfer Cymru, a gynhaliwyd ar ran Llywodraeth Cymru. Wrth gasglu’r ymatebion, anfonwyd gohebiaeth ddwyieithog at yr holl gofrestreion addysg bellach a dysgu seiliedig ar waith yn eu gwahodd i lenwi’r arolwg ar-lein, a oedd ar gael i’w lenwi yn Gymraeg neu Saesneg.

Ym mis Medi 2023, gwnaethom gyhoeddi ein Hystadegau blynyddol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru 2023. Rhoddodd yr adroddiad hwn fanylion am y Gymraeg ar gyfer y gweithlu addysg cyfan yng Nghymru, ledled ysgolion, addysg bellach, dysgu seiliedig ar waith, a lleoliadau gwaith ieuenctid. Ym mis Chwefror 2024, gwnaethom hefyd gyhoeddi cyfres o ddadansoddiadau data ynglŷn â’n cofrestreion sy’n siarad Cymraeg, gan roi gwybodaeth am eu gallu i siarad Cymraeg, rhywedd, oedran, cenedligrwydd, a ffigurau cadw siaradwyr Cymraeg yn y gweithlu. Roedd y dadansoddiadau hyn yn rhychwantu ein holl gategorïau cofrestreion.

Safonau gweithredu

Hyrwyddo’r iaith Gymraeg

Mae gennym bolisi ar waith ar gyfer hyrwyddo’r iaith Gymraeg yn y gweithle. Diben y polisi hwn yw annog a hyrwyddo defnydd o’r Gymraeg yn fewnol, gan bwysleisio bod ei defnyddio’n rhan o ddiwylliant ein swyddfa. Mae ymwybyddiaeth o Safonau’r Gymraeg yn rhan o’r rhaglen sefydlu ar gyfer cyflogeion newydd.

Anfonwyd ein e-gylchlythyr Cymraeg ar Waith at yr holl staff bob tri mis yn ystod y flwyddyn. Rydym wedi dylunio’r cylchlythyr i hyrwyddo defnydd o’r Gymraeg ledled ein sefydliad, a helpu i sicrhau ein bod yn gweithredu Safonau’r Gymraeg yn gyson.

Ym mis Ionawr 2024, gwnaethom lansio platfform mewnrwyd staff cwbl ddwyieithog, sy’n galluogi staff i gael yr holl gyfathrebiadau mewnol (gan gynnwys Cymraeg ar Waith), a mynediad at wybodaeth sefydliadol a llenyddiaeth gorfforaethol, yn eu dewis iaith. Rydym bellach yn rhannu’r cylchlythyr a chyfathrebiadau mewnol eraill ar y platfform hwn, gan ganiatáu i staff dderbyn ac ymgysylltu â chynnwys yn eu dewis iaith.

Eleni, gwnaethom hefyd lansio ein cyfres newydd o bodlediadau, ‘Sgwrsio gyda CGA’. Mae pob pennod yn trafod pwnc gwahanol sy’n berthnasol i’n cofrestreion. Ym mis Mawrth 2024, ymunodd Comisiynydd y Gymraeg a Chyfarwyddwr Strategaeth y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol â ni ar gyfer pennod a oedd yn trafod materion yn ymwneud â’r Gymraeg yn y gweithlu addysg. Trafodwyd rhai o’r heriau allweddol, gan gynnwys y rhai hynny sy’n ymwneud â recriwtio cyfrwng Cymraeg a sut gall ymarferwyr ddatblygu eu sgiliau Cymraeg. Roedd y sgwrs hefyd yn myfyrio ar y cynnydd a wnaed eisoes wrth hyrwyddo addysg cyfrwng Cymraeg a dwyieithog.

Rydym wedi meithrin amgylchedd anogol i ddysgwyr Cymraeg yn y sefydliad. Rydym yn annog cyflogeion i siarad neu ddysgu Cymraeg ac mae siaradwyr Cymraeg iaith gyntaf yn gefnogol iawn o’u cydweithwyr sy’n ddysgwyr. Er enghraifft, drwy gydol y flwyddyn, mae’r Swyddog Cyfathrebu wedi cynnig cyfleoedd wythnosol i gydweithwyr ymarfer eu sgiliau trwy sesiynau anffurfiol.

Mae ein canllaw arddull Gymraeg sy’n benodol i CGA, sef yr Arddulliadur, yn rhoi arweiniad i’r holl staff ar gyfathrebu yn Gymraeg.

Rydym wedi gosod pecyn meddalwedd Cysgliad, sy’n cynnwys geiriadur a gwirydd sillafu ar-lein, ar gyfrifiaduron cyflogeion Cymraeg eu hiaith. Rydym wedi gosod rhaglen arall, sef 'To Bach', ar yr holl gyfrifiaduron i’n cynorthwyo i ddefnyddio’r acen grom sy’n ymddangos yn aml yn yr iaith, gan gynnwys mewn enwau pobl ac enwau lleoedd, e.e. Siân, Dŵr Cymru, Penarlâg.

Eleni, rydym wedi creu fideo hyrwyddol ar ein gwefan a’n sianel YouTube sy’n amlygu sut rydym yn hyrwyddo’r Gymraeg i’n cyflogeion, a’r gwaith rydym yn ei wneud i sicrhau bod ein holl wasanaethau’n ddwyieithog.

Polisïau a gweithdrefnau

Rydym yn cyhoeddi holl bolisïau CGA, gan gynnwys y rhai a restrir yn y safonau, yn Gymraeg a Saesneg ar fewnrwyd y staff. Mae unrhyw ffurflenni neu ddogfennau sy’n gysylltiedig â’r polisïau ar gael i gyflogeion yn Gymraeg a Saesneg neu’n ddwyieithog.

Mae ein polisïau disgyblu a chwynion cyflogaeth yn nodi hawliau cyflogeion, yn unol â’r safonau, i ddefnyddio’r iaith Gymraeg yn ystod unrhyw weithdrefn.

Cwynion

Os daw unrhyw gwynion i law, mae gennym brosesau ar waith i sicrhau ein bod yn eu nodi’n fanwl a’u cadw’n electronig. Mae cwynion yn cael eu hadrodd i’r uwch dîm rheoli i ymchwilio iddynt, hefyd. Mae ein dogfen safonau gwasanaeth ar gael ar ein gwefan a darperir copïau caled ar gais. Nid ydym wedi cael unrhyw geisiadau am gopïau o’n safonau gwasanaeth.

Yn ystod 2023-24, ni chawsom unrhyw gwynion am yr iaith Gymraeg na’n cydymffurfedd â’r safonau.

Eleni, rydym wedi adolygu’r rhan o’r dudalen we ar gwynion yn ymwneud â’r Gymraeg ar ein gwefan. Wrth wneud hynny, cysylltwyd â swyddfa Comisiynydd y Gymraeg am gyngor, a gwnaed nifer o newidiadau i roi mwy o eglurder i’n defnyddwyr gwasanaeth, yn seiliedig ar yr adborth a gawsom.

Hyfforddiant o ran y Gymraeg

Y broses adolygiadau datblygu perfformiad (PDR), ynghyd â’r arolwg staff y cyfeirir ato isod yw’r prif fodd o amlygu hyfforddiant a datblygiad o ran y Gymraeg ar gyfer cyflogeion. Rydym yn cefnogi hyfforddiant perthnasol yn Gymraeg i bob cyflogai.

Yn ystod y flwyddyn adrodd, dechreuodd un aelod o staff hyfforddiant ffurfiol yn Gymraeg a pharhaodd un aelod arall o staff i ymgymryd â hyfforddiant Cymraeg ffurfiol pellach.

Rydym hefyd wedi cynorthwyo ein staff i ychwanegu at eu hyfforddiant ffurfiol trwy gynnig sesiynau mentora mewnol. Mae un aelod o staff sydd wedi bod yn dysgu Cymraeg, gyda’n cefnogaeth, ers 2018, yn cyfarfod â’n swyddog cyfathrebu sy’n siarad Cymraeg bob wythnos i gael sgwrs anffurfiol er mwyn helpu i fagu hyder a meithrin y sgiliau a ddatblygwyd trwy’r hyfforddiant ffurfiol.

Ni ddarparwyd unrhyw hyfforddiant yn y meysydd a amlinellir yn safonau gweithredu 122 a 123 yn ystod y flwyddyn adrodd. Os darperir hyfforddiant yn y meysydd hyn, fe’i darperir yn Gymraeg yn ogystal â Saesneg.

Sgiliau Cymraeg

Cyflogeion

Rydym yn cynnal arolwg o sgiliau a galluoedd Cymraeg ein cyflogeion bob blwyddyn. Hefyd, gofynnwn i bawb sy’n dechrau gweithio i CGA lenwi holiadur yn ystod y broses sefydlu. Mae’r holiadur yn gofyn i gyflogeion roi gwybodaeth am eu sgiliau Cymraeg mewn perthynas â gwrando, darllen, siarad, ac ysgrifennu, gan ofyn iddynt asesu eu galluoedd gan ddefnyddio’r raddfa 0-5 (fel yr awgrymir yn nogfen gyngor Comisiynydd y Gymraeg). Cafwyd cyfradd ymateb 96% i’r arolwg. Rydym wedi crynhoi’r ymateb gan yr holl gyflogeion yn y tabl isod ac wedi atodi dadansoddiad manwl o’r ymatebion (yn ôl adran) yn atodiad 1.

Arolwg Cymraeg cyflogeion CGA – crynodeb o’r canlyniadau^[3]

	0	1	2	3	4	5	Cyfanswm
	Sgôr gymhwysedd
Gwrando	15	14	2	1	2	20	54
Darllen	14	13	4	1	3	19	54
Siarad	14	15	2	1	5	17	54
Ysgrifennu	15	14	3	0	9	13	54

Roedd yr arolwg Cymraeg hefyd yn gofyn i gyflogeion am eu gofynion hyfforddiant o ran y Gymraeg. Gofynnodd cyfanswm o 11 o gyflogeion am hyfforddiant Cymraeg. Roedd gan naw ddiddordeb mewn hyfforddiant cyflwyniadol/dechreuol, gofynnodd un am hyfforddiant ymestynnol ac roedd un eisiau cael hyfforddiant adolygu/sgiliau arbennig (ar gyfer siaradwyr Cymraeg rhugl).

Aelodau’r Cyngor

Fel rhan o’n gwaith casglu data, gofynnir i holl aelodau’r Cyngor nodi eu galluoedd Cymraeg. Mae llenwi’r arolwg yn wirfoddol a derbyniwyd saith ymateb o’r 12 aelod a oedd yn eu swydd ar 31 Mawrth 2024 (A allwch chi ddeall/ siarad/ ysgrifennu Cymraeg? (Ticiwch bob un sy’n berthnasol)):

Deall Cymraeg llafar	Siarad Cymraeg	Darllen Cymraeg	Ysgrifennu Cymraeg	Dim	Arall	Gwell gennyf beidio â dweud
2	2	2	1	3	1	1

Aelodau’r bwrdd achredu AGA

Mae’r bwrdd achredu AGA yn cynnwys hyd at 12 o aelodau. Ar hyn o bryd, mae pum aelod yn siaradwyr Cymraeg rhugl.

Aelodau’r panel priodoldeb i ymarfer

Ar ddiwedd blwyddyn ariannol 2023-24, roedd gennym 60 o aelodau o’r panel ar gael i eistedd. Mae 14 o’r rheiny’n siaradwyr Cymraeg.

Aseswyr y Marc Ansawdd

Ar ddiwedd blwyddyn ariannol 2023-24, roedd gennym 48 o aseswyr y Marc Ansawdd. Mae naw o’r rheiny’n siaradwyr Cymraeg.

^[3] Sylwer bod nifer yr ymatebion gan gyflogeion i’r arolwg (54) ddau yn brin o gyfanswm nifer y cyflogeion a oedd yn gweithio i CGA ar 31 Mawrth 2024. Mae hyn oherwydd ni ymatebodd ddau aelod o staff i’r arolwg.

Recriwtio

Cyn dechrau ar broses recriwtio, bydd rheolwr llinell a’r Cyfarwyddwr perthnasol, gan ddefnyddio ein ffurflen gofyniad recriwtio, yn gwerthuso’r angen am y swydd bosibl, a’i natur, gan gynnwys yr angen am sgiliau Cymraeg. Ar ôl hynny, caiff y broses recriwtio gyfan ei chwblhau yn Gymraeg a Saesneg neu’n ddwyieithog, gan gynnwys yr hysbyseb swydd (sy’n nodi’r categori sgiliau Cymraeg), yr holl wybodaeth ategol, y ffurflen gais, a’r ohebiaeth gydag ymgeiswyr.

Wrth hysbysebu swyddi y mae’r Gymraeg yn hanfodol ar eu cyfer, defnyddir gwefannau recriwtio Cymraeg. Ar y cam cyfweld, mae o leiaf un aelod o’r panel dethol yn siarad Cymraeg yn rhugl ac yn gofyn o leiaf un cwestiwn i’r ymgeisydd yn Gymraeg, y bydd angen iddo ei ateb yn Gymraeg.

Mae ein ffurflen gais yn cynnwys lle i’r ymgeisydd nodi a yw eisiau defnyddio’r Gymraeg mewn cyfweliad neu unrhyw ddull asesu arall. Mae hefyd yn esbonio y caiff gwasanaeth cyfieithu ei ddarparu, os bydd angen.

Pan gaiff swydd newydd ei chynnig, gofynnir i’r unigolyn a yw eisiau cael unrhyw ohebiaeth ffurfiol, gan gynnwys y contract cyflogaeth, yn Gymraeg.

Yn ystod y flwyddyn adrodd, hysbysebwyd 16 o swyddi newydd a gwag, fel y manylir isod^[4]:

	Swyddog Gweinyddol	Swyddog Gweithredol	Swyddog Gweithredol Uwch (HEO)	Uwch-swyddog Gweithredol (SEO)	Gradd 7	Cyfarwyddwr	Cyfanswm
Hanfodol	0	4	0	0	0	0	4
Dymunol	0	6	3	2	1	0	12
Arall	0	0	0	0	0	0	0
Cyfanswm	0	10	3	2	1	0	16

^[4] Cynhaliwyd cyfanswm o 17 o ymarferion recriwtio ar gyfer 16 o swyddi gwag, a oedd yn cynnwys dau ymarfer recriwtio i lenwi un swydd yn llwyddiannus.

Safonau cadw cofnodion

Rydym yn cadw’r holl gofnodion yn unol â’r safonau a byddwn yn eu rhoi i Gomisiynydd y Gymraeg ar gais.

Atodiad 1: Arolwg Cymraeg cyflogeion: crynodeb o’r canlyniadau yn ôl adran^[5]

Gwrando

	0	1	2	3	4	5	Cyfanswm
	Sgôr Gymhwysedd						Cyfanswm
Uwch reolwyr	1	1	1	0		1	4
Data	0	0	0	0	0	5	5
Cyllid a Gwasanaethau corfforaethol	3	2	1	0	2	0	8
Priodoldeb i ymarfer	6	3	0	0	0	1	10
Polisi a chynllunio a Cyfathrebu	0	2	0	0	0	3	5
Datblygiad proffesiynol a chyllid	2	0	0	1	0	3	6
Cofrestru	2	4	0	0	0	3	9
Achredu AGA	0	0	0	0	0	1	1
Hyrwyddo gyrfaoedd	1	1	0	0	0	3	5
Marc Ansawdd	0	1	0	0	0	0	1
Cyfanswm	15	14	2	1	2	20	54

Darllen

	0	1	2	3	4	5	Cyfanswm
	Sgôr gymhwysedd						Cyfanswm
Uwch reolwyr	1	1	1	0		1	4
Data	0	0	0	0	0	5	5
Cyllid a Gwasanaethau corfforaethol	2	2	2	0	2	0	8
Priodoldeb i ymarfer	6	3	0	0	0	1	10
Polisi a chynllunio a Cyfathrebu	0	1	1	0	0	3	5
Datblygiad proffesiynol a chyllid	2	0	0	1	0	3	6
Cofrestru	2	4	0	0	0	3	9
Achredu AGA	0	0	0	0	0	1	1
Hyrwyddo gyrfaoedd	1	1	0	0	1	2	5
Marc Ansawdd	0	1	0	0	0	0	1
Cyfanswm	14	13	4	1	3	19	54

Siarad

	0	1	2	3	4	5	Cyfanswm
	Sgôr gymhwysedd						Cyfanswm
Uwch reolwyr	1	1	1	0		1	4
Data	0	0	0	0	1	4	5
Cyllid a Gwasanaethau corfforaethol	2	3	1	0	2	0	8
Priodoldeb i ymarfer	6	3	0	0	0	1	9
Polisi a chynllunio a Cyfathrebu	0	2	0	0	0	3	5
Datblygiad proffesiynol a chyllid	2	0	0	1	0	3	6
Cofrestru	2	4	0	0	0	3	9
Achredu AGA	0	0	0	0	0	1	1
Hyrwyddo gyrfaoedd	1	1	0	0	2	1	5
Marc Ansawdd	0	1	0	0	0	0	1
Cyfanswm	14	15	2	1	5	17	54

Ysgrifennu

	0	1	2	3	4	5	Cyfanswm
	Sgôr gymhwysedd						Cyfanswm
Uwch reolwyr	1	1	1	0		0	4
Data	0	0	0	0	2	3	5
Cyllid a Gwasanaethau corfforaethol	3	2	1	0	2	0	8
Priodoldeb i ymarfer	6	3	0	0	0	1	10
Polisi a chynllunio a Cyfathrebu	0	2	0	0	0	3	5
Datblygiad proffesiynol a chyllid	2	0	1	0	0	3	6
Cofrestru	2	4	0	0	1	2	9
Achredu AGA	0	0	0	0	0	1	1
Hyrwyddo gyrfaoedd	1	1	0	0	3	0	5
Marc Ansawdd	1	0	0	0	0	0	1
Cyfanswm	15	14	3	0	9	13	54

^[5] Sylwer bod nifer yr ymatebion gan gyflogeion i’r arolwg (54) ddau yn brin o gyfanswm nifer y cyflogeion a oedd yn gweithio i CGA ar 31 Mawrth 2024. Mae hyn oherwydd ni ymatebodd ddau aelod o staff i’r arolwg.

Lawrlwytho'r Adroddiad Blynyddol ar Gydraddoldeb 2023-24 (PDF)

Cyflwyniad

Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) yw’r rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru.

Mae ein hymrwymiad i gydraddoldeb ac amrywiaeth yn hanfodol i CGA a’r ffordd rydym yn gweithio. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol (CCS) yn amlinellu sut fyddwn yn bodloni’r ymrwymiad yma, yn ogystal â’n rhwymedigaethau cyfreithiol, yn unol â Deddf Cydraddoldeb 2010, a dyletswydd cydraddoldeb y sector cyhoeddus sy’n benodol i Gymru (dyletswydd cydraddoldeb).Ym mis Ebrill 2020, yn dilyn ymgynghoriad â rhanddeiliaid, gwnaethom gyhoeddi ein CCS ar gyfer y cyfnod 2020-24. Eglurodd y cynllun ein hymrwymiad, fel sefydliad, i gyflawni cyfres o amcanion cydraddoldeb penodol a dangosodd ein hymroddiad i ymladd yn erbyn gwahaniaethu a hyrwyddo amrywiaeth. Roedd cyfres o gynlluniau gweithredu ac adroddiadau monitro blynyddol yn cyd-fynd â’r CCS.

Yn ystod cyfnod y cynllun, rydym wedi cynnal adolygiadau blynyddol a gwneud mân ddiwygiadau yn unig.

Mae’r adroddiad blynyddol hwn ar gydraddoldeb yn amlinellu’r cynnydd rydym wedi’i wneud tuag at gyflawni ein pedwar amcan cydraddoldeb yn ystod 2023-24.

Ein prosesau a’n gweithdrefnau cydraddoldeb

Mae cydymffurfio â’n dyletswyddau cydraddoldeb yn eitem sefydlog ar agenda cyfarfodydd misol yr uwch dîm rheoli, gan ddarparu fforwm ffurfiol i drafod diweddariadau neu faterion sy’n codi.

Ym mis Ebrill 2023, roedd ein prosesau a’n gweithdrefnau cydraddoldeb yn destun archwiliad Cydymffurfio Rheoleiddiol, a roddodd sicrwydd sylweddol a dim argymhellion.

Asesiadau o’r effaith ar gydraddoldeb

I sicrhau bod cydraddoldeb ar flaen ein gwaith, ac i fodloni ein rhwymedigaethau cyfreithiol, mae’n rhaid i bob polisi a gweithdrefn berthnasol gael asesiad o’r effaith ar gydraddoldeb. Maent yn cael eu storio mewn llyfrgell ac yn rhan o’r broses datblygu a chymeradwyo ar gyfer unrhyw bolisi newydd (neu ddiwygiedig). Mae hyn yn ein helpu i sicrhau bod penderfyniadau wedi’u seilio ar dystiolaeth ac yn rhoi sylw penodol i gydraddoldeb. Yn ystod y cyfnod adrodd, rydym wedi dechrau adolygiad i ddatblygu’r broses o gwblhau asesiadau o’r effaith ar gydraddoldeb ymhellach. Byddwn yn parhau i weithio ar hyn yn ystod 2024-25, gyda’r nod o sicrhau bod ein prosesau’n effeithlon ac yn effeithiol.

Mae’r uwch dîm rheoli’n craffu ar grynodeb o asesiadau o’r effaith ar gydraddoldeb yn ei gyfarfodydd misol.

Caffael

A ninnau’n gorff cyhoeddus, mae’n gyfrifoldeb arnom i sicrhau bod cydraddoldeb yn ganolog i’n prosesau caffael. Mae ein Polisi Caffael yn cynnwys adran benodol am gydraddoldeb i sicrhau bod yr holl gontractwyr ac is-gontractwyr sy’n darparu gwasanaeth i ni yn ymwybodol o’u rhwymedigaethau i’n helpu i gyflawni ein hymrwymiad i ddileu gwahaniaethu anghyfreithlon ar sail unrhyw un o’r nodweddion gwarchodedig. Mae hefyd yn egluro’r gofyniad arnynt i hyrwyddo cyfle cyfartal a chysylltiadau da rhwng pob aelod o gymdeithas. Mae adran ar gydraddoldeb wedi’i chynnwys yn ein datganiad caffael hefyd sy’n cael ei gyhoeddi ar ein gwefan.

Ymgysylltu

Drwy gydol y flwyddyn adrodd, rydym wedi cyfarfod â rhwydweithiau a rhanddeiliaid allweddol, lle rydym wedi trafod materion cydraddoldeb sy’n briodol i’n cylch gwaith. Rydym wedi tynnu sylw ein cofrestreion a rhanddeiliaid eraill at wybodaeth berthnasol am gydraddoldeb drwy gydol y flwyddyn (trafodir hyn yn fanylach isod).

Rydym hefyd wedi cymryd rhan mewn nifer o rwydweithiau, grwpiau, a phartneriaethau cydraddoldeb, i gael mewnwelediad a gwersi gwerthfawr, gan gynnwys profiadau bywyd go-iawn sy’n hysbysu ein gwaith, mae’r rhain wedi cynnwys: Rhwydwaith Dyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus
Rhwydwaith Cydraddoldeb De-ddwyrain Cymru (SEWEN)
Rhwydwaith BAMEed Cymru
Grŵp Llywio Addysg Bellach Cymru Wrth-hiliol
Dysgu Proffesiynol Amrywiaeth a Gwrth-hiliol (DARPL)
Rhwydwaith Cyfnewidfa Cydraddoldeb Hawliau Dynol Cymru
Grŵp Cydraddoldeb ac Amrywiaeth Colegau Cymru

Cyflawni ein hamcanion

Amcan 1: Monitro ein harferion cyflogaeth i amlygu rhwystrau rhag recriwtio a dilyniant gyrfaol

Sut byddwn yn cyflawni’r amcan hwn?

Byddwn yn monitro ein harferion cyflogaeth. Bydd hyn yn cynnwys archwilio cydnabyddiaeth ariannol staff ac edrych ar brosesau recriwtio a dilyniant gyrfaol staff, aelodau’r Cyngor ac aelodau pwyllgorau/paneli¹, gyda’r nod o amlygu a mynd i’r afael ag unrhyw rwystrau sy’n bodoli rhag datblygu gweithlu a strwythur llywodraethu amrywiol.

Byddwn yn:

adolygu a, lle y bo’r angen, gwella prosesau recriwtio ar gyfer staff, aelodau’r Cyngor ac aelodau pwyllgorau/paneli^[1], i helpu i gyflawni gweithlu amrywiol, gan sicrhau tegwch i’r holl grwpiau sydd heb gynrychiolaeth ddigonol
dadansoddi cydnabyddiaeth ariannol yr holl staff, er mwyn deall a oes bwlch cyflog yn bodoli, gan gymryd camau i gywiro unrhyw faterion sy’n dod i’r amlwg
amlygu rhwystrau i staff, aelodau’r Cyngor ac aelodau pwyllgorau/paneli¹ o ran mynediad at gyfleoedd datblygiad a hyfforddiant a chymryd camau i ddileu’r rhain

Cynnydd yn ystod 2023-24

Cesglir data ar gydraddoldeb staff yn flynyddol trwy arolwg ac fe’i defnyddir i lywio asesiadau effaith, datblygu polisïau, a chynlluniau hyfforddi. Yn ein harolwg diweddaraf, o’r 56 o aelodau staff a oedd mewn swydd ar y pryd, cafwyd 50 o ymatebion (cyfradd ymateb 89%). Gellir gweld ein proffil staff yn atodiad A.

Mae gennym raddfeydd cyflog tryloyw, ac mae cyflogeion yn derbyn cynyddrannau blynyddol nes byddant yn cyrraedd uchafswm y gyfradd ar gyfer eu band cyflog. Rydym yn dilyn graddfeydd cyflog Llywodraeth Cymru ar hyn o bryd. Pan fydd Llywodraeth Cymru yn cytuno ar gynnydd mewn cyflog, rydym yn adolygu hyn, ac os caiff ei dderbyn gennym ni fel y cyflogwr, rydym yn ei fabwysiadu’n ffurfiol. Rydym yn adolygu ein gwybodaeth am gyflogau yn ôl rhywedd yn flynyddol. Mae gwybodaeth ar gyfer 2023-24 ar gael yn atodiad A.

Fel sefydliad, rydym yn defnyddio’r broses adolygu perfformiad a datblygiad i amlygu anghenion hyfforddiant a datblygiad unigol, adolygu cynnydd, a thrafod unrhyw rwystrau rhag mynediad. Mae pob cyflogai’n cael cyfle cyfartal o ran hyfforddiant, pan ystyrir ei fod yn berthnasol i’r rôl. Rydym hefyd yn dadansoddi’r hyfforddiant a gwblhawyd bob blwyddyn at ddibenion monitro cydraddoldeb. Gan fod yr holl ddata cydraddoldeb cyflogeion yn ddienw, nid oes data penodol ar gael ynglŷn â nodweddion gwarchodedig cyflogeion a ddilynodd hyfforddiant unigol. Mae rhagor o fanylion am yr hyfforddiant a ddarparwyd yn 2023-24 ar gael o dan amcan dau.

Rydym yn adolygu ein prosesau recriwtio yn barhaus i amlygu unrhyw rwystrau posibl a mynd i’r afael â nhw. Hysbysebir pob swydd yn allanol i gyrraedd ystod eang o ymgeiswyr a chynhwysir datganiad cadarnhaol i annog ceisiadau gan ystod eang ac amrywiol o unigolion. Mae ein hanimeiddiad byr, hygyrch sy’n crynhoi CGA fel sefydliad, yn amlinellu gwerthoedd ein staff, ein diwylliant sefydliadol cadarnhaol, a’n prosesau recriwtio cynhwysol.

Rydym yn casglu gwybodaeth am amrywiaeth gan yr holl ymgeiswyr uniongyrchol, ond mae ein proses ymgeisio yn sicrhau bod yr holl gyfeiriadau at enwau, manylion cyswllt, neu arwyddion eraill posibl o nodweddion gwarchodedig yn ddienw cyn y broses sifftio. Yn ystod y flwyddyn adrodd hon, gwnaethom hysbysebu 16 o swyddi a chawsom 80 o ffurflenni monitro amrywiaeth. Gellir gweld rhagor o fanylion am broffil yr ymgeiswyr yn atodiad A.

Rydym hefyd yn casglu gwybodaeth am gydraddoldeb yn ymwneud ag aelodau o’n Cyngor, o ran y naw nodwedd warchodedig. Penodir aelodau’r Cyngor gan Lywodraeth Cymru trwy’r system penodiadau cyhoeddus. Er nad oes gennym unrhyw awdurdod dros y broses hon, gall y wybodaeth a gasglwn helpu i’w llywio. Yn dilyn proses recriwtio Llywodraeth Cymru yn 2023, penodwyd chwe aelod newydd ac ailbenodwyd chwe aelod. Gyda’i gilydd, gwnaethant ffurfio’r Cyngor newydd a ddechreuodd ei gyfnod ar 1 Ebrill 2023. Mae gweithgarwch recriwtio ychwanegol wedi parhau wrth i Lywodraeth Cymru geisio dod o hyd i unigolion addas i lenwi’r ddwy swydd wag sy’n weddill, gyda’r bwriad o ddefnyddio’r penodiadau hyn i wella amrywiaeth ethnig y Cyngor. Rydym wedi cynorthwyo Llywodraeth Cymru â’r gweithgarwch recriwtio hwn unwaith eto trwy gyfeirio ein cofrestreion, rhanddeiliaid, a rhwydweithiau at y swyddi gwag.

Pan fydd gennym yr awdurdod i benodi aelodau paneli^[2], ceisiwn ddenu ystod eang o ymgeiswyr sy’n cynrychioli’r gweithlu addysg amrywiol yng Nghymru. Eleni, rydym wedi dechrau casglu gwybodaeth am gydraddoldeb gan aelodau ein paneli priodoldeb i ymarfer ac aelodau ein bwrdd Achredu Addysg Gychwynnol Athrawon (AAGA). Byddwn yn parhau i wneud hyn yn flynyddol i lywio ymarferion recriwtio yn y dyfodol ymhellach.

Yn ystod 2024-25, byddwn hefyd yn dechrau casglu gwybodaeth am gydraddoldeb yn ffurfiol gan ein cronfa o aseswyr y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru.

Mae ein prosesau i fonitro ein harferion cyflogaeth i amlygu unrhyw rwystrau rhag recriwtio a dilyniant gyrfaol yn cael eu hadrodd i’n Cyngor.

^[1] Yn cynnwys aelodau o’r pwyllgor Priodoldeb i Ymarfer (PiY), y bwrdd achredu Addysg Gychwynnol Athrawon (AGA), ac aseswyr y Marc Ansawdd Gwaith Ieuenctid (MAGI).

[2] Yn cynnwys aelodau o’r pwyllgor PiY, y bwrdd achredu AGA, ac aseswyr MAGI.

Amcan 2: Datblygu diwylliant cynhwysol o fewn gweithlu CGA

Sut byddwn yn cyflawni’r amcan hwn?

Byddwn yn gweithio i sicrhau bod ein sefydliad yn gynhwysol, yn groesawgar ac yn ystyriol tuag at yr holl gyflogeion, aelodau’r Cyngor ac aelodau pwyllgorau/paneli¹, er mwyn iddynt allu bod yn nhw eu hunain a pherfformio hyd eithaf eu gallu.

Byddwn yn:

cynorthwyo staff sydd â chyfrifoldebau gofalu
hybu mwy o ymwybyddiaeth o gydraddoldeb ymhlith ein cyflogeion
sicrhau bod ein polisïau ar fwlio ac aflonyddu yn aros yn gyfredol
gweithio i fynd i’r afael â gwahaniaethu a stigma iechyd meddwl, yn unol â pholisïau iechyd meddwl a lles CGA, a’n hymrwymiad i’r Adduned Amser i Newid

Cynnydd yn ystod 2023-24

Ym mis Chwefror 2023, gwnaethom gyflwyno polisi gweithio hybrid ffurfiol sy’n caniatáu i staff gyfuno gweithio yn y swyddfa â gweithio gartref. Cafodd ei adolygu ym mis Chwefror 2024 ac ni wnaed unrhyw newidiadau o ran yr hyblygrwydd y mae’n ei gynnig. Rydym hefyd yn cynnig system oriau hyblyg i’r holl gyflogeion.

Ym mis Ebrill 2023, lansiwyd ein hail raglen les flynyddol a gynigiodd ystod eang o weithgareddau a chyfleoedd i gynorthwyo staff. Rydym yn ymgynghori â staff, yn gofyn am adborth ar y rhaglen bresennol, ac yn ceisio awgrymiadau ar gyfer gweithgareddau yn y dyfodol yn rheolaidd trwy ein fforwm cyflogeion.

Ym mis Medi 2023, lansiwyd ein cylchlythyr cydraddoldeb, amrywiaeth, a chynhwysiant mewnol cyntaf a gyhoeddir i’r staff bob tri mis. Mae’r cylchlythyr yn offeryn allweddol i’n helpu i ymgorffori ein hymrwymiad i gydraddoldeb ac amrywiaeth ar draws y sefydliad. Mae’n cynnig gwybodaeth a chymorth i staff ynglŷn â phynciau cydraddoldeb, ac yn annog ymgysylltu â diwrnodau ac ymgyrchoedd ymwybyddiaeth.

Mae pawb yn CGA yn gallu cael at y llinell gymorth i gyflogeion, sef Care First, bob awr o’r dydd a’r nos. Mae’n cynnig cyngor cyfrinachol ar ystod o faterion. Rydym wedi rhannu gwybodaeth gyda’r staff am y gweminarau lles am ddim sydd ar gael iddynt trwy Care First.

Yn ogystal, rhoddir hyfforddiant rheolaidd i’r holl staff ynglŷn â’r ddyletswydd cydraddoldeb ac mae ein cynllun hyfforddiant blynyddol yn cynnwys o leiaf un sesiwn orfodol i bob aelod o staff ar faterion cydraddoldeb. Eleni, cwblhaodd staff fodiwl hyfforddiant ar-lein ar ymwybyddiaeth o gydraddoldeb, amrywiaeth, a chynhwysiant, yn ogystal â mynychu gweithdy niwrowahaniaeth a arweiniwyd gan Elusen yr Ymennydd. Pan benodir aelod newydd o staff, mae’r broses sefydlu’n cynnwys trosolwg o’r ddyletswydd cydraddoldeb.

Mae gennym dri aelod o staff sydd wedi’u hyfforddi’n swyddogion cymorth cyntaf iechyd meddwl ar hyn o bryd a bydd dau arall yn dilyn yr hyfforddiant yn 2024-25.

Rydym yn cynnwys mewnbynnau cydraddoldeb mewn hyfforddiant blynyddol ar gyfer aelodau’r Cyngor ac aelodau pwyllgorau/paneli^[3], gan annog trafod gwahaniaethu a phrofiadau bywyd go-iawn yn agored er mwyn hybu cyfle cyfartal a meithrin perthynas dda rhwng pobl sy’n rhannu nodwedd warchodedig a phobl nad ydynt yn ei rhannu.

^[3] Yn cynnwys aelodau o’r pwyllgor PiY, y bwrdd achredu AGA, ac aseswyr MAGI.

Amcan 3: Sicrhau bod ein gwasanaethau’n bodloni anghenion cofrestreion a rhanddeiliaid amrywiol (gan gynnwys y rhai hynny â nodweddion gwarchodedig) a chynorthwyo ein cofrestreion i weithredu ymarfer proffesiynol teg a chynhwysol

Sut byddwn yn cyflawni’r amcan hwn?

Mae rheidrwydd arnom, fel rheoleiddiwr annibynnol y gweithlu addysg yng Nghymru, i sicrhau ein bod yn adnabod unrhyw rwystrau y gallai ein cofrestreion a’n rhanddeiliaid eraill eu hwynebu wrth ryngweithio â ni. Mae hyn yn cynnwys dysgwyr a rhieni/gwarcheidwaid. Mae hefyd angen i ni gynorthwyo ein cofrestreion i weithredu ymarfer proffesiynol teg a chynhwysol.

Byddwn yn:

ymgynghori ac ymgysylltu â chofrestreion a rhanddeiliaid ynglŷn â ph’un a yw ein gwasanaethau’n bodloni eu hanghenion amrywiol
amlygu unrhyw rwystrau sy’n wynebu cofrestreion a rhanddeiliaid wrth ryngweithio â CGA a chymryd camau i’w dileu, fel y bo’n briodol ac yn gymesur
adolygu a chyhoeddi data priodoldeb i ymarfer i fonitro priodoldeb canllawiau a llywio anghenion hyfforddiant
- hybu ymwybyddiaeth o faterion cydraddoldeb ac amrywiaeth o fewn y gweithlu addysg, i wella ymarfer proffesiynol

Cynnydd yn ystod 2023-24

Rydym wedi ymrwymo i wneud ein gwybodaeth a’n cyfathrebu dwyieithog mor hygyrch â phosibl.

Yn dilyn adolygiad llawn, rydym wedi ailddylunio ein gwefan yn llwyr, gan ymgorffori nifer o welliannau ym meysydd fel hygyrchedd, taith y defnyddiwr, brandio, a gosodiad. Lansiwyd y wefan newydd ym mis Mai 2023 ac yna ceisiwyd adborth gan ddefnyddwyr gwasanaeth i lywio gwelliannau ychwanegol. Rydym yn sicrhau bod y wybodaeth a ddarperir wedi’i lleoli’n rhesymegol ac yn gyson, ac yn syml i ddod o hyd iddi trwy gyfleuster chwilio.

Mae ein gwefan yn cydymffurfio â safon lefel AA Canllawiau Hygyrchedd Cynnwys y We 2.1 ar hyn o bryd. Archwiliwyd hygyrchedd ein gwefan gan Wasanaeth Digidol y Llywodraeth ym mis Rhagfyr 2023. Amlygwyd rhai mân faterion, ond cawsant eu datrys yn gyflym. Rydym yn cynnig cyfle i ddefnyddwyr ein gwefan gael mynediad at y Bar Offer ReachDeck, sef meddalwedd hygyrchedd y we sy’n cynorthwyo pobl ag amhariadau gweledol ac anableddau cudd, yn ogystal â’r rhai hynny nad oes ganddynt sgiliau digidol sylfaenol a phobl sy’n dymuno darllen y wefan mewn iaith heblaw am Gymraeg neu Saesneg.

Mae capsiynau’n cael eu darparu ar gyfer yr holl gynnwys fideo (gyda sain) sy’n cael ei ychwanegu at ein gwefan yn Gymraeg a Saesneg. Mae unrhyw gynnwys sain yn unig (fel podlediadau) yn cael ei lanlwytho gyda thrawsgrifiad cysylltiedig yn Gymraeg a Saesneg. Er bod ein cyhoeddiadau ar gael mewn fformat electronig fel arfer, rydym yn cynnig fformatau eraill ar gais. Mae nifer gynyddol o’n cyhoeddiadau’n cael eu cyhoeddi mewn fformat HTML erbyn hyn hefyd, yn ogystal â fformatau eraill hygyrch. Rydym yn parhau i adolygu ein cyhoeddiadau i sicrhau eu bod yn hygyrch ac yn gynhwysol i’n cofrestreion a’r cyhoedd.

Rydym wedi cynnal nifer o ddigwyddiadau ar-lein drwy gydol y flwyddyn. Hwyluswyd cofrestru ar gyfer y digwyddiadau hyn trwy Ticket Source. Mae’r platfform hwn yn caniatáu i fynychwyr nodi unrhyw addasiadau rhesymol a allai fod yn ofynnol ar gyfer digwyddiad. Rydym wedi gwneud addasiadau ar gyfer pedwar mynychwr yn ystod y flwyddyn, gan gynnwys rhoi cyngor i fynychwr ar sut i gael at y cyfleuster isdeitlo byw ar blatfform y digwyddiad a darparu sleidiau cyflwyniad i un arall cyn y digwyddiad.

Rydym wedi darparu gwasanaeth dehongli Iaith Arwyddion Prydain ar gyfer gweithwyr proffesiynol neu gofrestreion byddar a thrwm eu clyw sydd wedi bod yn ymwneud â chyfarfodydd priodoldeb i ymarfer rhithwir.

Os yw defnyddwyr gwasanaeth eisiau cael copïau papur o unrhyw rai o’n dogfennau, rydym yn eu darparu ar gais trwy’r post.

Drwy gydol y flwyddyn adrodd, rydym wedi trafod materion cydraddoldeb sy’n briodol i’n cylch gwaith wrth gyfarfod â rhanddeiliaid allweddol a grwpiau buddiant. Mae’r rhain wedi cynnwys cynrychiolwyr o Rwydwaith BAMEed Cymru, DARPL, a Chylch Trefol Casnewydd a arweiniodd at nifer o brosiectau ar y cyd, gan gynnwys:

ffurfio partneriaeth â DARPL i helpu i drefnu a hyrwyddo’r gynhadledd amrywiaeth ac arweinyddiaeth wrth-hiliol genedlaethol gyntaf yng Nghymru, a gynhaliwyd ym mis Mehefin 2023
recordio pennod o’n cyfres newydd o bodlediadau, ‘Sgwrsio gyda CGA’, yn canolbwyntio ar amrywiaethu gweithlu addysg Cymru

Rydym hefyd wedi mynychu cyfarfodydd Rhwydwaith Cydraddoldeb De-ddwyrain Cymru (SEWEN), Rhwydwaith PSED, a Grŵp Llywio Addysg Bellach Cymru Wrth-hiliol, yn ogystal â nifer o ddigwyddiadau a gweminarau yn canolbwyntio ar faterion cydraddoldeb. Roedd hyn yn cynnwys cynhadledd flynyddol y Black Leadership Group, a gynhaliwyd yn y Senedd ym mis Mawrth 2024.

Rydym yn parhau i gasglu data am gydraddoldeb gan gofrestreion sy’n destun achosion priodoldeb i ymarfer, trwy ein system rheoli achosion. Ym mis Awst 2023, gwnaethom gyhoeddi ein hadroddiad blynyddol priodoldeb i ymarfer, a oedd yn cynnwys data am gydraddoldeb ar gyfer yr holl grwpiau cofrestreion.

I gynorthwyo ein cofrestreion, a chynyddu ymwybyddiaeth o faterion iechyd meddwl, rydym wedi gwneud sawl argymhelliad trwy Meddwl Mawr (ein clwb llyfrau a chyfnodolion) ar gyfer adnoddau ar bynciau gan gynnwys ymwybyddiaeth ofalgar, cynorthwyo dysgwyr â dyslecsia, cynllunio gwersi, ac addysg deg.

Ym mis Mehefin 2023, gwnaethom gyhoeddi canfyddiadau’r Arolwg o’r Gweithlu Addysg Bellach a Dysgu Seiliedig ar Waith 2023, a gynhaliwyd ar ran y grŵp llywio llwyth gwaith cenedlaethol (sy’n cynnwys cynrychiolwyr o Lywodraeth Cymru, Cyd-undebau Llafur Cymru, a Cholegau Cymru). Gofynnodd yr arolwg gwestiynau am ganfyddiadau ymarferwyr o’u rôl a’u gyrfa, patrymau gwaith a llwyth gwaith, lles, a dysgu proffesiynol.

Amcan 4: Hybu datblygiad gweithlu addysg amrywiol yng Nghymru

Sut byddwn yn cyflawni’r amcan hwn?

Mae ein cyfrifoldebau rheoleiddiol yn cynnwys hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau addysg a chynghori Llywodraeth Cymru ar faterion sy’n gysylltiedig â’r gweithlu addysg ac addysgu a dysgu. Byddwn yn defnyddio ein dylanwad yn y maes hwn i helpu i hybu datblygiad gweithlu addysg mwy amrywiol.

Byddwn yn:

defnyddio ein data i fonitro ac amlygu materion sy’n ymwneud â chydraddoldeb ac amrywiaeth ar draws ein holl grwpiau cofrestreion
hybu amrywiaeth o fewn y gweithlu addysg yn rhan o ymgyrch ehangach i hybu gyrfaoedd o fewn y gweithlu

Cynnydd yn ystod 2023-24

Mae’r Gofrestr Ymarferwyr Addysg yn cynnig sylfaen dystiolaeth o ansawdd uchel ynglŷn â materion cydraddoldeb ac amrywiaeth. Rydym wedi cymryd nifer o gamau drwy gydol y flwyddyn i sicrhau ansawdd a chyflawnder y data a ddelir yn ein Cofrestr. Ym mis Medi 2023, gwnaethom gyhoeddi Ystadegau blynyddol y gweithlu addysg ar gyfer Cymru 2023. Roedd hyn yn cynnwys data cydraddoldeb am ymarferwyr ar draws pob un o’n 11 o grwpiau cofrestreion. Rydym hefyd wedi cyhoeddi datganiadau ystadegol eraill drwy gydol y flwyddyn sydd wedi cynnwys data cydraddoldeb, canlyniadau myfyrwyr AGA, a data am athrawon newydd gymhwyso.

Ym mis Awst 2023, gwnaethom lofnodi addewid Dim Hiliaeth Cymru Race Council Cymru, sy’n dangos ein hymrwymiad i hyrwyddo tegwch a chytgord hiliol trwy weithredu’r egwyddorion y mae’n eu hamlinellu.

Ym mis Tachwedd 2023, ar y cyd â Llywodraeth Cymru, fe wnaethom ddyrannu niferoedd derbyn AGA i bartneriaethau AGA ar gyfer rhaglenni sy’n dechrau ym mis Medi 2024. Yn rhan o hyn, fe wnaethom ddarparu gofynion penodol i bartneriaethau ar gyfer recriwtio athrawon cyfrwng Cymraeg ac athrawon o gymunedau du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol (5% o’r cyfanswm sy’n cael eu recriwtio). Rydym yn monitro recriwtio i raglenni ac yn adrodd ar hyn i Lywodraeth Cymru.

Mae’r cynnwys ar gyfer Addysgwyr Cymru (y brand a’r wefan sy’n helpu i hyrwyddo gyrfaoedd yn y proffesiynau addysg yng Nghymru) wedi cael ei adolygu a’i ddatblygu ymhellach er mwyn sicrhau bod y tudalennau’n dangos gweithlu amrywiol.

Mae ein tîm eiriolaeth a chymorth wedi datblygu cynlluniau recriwtio ac ymgysylltu sy’n cynnwys gweithgarwch recriwtio targedig ar gyfer pobl o gymunedau du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol. Mae gennym Swyddog Recriwtio a Chymorth penodol i arwain y broses o weithredu’r cynlluniau targedig hyn (gwnaethom annog ceisiadau gan ymgeiswyr du, Asiaidd ac ethnig leiafrifol ar gyfer y rôl hon). Mae gwaith yn y maes hwn wedi cynnwys ymgysylltu’n barhaus â grwpiau amrywiol ledled Cymru, gan gynnwys Cymdeithas Affricanaidd Gogledd Cymru, Cymdeithas Ddiwylliannol Islamaidd Cymru, Tasglu Cydraddoldeb Hiliol Cyngor Caerdydd, Gwasanaeth Iechyd Meddwl BAME, Canolfan Datblygu Cymunedol De Glan yr Afon, Cyngor Gwasanaeth Gwirfoddol Abertawe, ac ysgolion uwchradd â chyfran uchel o fyfyrwyr sy’n ystyried eu bod yn ddu, Asiaidd ac ethnig leiafrifol.

Atodiad A – gwybodaeth am gyflogaeth

Nifer y bobl a gyflogir yn ôl nodwedd warchodedig

Rydym yn casglu data am gydraddoldeb staff trwy ein harolwg staff blynyddol. Wrth ofyn am y wybodaeth, rydym yn rhoi gwybod i staff fod llenwi’r ffurflen yn wirfoddol, ond bydd gwneud hynny’n ein rhoi mewn sefyllfa well i ddeall cyfansoddiad ein gweithlu ac archwilio ein harferion yn llawn. Bydd hyn yn rhoi cyfle i ni dargedu ein gweithgareddau a’n blaenoriaethau lle y canfyddir unrhyw dangynrychiolaeth neu anghydraddoldeb. Defnyddir y data i lywio asesiadau o’r effaith, datblygu polisïau, a chynlluniau hyfforddi. Cynhaliwyd ein harolwg diweddaraf ym mis Mawrth 2024. O’r 56 o aelodau staff a oedd yn eu swydd ar y pryd, cafwyd 50 o ymatebion (cyfradd ymateb 89%). Oherwydd maint ein sefydliad, mae ffigurau sy’n cynrychioli 10% neu lai o’r ymatebion wedi cael eu cuddio (a gynrychiolir gan *) i atal unigolion rhag cael eu hadnabod.

Oedran

16-24	*
25-34	19
35-44	10
45-54	11
55-64	7
65 a hŷn	*
Ddim eisiau dweud	*

Rhywedd/Rhyw

Gwrywaidd	14
Benywaidd	36
Anneuaidd	*
Rhyngryw	*
Ddim eisiau dweud	*

Ydych chi’n draws?

Ydw	*
Nac ydw	49
Ddim eisiau dweud	*
Ddim wedi ymateb	*

Cyfeiriadedd rhywiol

Deurywiol	*
Hoyw/lesbiaidd	*
Heterorywiol	43
Ddim eisiau dweud	*

Statws perthynas

Priod neu mewn partneriaeth sifil	19
Wedi ysgaru	*
Sengl	13
Byw gyda phartner mewn perthynas hirdymor	13
Partner	*
Wedi gwahanu	*
Gweddw	*
Ddim eisiau dweud	*

Crefydd neu gred

Dim crefydd	27
Anffyddiwr	*
Cristion	19
Bwdhydd	*
Hindŵ	*
Dyneiddiwr	*
Iddew	*
Mwslim	*
Pagan	*
Sikh	*
Ddim eisiau dweud	*

Ethnigrwydd

Gwyn – Cymro/Cymraes/Sais/Saesnes/Albanwr/Albanes/Gwyddel/Gwyddeles o Ogledd Iwerddon/Prydeinig	45
Gwyddel/Gwyddeles	*
Cymysg – Gwyn a Du Caribïaidd	*
Cymysg – Gwyn ac Asiaidd	*
Asiaidd/Asiaidd Prydeinig – Indiaidd	*
Asiaidd/Asiaidd Prydeinig – Bangladeshaidd	*
Arall	*
Dim ymateb	*

Hunaniaeth genedlaethol

Cymro/Cymraes	41
Sais/Saesnes	*
Albanwr/Albanes	*
Gwyddel/Gwyddeles	*
Prydeinig	7
Arall	*
Dim ymateb	*

Cyfrifoldebau gofalu

Dim	26
Prif ofalwr plentyn/plant (o dan 18 oed)	17
Prif ofalwr plentyn/plant anabl	*
Prif ofalwr oedolyn anabl (18 oed a hŷn)	*
Prif ofalwr person/pobl hŷn (65 oed a hŷn)	*
Gofalwr eilaidd	*
Ddim eisiau dweud	*

Anabledd – A ydych chi’n ystyried bod gennych anabledd?

Ydw, cyfyngir llawer ar fy ngweithgareddau dydd i ddydd	*
Ydw, cyfyngir ychydig ar fy ngweithgareddau dydd i ddydd	*
Nac ydw	47
Ddim yn siŵr	*
Ddim eisiau dweud	*

Anabledd – Ticiwch yr amhariadau neu’r cyflyrau iechyd hynny sy’n berthnasol i chi

Amhariad neu anabledd dysgu (er enghraifft dyslecsia, syndrom Down, awtistiaeth, ac ati)	*
Cyflwr iechyd hirdymor (er enghraifft epilepsi, diabetes neu ganser)	*
Iechyd meddwl gwael (er enghraifft iselder, gorbryder, neu sgitsoffrenia)	*
Amhariad symudedd	*
Ddim eisiau dweud	*

Anabledd – A oes gennych anabledd, fel y’i diffinnir gan Ddeddf Cydraddoldeb 2010? ^[4]

Oes	*
Nac oes	47
Ddim eisiau dweud	*

Data recriwtio

Lle y bo’n bosibl, rydym yn casglu a dadansoddi gwybodaeth am gydraddoldeb yn ymwneud â recriwtio staff. Mewn rhai achosion, pan dderbynnir nifer gyfyngedig o geisiadau ac mae angen defnyddio asiantaeth recriwtio, nid yw gwybodaeth am gydraddoldeb yn cael ei darparu bob amser. Yn ogystal, pan fydd aelodau staff mewnol yn ymgeisio am swyddi, nid oes rhaid iddynt lenwi ffurflen monitro amrywiaeth.

Yn ystod y cyfnod adrodd, hysbysebwyd 16 o swyddi ar gyfer recriwtio’n allanol. Rhoddwyd cyfle i’r holl ymgeiswyr uniongyrchol lenwi ffurflen monitro amrywiaeth ar yr adeg ymgeisio. Cawsom 90 o geisiadau uniongyrchol, ac roedd 80 o’r rhain wedi llenwi ffurflenni monitro amrywiaeth. Nid yw categorïau na ymatebwyd iddynt wedi cael eu cynnwys yn y data a adroddir isod.

Nifer y ceisiadau a gafwyd yn ôl nodwedd warchodedig (lle y llenwyd ffurflen monitro amrywiaeth)

Rhywedd/Rhyw

Gwrywaidd	18
Benywaidd	61
Anneuaidd	1

Ydych chi’n draws?

Nac ydw	78
Ddim yn siŵr	1
Ddim wedi ymateb	1

Oedran

16-24	10
25-34	23
35-44	21
45-54	19
55-64	7

Cyfeiriadedd rhywiol

Deurywiol	1
Hoyw/lesbiaidd	4
Heterorywiol	72
Ddim eisiau dweud	2
Ddim wedi ymateb	1

Statws perthynas

Priod	30
Wedi ysgaru	5
Sengl	13
Byw gyda phartner mewn perthynas hirdymor	26
Partner	3
Ddim eisiau dweud	3

Crefydd neu gred

Dim crefydd neu gred	41
Anffyddiwr	3
Cristion (pob enwad)	28
Hindŵ	1
Mwslim	1
Ddim eisiau dweud	6

Grŵp ethnig ^[5]

Gwyn – Cymro/Cymraes	49
Gwyn – Sais/Saesnes	5
Gwyn - Prydeinig	13
Cefndir gwyn arall	6
Grŵp ethnig cymysg/lluosog – gwyn ac Asiaidd	2
Grŵp ethnig cymysg/lluosog arall	2
Asiaidd/Asiaidd Prydeinig – Indiaidd	2
Asiaidd/Asiaidd Prydeinig – Pacistanaidd	1
Asiaidd/Asiaidd Prydeinig - Tsieineaidd	1
Du/Affricanaidd/Caribïaidd/Du Prydeinig – Caribïaidd	1
Cefndir Du/Affricanaidd/Caribïaidd/Du Prydeinig Arall	1

Hunaniaeth genedlaethol ^[6]

Cymro/Cymraes	53
Sais/Saesnes	6
Prydeinig	17
Arall	7
Ddim wedi ymateb	3

A oes gennych unrhyw gyfrifoldebau gofalu? ^[7]

Dim	58
Prif ofalwr plentyn/plant (o dan 18 oed)	19
Prif ofalwr plentyn/plant anabl	1
Gofalwr eilaidd	2
Ddim eisiau dweud	1
Ddim wedi ymateb	1

Anabledd – A ydych chi’n ystyried bod gennych anabledd?

Ydw, cyfyngir llawer ar fy ngweithgareddau dydd i ddydd	2
Ydw, cyfyngir ychydig ar fy ngweithgareddau dydd i ddydd	2
Nac ydw	73
Ddim eisiau dweud	1
Ddim wedi ymateb	2

Anabledd – A oes gennych anabledd, fel y’i diffinnir gan Ddeddf Cydraddoldeb 2010?

Oes	7
Nac oes	73

Gweithdrefnau Cwynion Cyflogaeth

Nid oedd unrhyw gyflogeion yn ymwneud â gweithdrefnau cwynion cyflogaeth naill ai fel achwynydd, neu unigolyn y gwnaed cwyn yn ei erbyn, yn ystod 2023-24.

Gweithdrefnau Disgyblu

Nid oedd unrhyw gyflogeion yn destun gweithdrefnau disgyblu yn ystod 2023-24.

Ymadawyr

Gan fod yr holl ddata cydraddoldeb am gyflogeion yn ddienw, nid oes unrhyw ddata penodol ar gael ynglŷn â nodweddion gwarchodedig cyflogeion a adawodd y sefydliad.

Gwybodaeth ychwanegol am gyflog yn ôl rhywedd ar 31 Mawrth 2024

Cyflog	Gradd	Gwrywaidd	Benywaidd	Cyfanswm
£23,258 - £26,901	Cymorth tîm	0	2	2
£28,245 - £32,141	Swyddog Gweithredol	8	19	27
£34,083 - £41,675	Swyddog Gweithredol Uwch (HEO)	6	8	14
£43,785 - £51,839	Uwch-swyddog Gweithredol (SEO)	2	6	8
£56,112 - £67,095	Gradd 7	0	1	1
£70,455 - £80,840	Gradd 6	1	2	3
£90,696 - £106,056	Prif Weithredwr	1	0	1
Cyfanswm		18	38	56

Math o gontract	Gwrywaidd	Benywaidd	Cyfanswm
Parhaol	17	38	55
Cyfnod penodol	1	0	1
Dros dro	0	0	0
Cyfanswm	18	38	56

Patrwm gweithio	Gwrywaidd	Benywaidd	Cyfanswm
Amser llawn	16	34	50
Rhan-amser	2	4	6
Cyfanswm	18	38	56

Sylwer: Mae’r dadansoddiad yn cynnwys swyddogion ar gyfnod absenoldeb mamolaeth

^[4] Rydych chi’n anabl o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 os oes gennych amhariad corfforol neu feddyliol sy’n cael effaith negyddol ‘sylweddol’ a ‘hirdymor’ ar eich gallu i wneud gweithgareddau pob dydd arferol.

^[5] Roedd rhai ymgeiswyr wedi nodi eu bod yn perthyn i fwy nag un grŵp ethnig.

^[6] Roedd rhai ymgeiswyr wedi nodi bod ganddynt fwy nag un hunaniaeth genedlaethol.

^[7] Roedd rhai ymgeiswyr wedi dewis mwy nag un opsiwn ar gyfer eu cyfrifoldebau gofalu.

Lawrlwytho'r Adroddiad Blynyddol Priodoldeb i Ymarfer ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2024 (PDF)

1. Ynghylch CGA

Amdanom ni

Cyngor y Gweithlu Addysg (CGA) yw’r rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ar gyfer y gweithlu addysg yng Nghymru.

Fe’i sefydlwyd gan Ddeddf Addysg (Cymru) 2014, ac mae’n ofyniad cyfreithiol i ymarferwyr ar draws un ar ddeg o wahanol grwpiau yn y gweithlu addysg, o’r cyfnod sylfaen i addysg bellach, gwaith ieuenctid, a dysgu seiliedig ar waith, gofrestru gyda CGA. Ein Cofrestr Ymarferwyr Addysg yng Nghymru yw’r gofrestr gyhoeddus fwyaf o unrhyw broffesiwn yng Nghymru, a’r gofrestr fwyaf pellgyrhaeddol o weithwyr addysg proffesiynol yn y byd, gyda dros 90,000 o ymarferwyr wedi’u cofrestru

Ein nodau

Cyfrannu at wella safonau addysgu ac ansawdd dysgu yng Nghymru.
Cynnal a gwella safonau ymddygiad proffesiynol ymhlith athrawon ac eraill sy’n cefnogi addysgu a dysgu yng Nghymru.
Diogelu buddiannau dysgwyr, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd, a chynnal hyder a ffydd y cyhoedd yn y gweithlu addysg.

Ein swyddogaethau

Sefydlu a chynnal Cofrestr Ymarferwyr Addysg.
Cynnal Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.
Ymchwilio i honiadau a allai godi amheuon ynghylch priodoldeb ymarferydd cofrestredig i ymarfer, a’u clywed.
Achredu a monitro rhaglenni AGA athrawon ysgol.
Rhoi cyngor i Lywodraeth Cymru ac eraill.
Monitro’r broses sefydlu a chlywed apeliadau sefydlu.
Hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg.
Ymgymryd â gwaith penodol ar gais Llywodraeth Cymru.

2. Y gofrestr ymarferwyr addysg

Ar 31 Mawrth 2024, roedd 90,812 o ymarferwyr addysg unigol wedi’u cofrestru gyda CGA. Fodd bynnag, mae rhai cofrestreion wedi’u cofrestru mewn mwy nag un categori. Mae’r tabl isod yn dangos y nifer a oedd yn gymwys i weithio ym mhob categori ar 31 Mawrth 2024.

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

3. Y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol

Mae pob cofrestrai newydd yn cael copi o’r Cod wrth gofrestru (17,605 o geisiadau newydd yn 2023-24), mae pob cyflogwr yn cael copïau â’r Cod bob blwyddyn i’w dosbarthu i’w cyflogeion cofrestredig ac, yn ogystal, edrychwyd ar y Cod dros 5,500 o weithiau yn y flwyddyn.

Mae ein cofrestreion yn ymrwymo i gynnal pum egwyddor allweddol Cyfrifoldeb Personol a Phroffesiynol, Unplygrwydd Proffesiynol, Cydweithio, Gwybodaeth a Dealltwriaeth Broffesiynol, a Dysgu Proffesiynol. .

Bwriedir i’r Cod lywio barn a phenderfyniadau cofrestreion. Hefyd, mae’n rhoi gwybod i ddysgwyr, rhieni, gwarcheidwaid, cyflogwyr a’r cyhoedd am y safonau y gallant eu disgwyl gan gofrestrai.

Gallai methiant i gydymffurfio â’r Cod fwrw amheuaeth ynghylch cofrestriad ymarferydd

Rydym yn cyflwyno sesiynau hyfforddi a chyflwyniadau rheolaidd sy’n canolbwyntio ar y Cod, defnyddio’r cyfryngau cymdeithasol, a moeseg a chyfrifoldebau proffesiynol. Rydym yn cynnig cyfres o 11 o ganllawiau arfer da, a luniwyd i ategu’r Cod a helpu i arwain barn a phenderfyniadau proffesiynol cofrestreion o ddydd i ddydd. Rydym hefyd wedi cynhyrchu fideo sy’n sôn am y Cod yn ogystal â phynciau eraill yn ymwneud â phriodoldeb i ymarfer.

4. Ynghylch Priodoldeb i Ymarfer

Mae gennym ddyletswydd statudol i ymchwilio i achosion yn erbyn cofrestreion, a chlywed yr achosion hynny, lle honnir ymddygiad proffesiynol annerbyniol, anghymhwysedd proffesiynol difrifol a/neu os yw’r cofrestrai wedi’i gael yn euog (ar unrhyw adeg) o drosedd berthnasol.

Mae ein Gweithdrefnau a Rheolau Disgyblu 2023 yn amlinellu’r gweithdrefnau a ddilynwn wrth ymgymryd â’n gwaith yn y maes hwn gan gynnwys ein pwerau i osod Gorchmynion Atal Dros Dro Interim mewn amgylchiadau penodol.

Ar 31 Mawrth 2024, roedd gennym 60 o aelodau panel annibynnol sy’n ymgymryd â’r holl waith priodoldeb i ymarfer. Mae’r gronfa hon o aelodau panel yn cynnwys ymarferwyr cofrestredig ar draws y grwpiau cofrestreion, aelodau lleyg ac ymarferwyr sydd wedi ymddeol. Nid yw’r un aelod o’r Cyngor yn ymwneud ag achosion priodoldeb i ymarfer, ac nid ydynt yn aelodau o’r paneli.

5. Atgyfeirio achosion

Mae CGA yn derbyn atgyfeiriadau mewn un o’r ffyrdd canlynol:

Atgyfeiriadau gan yr Heddlu

Gall heddluoedd wneud atgyfeiriadau’n uniongyrchol i CGA yn unol â Datgeliad yr Heddlu o dan Gyfraith Gyffredin (CLPD).

Cyflogwyr/Asiantau

Mae dyletswydd statudol ar gyflogwyr ac asiantaethau cyflenwi preifat i atgyfeirio cofrestrai i CGA:

os caiff cofrestrai ei ddiswyddo neu os yw’n gadael cyflogaeth cyn diswyddiad posibl (e.e. ymddiswyddo neu gytundeb setlo) (Cyflogwyr)
os yw asiantaeth yn rhoi’r gorau i ddefnyddio gwasanaethau cofrestrai neu os gallai fod wedi gwneud hynny pe na byddai’r cofrestrai wedi rhoi’r gorau i weithio iddi eisoesy

Yn y ddau achos, dyma’r seiliau ar gyfer atgyfeirio:

camymddygiad
anghymhwysedd proffesiynol
euogfarn o drosedd berthnasol

Cwynion

Gall unrhyw unigolyn neu sefydliad wneud cwyn am ymddygiad neu anghymhwysedd honedig cofrestrai.

Mae CGA yn derbyn atgyfeiriadau’n uniongyrchol gan y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd.

CGA

Gall CGA hunanatgyfeirio cofrestreion os daw’n ymwybodol o wybodaeth am gofrestrai ac mae o’r farn bod gwneud hynny er budd y cyhoedd.

6. Beth sy’n digwydd pan dderbynnir achos?

Mae’r rhan fwyaf o atgyfeiriadau sy’n dod i law yn cael eu hystyried yn gyntaf gan Bwyllgor Ymchwilio a chynhelir y cyfarfodydd yn breifat.

Mae’r Pwyllgor Ymchwilio yn cynnwys isafswm o dri aelod panel a chaiff ei gefnogi gan ymgynghorydd cyfreithiol annibynnol nad yw’n cymryd rhan yn y broses benderfynu, ond sy’n sicrhau bod yr ymchwiliad yn deg.

Rôl y Pwyllgor yw penderfynu a yw’n debygol ai peidio y bydd ffeithiau’r achos yn cael eu profi, ac yna a allai’r canfyddiadau hynny fod yn gyfystyr ag ymddygiad proffesiynol annerbyniol, anghymhwysedd proffesiynol difrifol a/neu euogfarn o drosedd berthnasol, os bydd yr achos yn symud ymlaen i wrandawiad cyhoeddus.

Cynhelir gwrandawiad cyhoeddus pan fydd Pwyllgor Ymchwilio wedi penderfynu bod gan gofrestrai ‘achos i’w ateb’. Caiff y cofrestrai ei wahodd i fynychu a/neu gael ei gynrychioli yn y gwrandawiad.

Mae Pwyllgor Priodoldeb i Ymarfer yn cynnwys isafswm o dri aelod panel a chaiff y Pwyllgor ei gefnogi gan ymgynghorydd cyfreithiol annibynnol. Ni fydd gan y Pwyllgor sy’n eistedd mewn gwrandawiad unrhyw wybodaeth flaenorol am yr achos ger ei fron.

Mae canlyniadau posibl gwrandawiadau fel a ganlyn:

Ni phrofwyd y ffeithiau
Profwyd y ffeithiau ond nid ymddygiad proffesiynol annerbyniol/anghymhwysedd proffesiynol difrifol a/neu drosedd berthnasol
Profwyd y ffeithiau – dim gorchymyn
Cerydd – caiff ei gofnodi am ddwy flynedd ar y Gofrestr
Gorchymyn Cofrestru Amodol – caiff ei gofnodi ar y Gofrestr am gyfnod a bennir gan y Pwyllgor. Os na phennir cyfnod, bydd y Gorchymyn hwn yn berthnasol yn barhaol
Gorchymyn Atal Dros Dro – dileu’r unigolyn o’r Gofrestr am y cyfnod a bennir gan y Pwyllgor (heb fod yn fwy na dwy flynedd). Gellir cymhwyso amodau i Orchymyn Atal Dros Dro
Gorchymyn Gwahardd – dileu’r unigolyn o’r Gofrestr. Ni ellir gwneud cais am aildderbyn i’r Gofrestr hyd nes bod o leiaf dwy flynedd wedi mynd heibio

Wedi gwrando ar achos, os bydd Pwyllgor Priodoldeb i Ymarfer yn gosod gorchymyn disgyblu (heblaw am orchymyn atal dros dro interim) ar gofrestriad ymarferydd addysg, bydd rhybudd i’r perwyl hwnnw’n ymddangos ar wefan CGA. Bydd y rhybudd yn parhau am gyfnod o chwe mis o’r diwrnod y caiff ei gyhoeddi.

Caiff unrhyw orchymyn disgyblu a osodir ei gofnodi ar gofnod yr ymarferydd ar Gofrestr CGA a bydd ar gael yn gyhoeddus am gyfnod y gorchymyn.

7. Crynodeb o waith achos Priodoldeb i Ymarfer

Eleni, gwnaethom derfynu 74 o achosion priodoldeb i ymarfer (ac eithrio Gorchmynion Atal Dros Dro Interim). Roedd hyn yn cynnwys 52 o wrandawiadau priodoldeb i ymarfer, yr oedd 49 ohonynt yn wrandawiadau rhithwir a thri wyneb yn wyneb.

Nodiadau ar y data

Cynhelir mwyafrif y gwrandawiadau’n rhithwir. Fodd bynnag, yn unol ag ymagwedd llawer o reoleiddwyr eraill, gwahoddir cofrestreion i gadarnhau p’un a ydynt yn dymuno i’w hachos gael ei glywed yn rhithwir neu ‘wyneb yn wyneb’. Er mwyn i wrandawiad ‘wyneb yn wyneb’ gael ei gadarnhau, mae’n rhaid i’r cofrestrai ymrwymo i fynychu’r gwrandawiad neu gael ei gynrychioli’n ‘bersonol’ ynddo.

7.1 Nifer yr achosion Priodoldeb i Ymarfer a derfynwyd yn ôl grŵp cofrestreion a blwyddyn

Grŵp Cofrestreion	19-20	20-21	21-22	22-23	23-24
Athrawon ysgol (ST)	27	24	25	21	22
Athrawon addysg bellach (FET)	17	6	11	9	6
Gweithwyr cymorth dysgu addysg bellach (FELSW)	7	2	3	0	6
Gweithwyr cymorth dysgu ysgolion (SLSW)	21	19	21	21	26
Ymarferwyr dysgu seiliedig ar waith (WBL)	10	5	9	5	10
Athrawon ysgolion annibynnol	0	0	0	0	0
Gweithwyr cymorth dysgu ysgolion annibynnol	0	0	0	0	0
Athrawon sefydliadau ôl-16 arbennig annibynnol	0	0	0	0	0
Gweithwyr cymorth dysgu sefydliadau ôl-16 arbennig annibynnol	0	0	0	0	0
Gweithwyr cymorth ieuenctid (YSW)	1	1	1	0	0
Gweithwyr ieuenctid (YW)	0	0	0	0	0
Sawl categori cofrestru	10	9	16	15	4
Cyfanswm	93	66	86	71	74

O’r 74 o achosion y cyfeirir atynt uchod:

ystyriwyd 52 o achosion mewn gwrandawiadau addasrwydd i ymarfer (heb gynnwys gwrandawiadau Gorchymyn Atal Dros Dro Interim), gan gynnwys un cais a oedd yn ymwneud ag aildderbyn i’r Gofrestr yn dilyn Gorchymyn Gwahardd. Gwrthodwyd y cais hwn.
ystyriwyd bod 14 o achosion yn rhai ‘dim achos i’w ateb’ (gan gynnwys 2 achos a ollyngwyd) gan Bwyllgor Ymchwilio.
Roedd tri achos yn ymwneud â chofrestreion a waharddwyd gan y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd (DBS) cyn i CGA wneud penderfyniad terfynol.

Nodyn ychwanegol: ychwanegwyd pedwar categori cofrestru newydd at y Gofrestr ar 22 Mai 2023. Hyd at ddiwedd 31 Mawrth 2024, nid oedd unrhyw achosion wedi cael eu terfynu ar gyfer unrhyw un o’r grwpiau newydd hyn.

7.2 Referral source

	19-20	20-21	21-22	22-23	23-24
Cyflogwr	74.2%	75.8%	73.3%	85.9%	71.3%
Yr Heddlu	10.8%	9.1%	10.5%	7.0%	13.8%
Atgyfeiriad gan CGA	8.6%	7.6%	3.5%	0.0%	8.8%
Hunanatgyfeiriad	2.2%	0.0%	11.6%	2.8%	6.3%
Eraill	4.3%	7.5%	1.2%	4.2%	0.0%

*Mae ‘Eraill’ yn cynnwys cwynion neu atgyfeiriadau gan y DBS a rheoleiddwyr eraill.

7.3 Canlyniadau achosion Priodoldeb i Ymarfer yn ôl blwyddyn

	19-20	20-21	21-22	22-23	23-24
Terfynwyd heb osod gorchymyn	38 (41%)	28 (42%)	27 (31%)	25 (35%)	28 (38%)
Cerydd	18	9	20	19	18
Gorchymyn Cofrestru Amodol	6	1	1	0	4
Gorchymyn atal dros dro (dim amodau)	5	5	4	2	2
Gorchymyn atal dros dro (gydag amodau)	3	4	2	2	1
Gorchymyn gwahardd	22	15	23	17	17
Cais i amrywio/torri amodau	1	1	0	1	0
Cais i fod yn gymwys yn dilyn Gorchymyn Gwahardd	0	0	3	0	1
Gwaharddwyd gan y DBS cyn i CGA derfynu’r achos	0	3	6	5	3
Caewyd yr achos – bu farw’r cofrestrai	0	0	0	0	0
Cyfanswm	93	66	86	71	74

Sylwer – o’r 28 o achosion a derfynwyd heb orchymyn:

Cafodd wyth eu terfynu ar y cam gwrandawiad.
ystyriwyd bod 12 yn rhai ‘dim achos i’w ateb’ gan Bwyllgor Ymchwilio.
atgyfeiriwyd dau yn ôl i Bwyllgor Ymchwilio ac fe’u gollyngwyd.
roedd chwech yn ymwneud â mân euogfarnau ac fe’u caewyd gan nodi ‘dim camau pellach’.

7.4 Mathau o ymddygiad – achosion a derfynwyd yn 2023-24

Math o ymddygiad	Nifer yr Achosion
Euogfarn(au) yn unig	17
Honiadau, datganiadau ffug a/neu ddogfennau wedi’u ffugio	10
Methiant i fodloni safonau ymarferwyr	9
Euogfarnau ac ymddygiad	8
Cyfuniad o faterion camymddygiad	7
Ymddygiad amhroffesiynol/amhriodol tuag at ddysgwyr	6
Lefel amhriodol o gosb/grym/ataliaeth/cyswllt corfforol	4
Camarfer mewn arholiadau/asesiadau	2
Cysylltiad amhriodol â dysgwyr drwy’r cyfryngau cymdeithasol	2
Perthynas amhriodol â dysgwyr	2
Torri ymddiriedaeth	2
Methiant i gydymffurfio â gweithdrefnau	1
Iaith sarhaus	1
Bwlio/aflonyddu dysgwyr	1
Bod o dan ddylanwad alcohol yn y gwaith	1
Cyfanswm	73

Sylwer: Yn 2023-24, terfynwyd un achos hefyd nad yw wedi’i gynnwys yn y tabl hwn, sef cais ar gyfer aildderbyn i’r Gofrestr yn dilyn Gorchymyn Gwahardd. Gwrthodwyd y cais hwn.

7.5 Amser cwblhau ar gyfer achosion a derfynwyd yn 2023-24

Mae nifer o ffactorau sy’n effeithio ar yr amserlenni ar gyfer terfynu achosion, gan gynnwys:

achosion gerbron tribiwnlys cyflogaeth (bydd CGA yn gohirio ystyried yr achos hyd nes bod y tribiwnlys yn dod i ben)
mae iechyd y cofrestrai’n wael ac mae tystiolaeth feddygol yn cadarnhau nad yw’n ddigon iach i gymryd rhan, ond mae’n dymuno gwneud hynny
materion a godir gan y cofrestrai neu ei gynrychiolydd wrth baratoi ei achos
canfyddir pryderon pellach wrth baratoi ar gyfer y gwrandawiad y mae angen eu cyfeirio’n ôl at Bwyllgor Ymchwilio yn y lle cyntaf

Mae CGA yn monitro ei amserlenni ei hun ar gyfer terfynu achosion o gymharu â Rheoleiddwyr/Cyrff Proffesiynol eraill ac mae’n parhau i arwain yn y maes hwn.

	Nifer yr achosion	%
Terfynwyd yr achos o fewn 8 mis (35 wythnos)	61	82%

Achos heb ei derfynu o fewn 8 mis (35 wythnos)
Codwyd materion gan y cofrestrai/cyflogwr	4	6%
Oedi arall gan drydydd parti e.e. yr Heddlu	3	4%
Codwyd pryderon ychwanegol yn ystod y cam ymchwilio, gorfod cyfeirio’n ôl at y Pwyllgor Ymchwilio	3	4%
Codwyd materion gan CGA	3	4%
Cyfanswm nifer yr achosion a derfynwyd yn 2023-24	74	100%

O’r 61 o achosion a derfynwyd o fewn wyth mis, yr amser cyfartalog a gymerwyd o dderbyn i derfynu oedd 24 wythnos (pum mis a hanner).

7.6 Demograffeg yr achosion disgyblu a derfynwyd yn 2023-24

Sylwer – Daw’r gweithlu cofrestredig o’r Gofrestr Ymarferwyr Addysg ar 31 Mawrth 2024

Rhyw

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Oed

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Hunaniaeth genedlaethol

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Grŵp ethnig

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Y Gymraeg

Pan fydd ymarferwyr yn gwneud cais i ymuno â Chofrestr CGA, gofynnir iddynt gadarnhau a ydynt yn gallu siarad Cymraeg ai peidio. Mae ateb cadarnhaol yn golygu eu bod yn rhugl, neu’n weddol rugl yn yr iaith.

Hefyd, gofynnir iddynt gadarnhau a ydynt yn darparu addysg a hyfforddiant drwy gyfrwng y Gymraeg ar hyn o bryd, neu’n gallu gwneud hynny.

Yn y ddau achos, mae’r ymatebion wedi’u seilio ar hunanddatgan

Siaradwyr Cymraeg

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Gallu darparu addysg a hyfforddiant drwy gyfrwng y Gymraeg

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

8. Gorchmynion Atal Dros Dro Interim

Os rhoddir gwybod i ni fod ymarferydd wedi cael ei gyhuddo o gamymddwyn difrifol iawn, mae gennym bwerau statudol i osod gorchymyn atal dros dro interim (ISO). Bydd ISO o’r fath yn dileu cofrestrai o’r Gofrestr dros dro fel ‘mesur brys’ tra’n disgwyl ymchwiliad. Gwneir hyn i ddiogelu dysgwyr a’r cyhoedd tra bod ymchwiliad heddlu’n cael ei derfynu, er enghraifft.

Gall ISO fod ar waith am hyd at 18 mis. Mae ein pwyllgorau ISO annibynnol yn cynnal adolygiadau ISO rheolaidd hefyd i sicrhau nad yw unrhyw ISO yn cael ei gymhwyso am gyfnod hwy nag sy’n angenrheidiol ac yn gymesur. Cynhelir yr adolygiadau hynny ar ôl 6 mis a 12 mis neu ar unrhyw adeg pan fydd newid i’r sefyllfa.

Cynhelir pob cyfarfod o’r pwyllgor ISO yn breifat.

Nifer y Gorchmynion Atal Dros Dro Interim (ISO) a osodwyd

Grwpiau Cofrestreion	2022-23	2023-24
Athrawon ysgol	1	5
Athrawon addysg bellach	0	0
Gweithwyr cymorth dysgu addysg bellach	0	0
Gweithwyr cymorth dysgu ysgolion	1	4
Ymarferwyr dysgu seiliedig ar waith	0	0
Athrawon ysgolion annibynnol	0	0
Gweithwyr cymorth dysgu ysgolion annibynnol	0	0
Athrawon sefydliadau ôl-16 arbennig annibynnol	0	0
Gweithwyr cymorth dysgu sefydliadau ôl-16 arbennig annibynnol	0	0
Gweithwyr cymorth ieuenctid	0	0
Gweithwyr ieuenctid	0	0
Sawl categori cofrestru	1	0
Cyfanswm	3	9

O’r naw achos a derfynwyd yn 2023–2024, yr amser cyfartalog a gymerwyd o dderbyn i derfynu oedd chwe wythnos a hanner.

Gan fod Gorchmynion Atal Dros Dro Interim yn fesur brys, ymdrinnir â’r achosion yn gyflym oherwydd eu natur a’u diben.

9. Asesu addasrwydd i gofrestru

Gofynnir i ddarpar gofrestreion ateb nifer o gwestiynau yn ymwneud â’u hanes blaenorol wrth wneud cais am gofrestru gyda CGA. Os yw ymgeisydd yn ateb yn gadarnhaol i unrhyw gwestiwn yn y datganiad hwn, caiff ei gais ei asesu gan y Tîm Priodoldeb i Ymarfer.

Yr ymgeisydd sy’n gyfrifol am ddangos ei addasrwydd i gofrestru gyda ni.

Asesiad addasrwydd

Cam 1: Mae swyddogion o’r farn bod y datganiad a wnaed yn gymharol ddibwys ac ni fyddai’n effeithio ar addasrwydd yr ymgeisydd i gofrestru; caniateir cofrestru.

Cam 2: Gofynnir i’r ymgeisydd ddarparu gwybodaeth fanylach am amgylchiadau ei ddatganiad a thystlythyrau/sylwadau i gefnogi ei addasrwydd i gofrestru. Os yw swyddogion yn fodlon ar ymateb yr ymgeisydd, caniateir cofrestru.

Cam 3: Mae swyddogion yn penderfynu atgyfeirio’r cais i Bwyllgor Addasrwydd graffu arno’n annibynnol mewn cyfarfod preifat. Mae’r atgyfeiriadau hyn yn ymwneud â datganiadau lle nad yw Swyddogion yn fodlon caniatáu cofrestru ar Gam 2.

Cyfarfod addasrwydd

Mae’r cyfarfod addasrwydd yn breifat ac yn gyfle i’r ymgeisydd esbonio wrth y Pwyllgor pam y mae o’r farn ei fod yn addas i’w gofrestru gyda ni.

Mae’r Pwyllgor Addasrwydd yn cynnwys o leiaf dri aelod panel, gan gynnwys o leiaf un aelod o’r categori cofrestreion sy’n briodol i’r ymgeisydd, ac un person lleyg. Caiff y Pwyllgor ei gefnogi gan ymgynghorydd cyfreithiol annibynnol.

Ar ôl clywed gan yr ymgeisydd, mae’r Pwyllgor yn ymneilltuo i ystyried, yn breifat, p’un a ddylai ganiatáu cofrestru neu beidio. Os na chaniateir cofrestru, ni chaiff yr ymgeisydd wneud unrhyw gais pellach yn yr un categori/categorïau cofrestru am 12 mis pellach, ac wedi hynny caiff ailymgeisio i gofrestru.

9.1. Nifer yr asesiadau addasrwydd yn dilyn datganiad a wnaed gan ymgeisydd, yn ôl grŵp cofrestreion, ac yn ôl blwyddyn

Grŵp Cofrestreion	2019-20	2020-21	2021-22	2022-23	2023-24
Gweithwyr cymorth dysgu ysgolion	84	80	86	96	137
Athrawon ysgol	30	33	30	24	22
Athrawon addysg bellach	21	16	20	12	9
Gweithwyr cymorth dysgu addysg bellach	6	5	6	7	8
Ymarferwyr dysgu seiliedig ar waith	24	14	9	13	17
Gweithwyr ieuenctid	3	0	0	1	0
Gweithwyr cymorth ieuenctid	7	6	3	0	2
Gweithwyr cymorth dysgu ysgolion annibynnol	0	0	0	0	3
Athrawon ysgolion annibynnol	0	0	0	0	1
Gweithwyr cymorth dysgu sefydliadau ôl-16 arbennig annibynnol	0	0	0	0	0
Athrawon sefydliadau ôl-16 arbennig annibynnol	0	0	0	0	0
Sawl categori cofrestru	40	27	29	33	19
Cyfanswm	215	181	183	186	218

9.2. Canlyniadau asesiadau addasrwydd ar ôl gwneud datganiad, yn ôl blwyddyn

Canlyniadau	2019-20	2020-21	2021-22	2022-23	2023-24
Caniatawyd y cais (cam 1/2)	167 (77.7%)	143(79.0%)	149(81.4%)	159(85.5%)	159(72.9%)
Caniatawyd y cais (cam 3)	8 (3.7%)	2 (1.1%)	10 (5.5%)	4 (2.2%)	8 (3.7%)
Gwrthodwyd y cais (cam 3)	4 (1.9%)	1 (0.6%)	2 (1.1%)	4 (2.2%)	1 (0.5%)
Tynnwyd y cais yn ôl/caewyd y cais	36(16.7%)	35(19.3%)	22(12.0%)	19(10.1%)	50 (22.9%)
Cyfanswm	215	181	183	186	218

Sylwer: Gall CGA a’r ymgeisydd ill dau dynnu ceisiadau yn ôl/gau ceisiadau. Er enghraifft, os na fydd ymgeisydd yn ymateb i ymholiadau am y datganiad a wnaeth, gallem roi’r gorau i’n hasesiad. Hefyd, gall ymgeisydd benderfynu tynnu ei gais yn ôl ar unrhyw adeg yn ystod y broses asesu.

9.3 Math o ddatganiad a wnaed – ymgeiswyr i gofrestru lle gwnaed datganiad – asesiadau a gwblhawyd 2023-24

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Mae Arall – yn cynnwys:

Gweithredu blaenorol neu weithredu yn yr arfaeth gan gyflogwr neu gorff rheoleiddio arall
Methiant i ddatgan gwybodaeth
Gwneud datganiad nad oedd yn bodloni’r trothwy ar gyfer datgelu

9.4 Demograffeg ymgeiswyr i gofrestru yn 2023-2024

Rhyw

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Oed

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Hunaniaeth genedlaethol

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

Grŵp ethnig

Lawrlwythwch ffeil CSV siart

10. Apeliadau Sefydlu

Ni yw’r corff apeliadau ar gyfer Athrawon Newydd Gymhwyso (ANG) yng Nghymru:

sy’n methu eu cyfnod Sefydlu statudol
y mae eu cyfnod Sefydlu statudol yn cael ei ymestyn

ac sy’n dymuno apelio yn erbyn y penderfyniadau hynny, fel y’u gwnaed gan yr awdurdod lleol sy’n gysylltiedig.

Yn 2023-2024, ystyriwyd un apêl sefydlu gan CGA. Gwrthodwyd yr apêl honno.

11. Edrych tuag at 2024-25

Pan ddaw Gorchymyn Cyngor y Gweithlu Addysg (Categorïau Cofrestru Ychwanegol) (Cymru) 2024 i rym ym mis Mai 2024, bydd grwpiau ychwanegol o ymarferwyr addysg yn cael eu rheoleiddio, sef uwch arweinwyr a phenaethiaid addysg bellach, ac ymarferwyr addysg oedolion. Yna, byddwn yn rheoleiddio 13 o wahanol gategorïau cofrestru yn y gweithlu addysg yng Nghymru.

Byddwn yn:

recriwtio aelodau panel ychwanegol er mwyn cynnal cyflenwad sy’n caniatáu ar gyfer gweinyddu ein gwaith achos yn effeithiol.

parhau i weithio ar ddatblygu ystod o ddeunyddiau ac adnoddau ar-lein, gan gynnwys nifer o fideos gwybodaeth sy’n hysbysu’r cyhoedd am ein gwaith yn y maes hwn ac i gynorthwyo a chefnogi’r holl bartïon sy’n ymwneud â gwaith achos Priodoldeb i Ymarfer.

dechrau gweithio ar adolygu ein Cod yn unol â gofyniad Llywodraeth Cymru i wneud hynny bob tair blynedd. Ein nod yw sicrhau ei fod yn berthnasol, yn hygyrch ac yn ystyrlon i’r holl gategorïau cofrestreion, gan gynnwys y rhai hynny sydd wedi ymuno â’r Gofrestr ers mis Mai 2023.

parhau i gyflwyno hyfforddiant i ystod o wahanol gynulleidfaoedd (cwblhawyd 38 o sesiynau yn 2023-24) – cofrestreion presennol a darpar gofrestreion, cyflogwyr, asiantau a rhanddeiliaid allweddol eraill – am y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.

Lawrlwytho'r Cynllun Strategol 2024-27

Lawrlwytho'r Cynllun Strategol CGA 2024 27 - Cynllun ar dudalen

Rhagair gan ein Cadeirydd a’n Prif Weithredwr

Rydym yn falch o gyflwyno ein Cynllun Strategol 2024-27. Mae’n amlinellu sut y byddwn yn cyflawni ein swyddogaethau statudol craidd yn effeithiol, yn effeithlon, ac yn gynaliadwy, gan sicrhau cydraddoldeb a thegwch drwyddi draw i ddiogelu dysgwyr a phobl ifanc, a meithrin ffydd a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg.

Mae’n rhaid mai ein blaenoriaeth yw cofrestru a rheoleiddio cadarn, fel mai dim ond y rhai sy’n addas ac yn gymwys i ymarfer sy’n gallu ymuno â’r Gofrestr gyhoeddus o fwy na 90,000 o weithwyr addysg proffesiynol. Ar ôl iddynt gofrestru, mae’n rhaid i ni sicrhau eu bod yn cynnal eu hymrwymiad i gynnal y Cod Ymarfer ac Ymddygiad Proffesiynol tra’n cyflawni’r safonau proffesiynol uchaf. Lle y codir pryderon am gofrestrai, byddwn yn ymchwilio i'w haddasrwydd i ymarfer ac, os oes angen, yn cymryd y camau priodol.

I'r rhai sy’n dyheu am ymuno â’r proffesiwn addysgu, byddwn yn parhau i ddarparu sicrwydd trwy gadarnhau bod y rhaglenni mynediad sy’n arwain at ddyfarnu’r cymhwyster proffesiynol (Statws Athro Cymwysedig) yn bodloni’r safon ofynnol. Mae’r gwaith hwn yn rhoi hyder i’r gweithlu presennol, i ddysgwyr a phobl ifanc, i rieni/gwarcheidwaid ac i’r cyhoedd yn ehangach fod athrawon o safon yn ymuno â’r gweithlu.

Yn ganolog i’n dull, ac i wireddu’r cynllun hwn, y mae perthynas gydweithredol ac ymatebol â’n cofrestreion a’n rhanddeiliaid. Mae hyn yn cynnwys cyfathrebu’n glir i sicrhau bod dealltwriaeth o’n gwaith a’i oblygiadau, ond hefyd sicrhau fod cofrestreion a rhanddeiliaid yn cael eu cefnogi wrth gyflawni eu rôl o fewn proffesiwn rheoleiddiedig.

Y tu hwnt i reoleiddio, byddwn yn parhau i gyfrannu fel corff unigryw ac annibynnol o fewn y tirlun addysg. Lle y bo’n briodol, byddwn yn llywio datblygiad polisi seiliedig ar dystiolaeth yng Nghymru trwy ddefnyddio ein safle, ein gwybodaeth, a data o’n Cofrestr. Yn ogystal, rydym yn ymrwymo i gyflawni ein rôl unigryw o ran gweithredu Cynllun Gweithredu Cymru Gwrth-hiliol Llywodraeth Cymru, a’r Cynllun Cymraeg mewn Addysg 10 mlynedd.

Mae’r heriau recriwtio sy’n effeithio ar y gweithlu addysg yng Nghymru yn gyfarwydd iawn. Trwy ein swyddogaeth graidd i hyrwyddo gyrfaoedd, rydym yn ymrwymo i weithio gyda phartneriaid amrywiol, gan flaenoriaethu recriwtio o gymunedau pobl dduon, Asiaidd ac ethnig leiafrifol, siaradwyr Cymraeg, ac athrawon pynciau lle mae prinder. Nod yr ymdrech gydweithredol hon yw nid yn unig mynd i’r afael â heriau presennol, ond llywio gweithlu mwy cynhwysol a chynrychioliadol at y dyfodol.

Fel sefydliad sy’n benderfynol o ddysgu a gwella’n barhaus, trwy gydol cyfnod y cynllun hwn, byddwn yn esblygu, gan sicrhau gwerth am arian i’n cofrestreion bob amser. Byddwn yn parhau i lobïo Llywodraeth Cymru i gryfhau deddfwriaeth reoleiddio CGA, yn gwella gwelededd ein gwaith ymhellach fel modd o feithrin ffydd a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg yng Nghymru, adolygu ein prosesau a’n gweithdrefnau yn systematig ac yn barhaus, ac yn gwneud gwelliannau i’n technolegau fel bod cofrestreion a rhanddeiliaid yn cael gwasanaeth o ansawdd uchel gennym.

Yn olaf, hoffem ddiolch i’n cofrestreion a’n rhanddeiliaid ac edrychwn ymlaen at weithio gyda chi i wireddu’r Cynllun Strategol hwn.

Eithne Hughes, Cadeirydd

Hayden Llewellyn, Prif Weithredwr

Ein rôl a’n cylch gwaith

Gweledigaeth

Bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol dibynadwy sy’n gweithio er budd y cyhoedd i gynnal proffesiynoldeb a gwella safonau yn y gweithlu addysg yng Nghymru.

Diben

Mae Deddf Addysg (Cymru) 2014 yn amlinellu ein nodau a’n swyddogaethau yn ffurfiol.

Ein nodau

Cyfrannu at wella safonau addysgu ac ansawdd dysgu yng Nghymru.
Cynnal a gwella safonau ymddygiad proffesiynol ymysg athrawon ac eraill sy'n cefnogi addysgu a dysgu yng Nghymru.
Diogelu ym mudd dysgwyr, rhieni a gwarcheidwaid, a'r cyhoedd, a chynnal ymddiriedaeth a hyder y cyhoedd yn y gweithlu addysg.

Ein swyddogaethau

Sefydlu a chynnal Cofrestr o Ymarferwyr Addysg.
Cynnal Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.
Ymchwilio a gwrando honiadau allai gwestiynu priodoldeb i ymarfer ymarferwyr cofrestredig.
Achredu a monitro AGA athrawon ysgol.
Rhoi cyngor i Lywodraeth Cymru ac eraill.
Monitro sefydlu a gwrando apeliadau sefydlu.
Hyrwyddo gyrfaoedd yn y gweithlu addysg.
Ymgymryd â gwaith penodol pan wahoddir gan Lywodraeth Cymru.

Y ffordd rydym ni’n gweithio

Mae ein diwylliant, ein galluoedd a’n seilwaith yn llywio ein hymagwedd at ein rôl fel rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol ac fel cyflogwr.

Ein gwerthoedd

Tegwch - Rydym yn gweithredu’n deg a gydag uniondeb i gynnal safonau a hybu proffesiynoldeb.

Cefnogaeth - Rydym yn cefnogi’r gweithlu addysg i gynnal safonau uchel o ymddygiad ac ymarfer.

Rhagoriaeth - Rydym yn anelu at ragoriaeth ac yn ymdrechu i ddarparu gwasanaeth o ansawdd uchel i gofrestreion, rhanddeiliaid, dysgwyr a phobl ifanc, rhieni/gwarcheidwaid, a’r cyhoedd.

Cydweithredu - Rydym yn gweithio mewn partneriaeth â’r gweithlu addysg a rhanddeiliaid eraill i ddatblygu a hybu rhagoriaeth mewn addysgu a dysgu.

Annibyniaeth - Rydym yn annibynnol ac yn rheoleiddio mewn modd diduedd ac wedi’i seilio ar dystiolaeth.

Cydraddoldeb, amrywiaeth, a chynhwysiant

Mae ein hymrwymiad i gydraddoldeb ac amrywiaeth yn annatod i’n hymagwedd at ein gwaith. Mae ein Cynllun Cydraddoldeb Strategol 2024-28 yn esbonio sut y byddwn yn gweithio i hyrwyddo’r egwyddorion hyn, o fewn ein sefydliad ac ar draws y gweithlu addysg ehangach yng Nghymru. Rydym wedi ymgorffori camau o Gynllun Gweithredu Gwrth-hiliol Llywodraeth Cymru a’r Cynllun Cymraeg mewn Addysg 10 mlynedd, y cawsom ein nodi fel partner allweddol neu arweinydd ynddo. Mae camau o Gynllun Gweithredu LHDTC+ Cymru wedi eu cynnwys hefyd yn ein cynlluniau.

Rydym yn benderfynol o leihau ein heffaith ar yr amgylchedd. Mae ein datganiad ar Adran 6 Y Ddyletswydd Bioamrywiaeth a Chydnerthedd Ecosystemau, sydd wedi’i gyhoeddi ar ein gwefan, yn amlinellu ein dull.

Y Gymraeg

Rydym wedi ymroi i’r Gymraeg ac yn falch o fod yn sefydliad dwyieithog, gan gynnig ein gwasanaethau yn Gymraeg a Saesneg. Rydym yn gweithio’n agos gyda Chomisiynydd y Gymraeg i sicrhau ein bod yn cydymffurfio’n llawn â Safonau’r Gymraeg.

Cynaliadwyedd ariannol

A ninnau’n rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol a ariennir trwy ffioedd cofrestru, mae’n hanfodol ein bod yn gweithredu yn unol â’n cyllideb ac yn defnyddio ein hadnoddau’n effeithlon. Byddwn yn parhau i ymdrechu i gadw ffioedd mor isel â phosibl, tra’n darparu’r lefel gwasanaeth uchaf wrth gyflawni ein dyletswyddau statudol. Fel rheoleiddwyr eraill, rydym yn cynnal cronfeydd ariannol digonol wrth gefn er mwyn rhoi sefydlogrwydd a sicrhau bod ein gwasanaethau’n cael eu hamddiffyn rhag risgiau a allai godi o ddigwyddiadau annisgwyl.

Rydym yn arwain gweithgareddau penodol ar ran Llywodraeth Cymru lle’r ystyrir mai ni yw’r corff mwyaf priodol i wneud gwaith o’r fath yng Nghymru. Mewn achosion felly, bydd Llywodraeth Cymru’n talu ein costau, trwy gyllid grant. Gallwn hefyd ymgymryd â gweithgareddau masnachol ac rydym yn gwneud hynny pan fyddwn yn ystyried bod hyn er budd cofrestreion a’r sector addysg yng Nghymru.

Ein pobl

Mae ein Cyngor yn cynnwys 14 aelod sy’n gosod cyfeiriad strategol y sefydliad ac sy’n gyfrifol am ei lywodraethu.

Penodir pob aelod am gyfnod o bedair blynedd. Penodir saith aelod yn uniongyrchol trwy system penodiadau cyhoeddus Llywodraeth Cymru, a phenodir saith yn sgil cael eu henwebu gan amrywiaeth o randdeiliaid.

Hefyd, rydym yn cynnal ac yn cefnogi:

cronfa o fwy na 50 o aelodau panel priodoldeb i ymarfer
bwrdd achredu Addysg Gychwynnol Athrawon (AGA) sy’n cynnwys 12 aelod
cronfa o fwy na 45 aseswr y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Rydym yn cyflogi dros 50 o aelodau staff.

Sut byddwn yn monitro cynnydd

Byddwn ni’n adrodd ar ein cynnydd yn erbyn amcanion a deilliannau’r cynllun hwn ac yn cyhoeddi hynny mewn pedwar adolygiad chwarterol, ac yn ein Hadroddiad Blynyddol a Chyfrifon, sy’n cael eu gosod gerbron y Senedd yn flynyddol a’u harchwilio gan Archwilio Cymru.

Amcanion allweddol ar gyfer 2024-27

Mae ein hamcanion yn amlinellu sut rydym yn amcanu at wireddu ein gweledigaeth yn ystod cyfnod y cynllun hwn. Bydd y rhain yn cyfrannu at gamau gweithredu mesuradwy a phenodol, a osodir fel rhan o’n proses cynllunio gweithredol flynyddol.

Amcan 1

Bod yn rheoleiddiwr proffesiynol, annibynnol, effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd ac sy’n meithrin hyder yn y gweithlu addysg

Cynnal Cofrestr o Ymarferwyr Addysg sy’n gywir ac yn hygyrch.
Gweithredu gweithdrefnau rheoliadol trylwyr, teg, a thryloyw sy’n sicrhau mai dim ond y rheiny sy’n cael eu hystyried yn briodol i ymarfer all wneud hynny.
Llunio ymarfer cofrestreion trwy ddatblygu a hyrwyddo safonau uchel o ymddygiad a phroffesiynoldeb.
Achredu a sicrhau ansawdd rhaglenni a darpariaeth addysg yng Nghymru.
Sicrhau gwelededd gwaith CGA ymhlith cofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd a’n rhanddeiliaid, a dealltwriaeth ohono, drwy gyfathrebu ac ymgysylltu effeithiol, hygyrch ac ymatebol.

Amcan 2

Cefnogi proffesiynoldeb a dysgu, a hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg.

Darparu cyfres o ganllawiau, adnoddau, a gwasanaethau proffesiynol, wedi ffocysu ar gefnogi ein cofrestreion i gynnal egwyddorion allweddol y Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol.
Arwain a chefnogi mentrau i hyrwyddo ac annog dysgu proffesiynol effeithiol i gofrestreion.
Arwain a chefnogi mentrau i hyrwyddo ymgysylltiad ag ymchwil a helpu lledaenu arfer gorau i gofrestreion.
Hyrwyddo gyrfaoedd o fewn y gweithlu addysg a gyrru gwelliannau o ran recriwtio.

Amcan 3

Ceisio llywio, llunio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg.

Darparu cyngor, ymchwil, a dadansoddi annibynnol gyda’r nod o wella safonau, a llywio a dylanwadu ar ddatblygu a chyflwyno polisi addysg yng Nghymru.
Cydweithredu â chofrestreion, rhieni/gwarcheidwaid, y cyhoedd, a’n rhanddeiliaid i lywio a dylanwadu ar bolisi addysg yng Nghymru, gan helpu gwella safonau.
Dylanwadu ar Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill i sicrhau bod deddfwriaeth sydd wrth wraidd ein swyddogaethau rheoleiddio yn ddigon trylwyr.
Darparu Ysgrifenyddiaeth ar gyfer Corff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (IWPRB).

Amcan 4

Bod yn sefydliad gwydn, galluog, a chynaliadwy yn ariannol, sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion.

Rheoli adnoddau’n effeithiol ac yn gynaliadwy er mwyn bodloni anghenion presennol a’r dyfodol, gan wneud defnydd priodol o dechnoleg i yrru effeithlonrwydd a gwella’n gwasanaethau.
Meddu ar brosesau cynllunio, rheoli perfformiad a chydymffurfio effeithiol, gan sicrhau eu bod yn ymgorffori arfer gorau.
Bod yn gyflogwr rhagorol sy’n hybu diwylliant cefnogol a chynhwysol lle bydd yr holl staff, aelodau’r Cyngor a phwyllgorau/paneli yn teimlo’u bod yn cael eu gwerthfawrogi a’u bod yn gallu cyfrannu’n llawn.
Dylanwadu ar Lywodraeth Cymru a rhanddeiliaid eraill i sicrhau bod deddfwriaeth sydd wrth wraidd ein hannibyniaeth, ein llywodraethiant a’n cyllid yn parhau’n addas at y diben.

Pwy ydym ni

Cyngor

Gwybodaeth gorfforaethol

Polisi ac ymchwil

Cymryd rhan

Cofrestru

Priodoldeb i Ymarfer (PiY)

Offer datblygiad proffesiynol

Sefydlu

Achredu Addysg Gychwynnol Athrawon (AGA)

Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Gweithwyr cymorth dysgu yng Nghymru

Ydych chi wedi tanysgrifio i Meddwl Mawr?

Ffioedd cofrestru

Newyddion

Adroddiad ar berfformiad

Rhagair gan y Cadeirydd

Rhagair gan y Prif Weithredwr

Trosolwg

Amcan 2: Cefnogi dysgu a phroffesiynoldeb o fewn y gweithlu addysg

Amcan 3: Ceisio llywio, ffurfio a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

Amcan 4: Bod yn sefydliad cydnerth, galluog ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Amdanom ni

Ein swyddogaethau

Ein gwerthoedd

Cynaliadwyedd ariannol

Strwythurau ein Cyngor a’n pwyllgorau

Y Cyngor

Pwyllgor Gweithredol

Pwyllgor Cofrestru a Rheoleiddio

Pwyllgor Archwilio a Chraffu

Amcanion strategol 2023-24

Edrych tua’r dyfodol

Risgiau a heriau allweddol

Dadansoddiad o berfformiad

Amcan 1: Bod yn rheoleiddiad annibynnol effeithiol, sy’n gweithio er budd y cyhoedd a meithrin hyder yn y gweithlu addysg

Cofrestru

Priodoldeb i gofrestru

Priodoldeb i ymarfer

Gorchmynion atal dros dro interim

Cod Ymddygiad ac Ymarfer Proffesiynol

SAC a sefydlu statudol

Achredu AGA

Dyrannu niferoedd derbyn AGA

Y Marc Ansawdd ar gyfer Gwaith Ieuenctid yng Nghymru

Gwella safonau mewn addysgu a dysgu

Materion deddfwriaethol

Amcan 2: Cefnogi dysgu a phroffesiynoldeb o fewn y gweithlu addysg

Cefnogi ymarfer proffesiynol cofrestreion

Sefydlu

E-bortffolio cenedlaethol – Pasbort Dysgu Proffesiynol (PDP)

Digwyddiadau i gefnogi ymarfer proffesiynol cofrestreion

Astudiaeth achos: Dosbarth Meistr CGA 2023 – deall a mynd i’r afael ag aflonyddu rhywiol mewn lleoliadau addysgol

Cefnogi ymchwil gan ymarferwyr

Cyfathrebu ac ymgysylltu

Astudiaeth achos: podlediad Sgwrsio gyda CGA

Amcan 3: Ceisio llywio, ffurfio, a dylanwadu ar bolisi addysgol yng Nghymru er budd y gweithlu addysg

Cefnogi polisi addysgol

Cyngor polisi wedi'i seilio ar dystiolaeth

Data a dadansoddi

Hyrwyddo cydraddoldeb ac amrywiaeth, ac iechyd a lles

Astudiaeth achos: Gweithio mewn partneriaeth â DARPL

Hyrwyddo gyrfaoedd ym myd addysg

Corff Adolygu Cyflogau Annibynnol Cymru (CACAC)

Amcan 4: Bod yn sefydliad cydnerth, galluog ac ariannol gynaliadwy sy’n cynnig gwerth am arian i gofrestreion

Cyllid

Gwasanaethau cost-effeithiol

Ein pobl

Datblygiad staff

Cefnogi aelodau

Diogelwch TG

Diogelu data

Y Gymraeg

Cydraddoldeb

Astudiaeth Achos: Ein hymrwymiad i gydraddoldeb ac amrywiaeth, a’r Gymraeg

Materion amgylcheddol a chymunedol

Ymgynghori â gweithwyr a rhanddeiliaid

Cyflogeion

Rhanddeiliaid

Adroddiad llywodraethu corfforaethol